سبوس برنج: راهکاری طبیعی برای پوست حساس

روغن سبوس برنج یک ترکیب غنی از آنتی‌ اکسیدان‌ ها، ویتامین E، اسید های چرب و اسکوالن است که فواید زیادی برای پوست دارد. آنتی‌ اکسیدان‌ های موجود در این روغن به کاهش آسیب‌ های ناشی از رادیکال‌ های آزاد کمک می‌ کنند، که به تأخیر در روند پیری پوست کمک می‌ کند. ویتامین E و اسکوالن موجود در روغن سبوس برنج رطوبت را به پوست می‌رسانند و از خشکی و تحریکات جلوگیری می‌کنند، و به حفظ لطافت و نرمی پوست کمک می‌کنند. این روغن به‌ واسطه خواص ضد التهابی‌ اش می‌تواند به کاهش قرمزی و التهاب‌ های پوستی کمک کند و برای پوست‌ های حساس و مستعد التهاب نیز مناسب است. به همین دلایل، افزودن روغن سبوس برنج به صابون‌ های دست‌ ساز می‌تواند منجر به محصولی شود که علاوه بر پاک‌ کنندگی، پوست را نرم و لطیف کند و به حفظ سلامت و زیبایی پوست کمک کند.

تعریف سبوس برنج

سبوس برنج در واقع پوسته بیرونی (غشای قهوه‌ای رنگ) دانه برنج است که در فرآیند آسیاب کردن از برنج جدا می‌شود تا برنج سفید به دست آید. اگر این پوسته از برنج جدا نشود، برنج قهوه‌ای تولید می‌شود که خود نیز خواص بی‌نظیری دارد. سبوس برنج یک محصول جانبی اصلی در تولید برنج سفید محسوب می‌شود.

استخراج روغن سبوس برنج

روغن سبوس برنج (Rice bran oil) از جنین یا لایه‌های خارجی دانه برنج استخراج می‌شود. بهترین کیفیت روغن سبوس برنج که تمام ویژگی‌های مفید آن را حفظ می‌کند، روغن فشرده سرد است. روغن خام سبوس برنج به دلیل داشتن اسیدهای چرب آزاد و مواد غیرقابل صابونی، برای مصارف پزشکی یا خوراکی مناسب نیست و پس از استخراج نیاز به تصفیه دارد. این روغن طعم فندقی ملایمی دارد و بی‌بو است.

ترکیبات کلیدی سبوس برنج و روغن آن

سبوس برنج و روغن آن سرشار از ترکیبات مفیدی هستند که به خواص آن می‌افزایند:

