خاستگاه آفتابگردان
گل آفتابگردان (Sunflowers) در اصل از آمریکای شمالی (North America) آمده بود، جایی که قبلاً سه یا چهار هزار سال پیش برای تولید روغن استفاده می شد. بومیان آمریکا مدت ها قبل از ورود اروپایی ها آن را کشت می کردند. گمان می رود که کاشفان اسپانیایی این گیاه را به اروپا وارد کردند و در آنجا به ایتالیا، آلمان و فرانسه گسترش یافت. امروزه یکی از مهم ترین گیاهان روغنی روسیه است و در آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و اروپا کشت می شود. به عنوان یک گیاه روغنی، آفتابگردان بعد از دانه سویا (soya bean) و پالم روغنی (oil palm) رتبه سوم را دارد.
ارتفاع گل آفتابگردان به 1.5-2.5 متر می رسد. دارای ساقه ای محکم، منشعب، برگدار و موی خشن است. این گیاه نمونه ای عالی از فوتوتروپیسم (phototropism) است. این بدان معنی است که گیاه به سمت نور خم می شود. خم شدن با رشد فعال می شود. برگها به شکل قلب (heart-shaped)، متناوب (alternate) یا متقابل (opposite) هستند و با موهای زبر کوتاه در قسمت بالایی و پایینی آنها پوشیده شده است. آنها ساقه بلند هستند و لبه های آنها دندانه دار است. گل های آفتابگردان بزرگ است (10-40 سانتی متر عرض).
رنگ تخمه ها از سیاه تا سفید متفاوت است. آنها گاهی اوقات نوارهای طولی (longitudinal stripes) سیاه و سفید نیز دارند. پوسته آن چرمی (leathery) و آذرین (ligneous) است و به راحتی از دانه جدا می شود. اندازه و وزن تخمه ها متفاوت است. علاوه بر روغن (40-50%)، آنها حاوی پروتئین (تقریباً 24%)، ساکارز (saccharose)، کولین (choline)، بتائین (betaine) و عوامل برنزه کننده (tanning agents) هستند. اگر قارچ های کپک (mould fungi) به تخمه ها حمله کنند، مایکوتوکسین روبراتوکسین بی (mycotoxin rubratoxin B) تولید می شود.
رشد گیاه آفتابگردان به دما بستگی دارد. در مناطق معمولی کشت، تابستان ها کوتاه و گرم است. عمق و فاصله کاشت بسته به رقم متفاوت است. واریته هایی با تخمه های کوچک در عمق حدود 3 سانتی متر، با فاصله 30 تا 45 سانتی متر بین ردیف ها و 15 تا 20 سانتی متر در یک ردیف کاشته می شوند. واریته های بزرگ در فواصل بیشتری از یکدیگر کاشته می شوند.
استخراج روغن آفتابگردان
تخمه های رسیده را پوست می کنند، آسیاب می کنند و سپس به صورت گرم یا سرد تحت پرس قرار می دهند تا روغن بدست آید.
رنگ روغن تخمه آفتابگردان
روغن آفتابگردان پرس سرد، زرد روشن است. روغن پرس شده با افزودن حرارت به رنگ زرد مایل به قرمز است، اما به راحتی قابل تغییر رنگ است. روغن استخراج شده و تصفیه شده شفاف و به رنگ زرد روشن است.
بوی روغن تخمه آفتابگردان
بوی معطر چرب، آجیلی، بو داده، چوبی، بوی سبز.
روغن پرس سرد و گرم و همچنین روغن استخراج شده تقریباً بی بو است.
ترکیبات فرار روغن آفتابگردان
از طریق HS-SPME و GC-MS بعدی (Jelen et al. 2000)، و همچنین با استفاده از headspace GC-MS (پس از نگهداری به مدت 8 روز در دمای 60 درجه سانتیگراد)، ترکیبات فرار زیر شناسایی شدند:
پنتان (Pentane)
2- بوتانون (2-Butanone)
بوتانول (Butanol)
پنتانال (Pentanal)
پنتانول (Pentanol)
هگزانال (Hexanal)
2- هپتانون (2-Heptanone)
هپتانال (Heptanal)
2- هپتنال (2-Heptenal)
1-اکتن-3-ال (1-Octen-3-ol)
اکتانال (Octanal)
2-نونانون (2-Nonanone)
نونانال (Nonanal)
دکا دی انال (Decadienal)
اتان (Ethane)
پروپان (Propane)
پروپنال (Propenal)
هگزان (Hexane)
طعم و مزه روغن آفتابگردان
طعم ملایم و مطبوع
ترکیب شیمیایی اسیدهای چرب روغن آفتابگردان
مشخصات فیزیکی روغن آفتابگردان
کاربردهای روغن آفتابگردان
ماندگاری روغن آفتابگردان
متن کامل این مقاله تخصصی، گامی فراتر در دنیای صابون سازی است که فقط در دسترس هنرجویان دوره مقدماتی و پیشرفته صابون سازی و یا مشترکین پلن‌های نقره‌ای و طلایی سامانه نخبگان صابون ساز است.