خاستگاه آرگان
آرگان، بوته یا درختی است با رشد کند و خاردار بومی جنوب غربی مراکش (Morocco) بین اساویرا (Essaouira) و آگادیر (Agadir) در منطقه ای به مساحت حدود 740000 هکتار به صورت وحشی می روید.
ارتفاع درخت آرگان 7 تا 10 متر است و می تواند به محیط 15 متر و سن 125 تا 150 سال برسد. درخت از 5 سالگی شروع به میوه دادن می کند. میوه گرد یا بیضی شکل، سبز و گوشتی مانند زیتون، اما بزرگتر است. این شامل یک میوه آجیلی (nut) با پوسته بسیار سخت است. هنگامی که می رسد، میوه به رنگ زرد روشن است. هر میوه حاوی 1 تا 3 دانه قهوه ای بیضی شکل و صاف به طول حدود 2 سانتی متر است. دانه حاوی روغن قهوه ای روشن است که حدود 50 درصد محتوای آن را تشکیل می دهد. درون پوسته بذر، یک هسته سفید غنی از روغن وجود دارد.
استخراج روغن آرگان
برای تولید روغن فقط از میوه هایی که به زمین افتاده اند استفاده می شود. آنها از ژوئن تا سپتامبر جمع آوری می شوند. برداشت در غیر این صورت دشوار خواهد بود، زیرا چوب آنقدر شکننده است که درخت نمی تواند تکان بخورد و خارها اجازه نمی دهند میوه ها با دست چیده شوند. بسته به روش استخراج، دانه ها حاوی 30 تا 55 درصد روغن چربی هستند.
روغن آرگان پرس دستی
طبق روش سنتی روغن به صورت دستی استخراج می شود. پالپ میوه رسیده (ripe fruit pulp) و پوسته آن جدا می شود و آجیل ها (nuts) با استفاده از سنگ شکسته می شوند. دانه ها در گلدان های سفالی (clay pots) در هوا خشک می شوند و سپس در دمای پایین کمی برشته می شوند. دانه های برشته شده خنک می شوند و به خمیر درشت (coarse dough) تبدیل می شوند. برای استخراج روغن، خمیر را به صورت دستی با آب مخلوط کرده و ورز می دهند تا جامد شود. امولسیون قهوه ای موجود در خمیر ریخته می شود. پس از چند دقیقه، روغنی شفاف با طعم فندقی به دست می آید. کیک پرس تفاله قهوه ای تیره تا سیاه است و همچنان حاوی 10 درصد روغن است. به عنوان علوفه استفاده می شود. این یک روش آهسته است که تنها در 10 ساعت حدود 1 لیتر روغن تولید می کند. فقط حدود 30 درصد روغن را استخراج می کند که ماندگاری کوتاهی دارد زیرا آب اضافه شده است.
استخراج روغن آرگان با پرس های مکانیکی
با استفاده از این روش می توان دانه ها را مستقیماً بدون افزودن آب پرس کرد. روغن به همان روشی که در بالا توضیح داده شد استخراج می شود. تا 45 درصد روغن استخراج می شود، 1 لیتر در حدود نیم ساعت. روغن حاوی اسید کمتری نسبت به روغن پرس دستی است.
استخراج روغن آرگان با حلال ها
برای مقاصد صنعتی و استفاده در آزمایشگاه ها، روغن را می توان با استفاده از هر حلال فرار و چربی دوست (volatile, lipophilic solvent) استخراج کرد. پس از تبخیر حلال، 50 تا 55 درصد روغن باقی می ماند. این روغن دارای خواص ارگانولپتیکی (organoleptic properties) نامطلوبی است و فقط در صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می شود.
به اصطلاح روغن آرگان غنی شده نیز فقط در صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. این روغن با تقطیر مسیر کوتاه روغنی که با حلال ها تحت فشار کاهش یافته و در دمای 270 درجه سانتی گراد استخراج شده است، تولید می شود. بخش غیر صابونی سه برابر بزرگتر از روغن پرس شده است.
رنگ روغن آرگان
روغن زرد تا نارنجی روشن، مایع در دمای اتاق
بوی روغن آرگان
تند (Pungent)، شیرین، ترش (sour)، نامطلوب، شبیه روغن زیتون.
طعم و مزه روغن آرگان
یادآور فندق. روغن آرگان برشته شده: طعم آجیل.
مواد تشکیل دهنده روغن آرگان
99 درصد این روغن از گلیسرید تشکیل شده است. بیشترین قسمت از آنها تری گلیسیرید با درصد 95٪ است. اسیدهای چرب غیراشباع، عمدتاً اسید اولئیک و لینولئیک اسید، بخش عمده روغن را تشکیل می دهند.
ترکیب شیمیایی اسیدهای چرب روغن آرگان
مشخصات فیزیکی روغن آرگان
کاربردهای روغن آرگان
ماندگاری روغن آرگان
متن کامل این مقاله تخصصی، گامی فراتر در دنیای صابون سازی است که فقط در دسترس هنرجویان دوره مقدماتی و پیشرفته صابون سازی و یا مشترکین پلن‌های نقره‌ای و طلایی سامانه نخبگان صابون ساز است.