• ویتامین‌ها:
  • ویتامین E (توکوفرول و توکوترینول): یک آنتی‌اکسیدان قوی است. ویتامین E طبیعی در سبوس برنج به عنوان یک مبارز رادیکال آزاد قوی عمل می‌کند.
  • ویتامین‌های گروه B (B1، B2، B3، B5، B6، B7، B12): برای سلامت پوست، مو، سیستم عصبی، سلول‌های خونی و عضلات مفید هستند و به حفظ رطوبت طبیعی پوست و مقابله با خارش و التهاب کمک می‌کنند.
  • ویتامین A: به حفظ پوست صاف و از بین رفتن چروک کمک می‌کند و توانایی پوست برای مقابله با آب و هوای سرد را افزایش می‌دهد.
  • ویتامین D و K: نیز در سبوس برنج یافت می‌شوند.
• اسیدهای چرب:
  • شامل اسید میریستیک، پالمیتیک، استئاریک، اولئیک (امگا 9)، لینولئیک (امگا 6) و آلفا-لینولئیک (امگا 3). این اسیدهای چرب به هیدراته کردن پوست، تشکیل سد حفاظتی، حفظ رطوبت و نرمی پوست و مو کمک می‌کنند.
• آنتی‌اکسیدان‌ها:
  • گاما اوریزانول (Oryzanol): یک مبارز رادیکال آزاد بسیار قوی، حتی قوی‌تر از ویتامین E، و منحصر به فرد به سبوس برنج است. این ترکیب همچنین در محافظت از پوست و مو در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) مؤثر است.
  • توکوفرول‌ها و توکوترینول‌ها: اشکال ویتامین E هستند و به عنوان آنتی‌اکسیدان عمل می‌کنند.
  • اسکوالان (Squalane): این ماده 12% از چربی طبیعی بدن انسان را تشکیل می‌دهد و یک مرطوب‌کننده طبیعی و محافظ در برابر عفونت است. تولید آن پس از 30 سالگی کاهش می‌یابد و روغن سبوس برنج می‌تواند به تأمین آن کمک کند.
  • کوآنزیم Q10 (CoQ10): به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود، اما تولید آن پس از 30 سالگی و در اثر استرس کاهش می‌یابد. CoQ10 برای تولید انرژی زیستی در سلول‌ها ضروری است و یک آنتی‌اکسیدان قوی محسوب می‌شود. استفاده موضعی از روغن سبوس برنج که منبع خوبی از CoQ10 است، به محافظت از پوست در برابر رادیکال‌های آزاد و حفظ توانایی تولید کلاژن و الاستین کمک می‌کند.
  • اسید فیتیک (Phytic Acid): این ترکیب در سبوس غلات یافت می‌شود و رشد سلول‌های پوست را تحریک کرده و به پیوستگی و سلامت پوست کمک می‌کند.
  • فیتوسترول‌ها (Phytosterols): این مواد استروئیدهای طبیعی هستند که به کنترل قند خون، متابولیسم کلسترول، و سلامت پروستات کمک می‌کنند. همچنین به کاهش حلقه‌های تیره زیر چشم و پف اطراف آن کمک می‌کنند.
  • پلی‌فنول‌ها و لسیتین.
• فیبر.
• اینوزیتول (Inositol): یک کربوهیدرات شناخته شده به عنوان تقویت کننده مو است که به فولیکول‌های مو کمک می‌کند تا ضخیم‌تر شده و سریع‌تر رشد کنند.
• مواد معدنی:
  • آهن، منگنز، روی (زینک)، سلنیوم، فسفر، پتاسیم، مس و منیزیم. این مواد به بهبود گردش خون در پوست سر، تقویت فولیکول‌های مو، رشد مو، سلامت استخوان‌ها و کاهش کم‌خونی کمک می‌کنند.

سبوس برنج و روغن آن به دلیل ترکیبات غنی و منحصر به فردشان، خواص بی‌شماری برای سلامت و زیبایی پوست دارند که در منابع به تفصیل به آن‌ها اشاره شده است. این خواص، سبوس برنج را به یک “معجزه” برای مراقبت از پوست تبدیل کرده‌اند.

خواص و کاربرد های سبوس برنج برای پوست:

سبوس برنج و فرآورده‌های آن (مانند روغن و صابون) دارای خواص متعددی برای پوست هستند که در ادامه به تفکیک بررسی می‌شوند:

1. مرطوب کنندگی و آبرسانی عمیق:
   • روغن سبوس برنج سرشار از ویتامین‌های B و E و اسیدهای چرب است که به حفظ رطوبت طبیعی پوست و جلوگیری از خشکی آن، به ویژه در فصل زمستان، کمک می‌کند.
   • صابون سبوس برنج نیز پوست را مرطوب نگه داشته و از ترک خوردن آن جلوگیری می‌کند.
   • روغن سبوس برنج به عنوان یک مرطوب‌کننده غنی، به راحتی جذب پوست دست شده و آن را نرم و صاف می‌کند و می‌تواند جایگزین طبیعی برای لوسیون دست باشد.
2. جوانسازی و کاهش علائم پیری:
   • آنتی‌اکسیدان‌های قوی مانند ویتامین E، گاما اوریزانول و CoQ10 در سبوس برنج با رادیکال‌های آزاد مبارزه کرده و از پیری زودرس و ایجاد چین و چروک جلوگیری می‌کنند.
   • اسکوالان به کاهش لکه‌های تیره ناشی از افزایش سن کمک می‌کند.
   • CoQ10 به حفظ توانایی پوست برای تولید کلاژن و الاستین کمک می‌کند.
   • اسید فیتیک رشد سلول‌های پوست را تحریک کرده و به هم پیوستگی و سلامت پوست را تقویت می‌کند.
3. روشن کنندگی و صاف کنندگی پوست:
   • عصاره سبوس برنج به روشن کردن و صاف کردن پوست کمک می‌کند.
   • به خصوص برای رفع لکه‌های پوستی و تیرگی زیر چشم‌ها مؤثر است.
   • اسیدهای چرب موجود در روغن سبوس برنج سلول‌های شاخی و مرده سطح پوست را به آرامی از بین می‌برد و پوست را صاف، نرم و براق می‌کند.
4. لایه‌برداری ملایم و پاکسازی پوست:
   • هوریزن اویل (گاما اوریزانول) با افزایش ترشحات پوستی سلول‌های مرده پوست را از بین می‌برد و لایه‌برداری ملایمی انجام می‌دهد.
   • از سبوس برنج می‌توان به عنوان یک لایه‌بردار برای پوست‌های کثیف و جوش‌های ریز استفاده کرد.
   • صابون سبوس برنج نیز به عنوان پاک‌کننده، لایه‌بردار ملایم و مرطوب‌کننده عمل می‌کند. روغن سبوس برنج نیز می‌تواند به عنوان پاک‌کننده آرایش استفاده شود.
   • آرد برنج نیز به طور ملایم سلول‌های مرده پوست را از صورت و بدن می‌زداید.
5. خواص ضد التهابی و تسکین دهنده:
   • روغن سبوس برنج خواص ضد التهابی دارد که پوست را تسکین می‌دهد و ظاهر آن را با کاهش قرمزی و پف اصلاح می‌کند.
   • برای تسکین جوش‌ها و درمان اگزما و پسوریازیس بسیار مؤثر است.
   • صابون سبوس برنج التهاب‌های پوستی و آکنه را از بین می‌برد.
   • ویتامین B6 به تسکین التهاب پوست و تسریع بهبود آن کمک می‌کند.
6. محافظت در برابر آسیب‌های محیطی:
   • گاما اوریزانول و آنتی‌اکسیدان‌ها از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) محافظت می‌کنند.
   • ویتامین E به ایجاد یک لایه محافظ در برابر آلودگی‌ها و سموم کمک می‌کند.
   • این روغن به عنوان جایگزین مناسبی برای لانولین عمل می‌کند، به ویژه برای پوست‌های حساس که ممکن است به لانولین واکنش آلرژیک نشان دهند.
7. ترمیم بافت پوست:
   • ترکیب ویتامین‌های B، A و E به ترمیم بافت پوست و جلوگیری از آسیب‌های آینده کمک می‌کند.
   • روغن سبوس برنج به ترمیم آسیب، خشکی و شکنندگی پوست کمک می‌کند.
   • این ماده طبیعی به ترمیم و التیام زخم‌ها کمک می‌کند و از ایجاد جای زخم جلوگیری می‌کند.
8. مناسب برای انواع پوست (خشک، چرب، حساس):
   • روغن سبوس برنج سبک است و به راحتی جذب می‌شود و منافذ پوست را مسدود نمی‌کند، بنابراین برای پوست چرب نیز مناسب است و به کنترل تولید چربی کمک می‌کند.
   • برای پوست‌های حساس نیز مناسب است و تحریک یا واکنش آلرژیک ایجاد نمی‌کند.
   • به دلیل نفوذ عمیق به پوست خشک و بازگرداندن رطوبت، برای پوست‌های بسیار خشک و ترک خورده (مانند پاشنه پا) نیز مفید است.
9. کاربرد در محصولات آرایشی و بهداشتی:
   • از روغن سبوس برنج در ساخت صابون، شامپو، کرم‌ها و محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود.
   • در ماسک‌های صورت، برای چسبندگی در لوسیون‌ها و در پودرهای بدن استفاده می‌شود.
   • همچنین به عنوان روغن حامل برای روغن‌های گیاهی مناسب است.
   • به عنوان روغن ماساژ یا پایه اسکراب بدن نیز استفاده می‌شود.

روش‌های استفاده موضعی برای پوست

• ماسک صورت: سبوس برنج پودر شده را می‌توان با مواد دیگری مانند ماست، زرده تخم مرغ، عسل و شیر خشک ترکیب کرد و به صورت ماسک روی پوست قرار داد.
• صابون سبوس برنج: به صورت روزانه برای شستشوی صورت و بدن استفاده می‌شود.
• روغن سبوس برنج: به صورت مستقیم روی پوست مالیده می‌شود.
• اسکراب بدن: سبوس برنج با شکر یا آرد جو دو سر مخلوط شده و به عنوان اسکراب استفاده می‌شود.

نکات ایمنی و احتیاط

• در صورت داشتن حساسیت به سبوس برنج، از مصرف آن خودداری شود.
• مصرف بیش از حد سبوس برنج غیرفرآوری شده به دلیل اسید فیتیک بالا می‌تواند مانع جذب آهن، روی و کلسیم شده و در طولانی مدت منجر به کم‌خونی و پوکی استخوان شود. سبوس برنج فرآوری شده (تخمیری) این مشکل را ندارد.
• در دوران بارداری و شیردهی، قبل از استفاده با پزشک مشورت شود.
• همیشه قبل از استفاده موضعی، تست حساسیت روی قسمت کوچکی از پوست انجام شود.
• مصرف خوراکی سبوس برنج برای نوزادان و کودکان توصیه نمی‌شود، زیرا تحقیقات کافی در این زمینه وجود ندارد.
• برای مشاهده تاثیرات، استفاده منظم توصیه می‌شود.

ماندگاری روغن سبوس برنج:

در صورت نگهداری در جای خنک و تاریک، روغن تا ۱۲ ماه ماندگاری دارد. با این حال، روغن تصفیه نشده (Unrefined Oil) زودتر فاسد می شود.

آرد برنج

آرد برنج به طور طبیعی نرم می کند و به طور ملایم سلول های مرده پوست را از صورت و بدن می زداید. آرد برنج در انواع آبگرم درمانی (Spa treatments) و صابون سازی استفاده می شود.

نشاسته برنج

نشاسته برنج یک جزء سازنده ارزان قیمت معمول و جایگزینی برای نشاسته ذرت است که به عنوان یک پر کننده (Filler) در ماسک های صورت، برای چسبناکی در انواع لوسیون ها و در میکاپ و انواع پودر های بدن (Body powders) استفاده می شود. نشاسته برنج همانند نشاسته ذرت وقتی که بر روی پوست استعمال شود و برای مدت طولانی بر روی پوست باقی بماند، قندهای طبیعی آن رشد مخمر را افزایش می دهد و می تواند آکنه را فعال کند و بثورات (Rash) و قرمزی را روی پوست ایجاد کند.

شربت برنج

شربت برنج (Rice syrup) عموما از از دانه کامل برنج قهوه ای که با آنزیم ها فراوری شده و سپس به صورت شربت با غلظت شبیه عسل جوشانده شده ساخته می شود. شربت برنج (Rice syrup) انواع آمینو اسیدها، اسیدهای چرب ضروری، انواع قندهای طبیعی، انواع ویتامین ها و مواد معدنی را دارد. شربت برنج به عنوان یک پاک کننده ی صورت و لایه بردار و در انواع ماسک های صورت استفاده می شود.

آب برنج

آب برنج بوسیله ی غوطه ورسازی و گاهی اوقات نیم جوش کردن برنج ساخته می شود و در انواع کرم های صورت به منظور درمان پسوریازیس (Psoriasis) و اگزما و به منظور تقویت نرمی و انعطاف پذیری پوست استفاده می شود. آب برنج همچنین در انواع پاک کننده های صورت و به منظور حل شدن و زدودن سلول های مرده پوست استفاده می شود.

سوالات متداول درباره سبوس و روغن سبوس برنج

آیا مصرف سبوس برنج در دوران شیردهی یا در صورت داشتن مشکلات گوارشی ایمن است؟

در دوران شیردهی، مصرف سبوس برنج در مقادیر یافت شده در غذا ایمن است، اما اطلاعات کافی برای دانستن اینکه آیا در مقادیر بیشتر که به عنوان دارو استفاده می‌شود، ایمن است یا خیر، وجود ندارد. در صورت داشتن مشکلات گوارشی مانند زخم معده، چسبندگی، تنگ شدن یا انسداد مجاری گوارشی، هضم کند یا اختلالات روده‌ای، توصیه می‌شود از سبوس برنج استفاده نکنید. فیبر موجود در سبوس برنج می‌تواند دستگاه گوارش را مسدود کند و باعث مشکلات بیشتر شود. افزایش ناگهانی مقدار سبوس در رژیم غذایی نیز می‌تواند در چند هفته اول باعث نفخ، گاز روده و ناراحتی شکم شود؛ بنابراین، بهتر است مصرف آن را به تدریج افزایش دهید.

آیا سبوس و روغن سبوس برنج برای لاغری و سلامت عمومی بدن مفید هستند؟

بله، سبوس و روغن سبوس برنج فواید زیادی برای لاغری و سلامت عمومی بدن دارند:

• کاهش وزن: سبوس برنج غنی از فیبر است که به کنترل اشتها کمک می‌کند، احساس سیری ایجاد می‌کند و یبوست را که یکی از عوامل چاقی است، درمان می‌کند. ویتامین‌های گروه B و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن نیز متابولیسم چربی‌ها را افزایش داده و به کاهش وزن سالم کمک می‌کنند.
• تنظیم قند خون: روغن سبوس برنج می‌تواند با بهبود مقاومت به انسولین و کاهش سطح قند خون، به کنترل قند خون سالم کمک کند.
• کاهش کلسترول: این مواد به کاهش سطح کلسترول بد (LDL) و حفظ سلامت قلب و عروق کمک می‌کنند، که به استرول‌های گیاهی موجود در آن نسبت داده می‌شود که از جذب کلسترول در بدن جلوگیری می‌کنند.
• تقویت سیستم ایمنی: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سبوس برنج می‌توانند پاسخ ایمنی بدن را تقویت کرده و در برابر باکتری‌ها و ویروس‌ها محافظت ایجاد کنند.
• سلامت گوارش: فیبر موجود در سبوس برنج به تنظیم عملکرد روده و درمان یبوست کمک می‌کند.
• بهبود عملکرد کبد: دمنوش سبوس برنج می‌تواند به بهبود عملکرد کبد و تخلیص بدن از سموم کمک کند.
• جلوگیری از بوی بد دهان: خاصیت آنتی‌اکسیدانی آن می‌تواند به رفع بوی بد دهان کمک کند.

چه تفاوتی بین سبوس برنج فرآوری شده و فرآوری نشده وجود دارد؟

مصرف سبوس برنج فرآوری نشده به دلیل ایجاد کم‌خونی و پوکی استخوان (به دلیل وجود اسید فیتیک) طبق استاندارد ملی ممنوع است. سبوس برنج فرآوری شده (تخمیری لاکتیکی) میزان اسید فیتیک را به حداقل رسانده و خواص شگفت‌انگیز سبوس شامل فیبر، انواع ویتامین B، منیزیم، آهن، فسفر و منگنز را حفظ می‌کند. این فرآیند تخمیر، سبوس را برای مصرف انسانی ایمن‌تر و مفیدتر می‌سازد.