آیا می‌دانید روغن بادام زمینی، که از دانه‌های محبوب این گیاه به دست می‌ آید، می‌ تواند به‌عنوان یک معجزه برای سلامت بدن و پوست شما عمل کند؟ از تقویت قلب و مو تا درمان بیماری‌های مزمن مانند دیابت و آرتریت، روغن بادام زمینی نه‌تنها یک ماده غذایی خوشمزه است، بلکه فواید شگفت‌ انگیز بسیاری برای پوست، مو و حتی فشار خون دارد. این روغن در آشپزی به‌عنوان یکی از روغن‌های سالم شناخته می‌شود و به‌ ویژه برای سرخ کردن انتخابی عالی است. اما آیا همه ما از خواص و نحوه استفاده صحیح آن آگاهی داریم؟ در این مقاله به‌ طور کامل به بررسی این روغن، ترکیبات شیمیایی، روش‌های تولید، فواید و کاربردهای آن خواهیم پرداخت و شما را با این راز طلایی بیشتر آشنا خواهیم کرد.

منشأ و ورود بادام‌ زمینی به ایران

• بادام‌ زمینی اصالتاً از آمریکای جنوبی (نواحی برزیل و اطراف آن) منشأ گرفته است. در عصر اکتشافات پس از کریستف کلمب، کاشفان اروپایی (به‌ویژه اسپانیایی‌ها) آن را به دیگر قاره‌ها بردند.

• در ایران نیز کشت بادام‌ زمینی حدود ۱۲۰ سال پیش (اوایل قرن بیستم) آغاز شد. نخستین مزارع بادام‌ زمینی در مناطق جنوبی کشور کاشته شدند و از دهه ۱۳۳۰ شمسی به تدریج به استان‌های شمالی از جمله گیلان راه یافت.

مناطق اصلی کشت در ایران

• مهم‌ترین ناحیه تولید فعلی بادام‌ زمینی در ایران شهرستان آستانه اشرفیه (شرق استان گیلان) است. این منطقه به دلیل خاک سبک و حاصلخیز حاصل از رسوبات سفیدرود، حدود ۲۵۰۰–۲۸۰۰ هکتار زیرکشت بادام‌ زمینی دارد. برآورد می‌شود بیش از ۸۰٪ نیاز کشور به بادام‌ زمینی از مزارع این منطقه تأمین می‌شود.

• علاوه بر گیلان، استان گلستان و شمار محدودی از دیگر استان‌ها نیز بادام‌ زمینی کشت می‌کنند. با این حال سطح زیرکشت در این مناطق به‌مراتب کمتر است و عمده تولید در شمال کشور متمرکز شده است.

نقش اقتصادی و تغذیه‌ای

• بادام‌ زمینی یک دانه‌ی روغنی با ارزش غذایی بالا است؛ سرشار از پروتئین، چربی‌های غیراشباع (از جمله روغن مفید) و ویتامین‌های گروه B و E می‌باشد. مصرف متعادل آن می‌تواند در تغذیه و سلامت نقش داشته باشد.

• در اقتصاد محلی گیلان، به‌ویژه آستانه اشرفیه، بادام‌ زمینی اهمیت ویژه دارد. بیش از ۷٬۰۰۰ بهره‌ بردار به‌طور مستقیم در کاشت، داشت و برداشت بادام‌ زمینی این شهرستان فعال‌اند و حدود ۴٬۰۰۰ نفر نیز به‌صورت غیر مستقیم با آن درگیر هستند. پس از برنج، بادام‌ زمینی دومین منبع درآمد کشاورزان منطقه محسوب می‌شود.

• این محصول به‌ واسطه مرغوبیت و طعم خود، در میان مردم منطقه به‌عنوان سوغات مهم گیلان شناخته شده است. آجیل‌ های محلی و فرآورده‌ هایی مانند کره بادام‌ زمینی نیز در سال‌های اخیر از این محصول تهیه شده و در تغذیه محلی کاربرد دارند.

تحولات کشت در دوره‌های مختلف

• با وجود استعداد اقلیمی مناسب منطقه (خاک حاصل خیز و آب و هوای معتدل)، تا کنون کار کشت و برداشت بادام‌ زمینی در ایران عمدتاً به روش‌ های سنتی انجام می‌ شود. گزارش‌ ها نشان می‌دهد که سرمایه‌ گذاری قابل‌ توجهی در تحقیق و مکانیزاسیون این محصول صورت نگرفته و بهره‌ وری کشاورزی پایین باقی مانده است.

• در سال‌ های اخیر تلاش‌ هایی برای معرفی ارقام جدید و بهبود زراعت انجام شده است. به‌عنوان مثال مؤسسه تحقیقات ثبت بذر و نهال ایران در سال ۱۴۰۳ شمسی ارقام اصلاح‌شده «پینات»، «ماسال» و «ریگل» را ثبت کرده است. علاوه بر آن، پروژه‌هایی برای اجرای آبیاری تحت فشار و افزایش مکانیزاسیون مطرح شده که امید می‌رود در دوره‌ های آتی به بهره‌ وری بیشتر منجر شود.

انواع روغن بادام زمینی بر اساس کاربردها

روغن بادام زمینی خوراکی

روغن بادام زمینی در آشپزی جهان کاربرد گسترده‌ای دارد. این روغن عمدتاً از اسیدهای چرب غیراشباع تشکیل شده است؛ به‌طوری‌که ترکیب آن حدوداً ۴۰٪ اسید اولئیک (C18:1)، ۳۰–۴۰٪ اسید لینولئیک (C18:2) و ۱۰–۱۲٪ اسید پالمیتیک (C16:0) است. همچنین ویتامین E بالایی دارد (حدود ۳۰۰–۵۰۰ میلی‌گرم در کیلوگرم روغن). به دلیل این ترکیبات، روغن بادام زمینی برای سلامت قلب و کاهش کلسترول مفید دانسته شده است. روغن بادام زمینی تصفیه‌شده (معمولی) به‌خاطر پایداری اکسیداتیو بالا و طعم ملایمش در پخت‌وپز به‌ویژه سرخ‌کردن و فرایند های پخت با حجم زیاد استفاده می‌شود. (این روغن نقطه دود بالایی دارد؛ حدود ۴۵۰°F یا ۲۳۲°C.) برعکس، روغن بادام زمینی بکر یا فشرده‌ سرد که در دمای پایین و بدون تصفیه استخراج می‌شود، مواد مغذی بیشتری حفظ می‌کند و طعم و عطری قوی‌تر دارد. این نوع روغن اغلب به‌صورت سالاد، چاشنی سرد یا برای طعم‌دهی در غذاهای ملایم به‌ کار می‌ رود. روغن بادام زمینی بوداده (عطری) که از دانه‌ های برشته‌شده استخراج می‌شود، بویی غنی از بادام‌ زمینی دارد و رنگ تیره‌تری دارد. این روغن در آشپزی آسیایی یا غذاهایی که طعم شدید و مغذی بادام‌ زمینی مورد نظر است، کاربرد دارد. جدول زیر مقایسه‌ ای از ویژگی‌ های انواع روغن بادام زمینی را نشان می‌دهد.

کاربرد های روغن بادام زمینی در آشپزی کدامند؟

روغن بادام زمینی به دلیل نقطه دود بالا (حدود 225°C) و طعم ملایم و مغذی خود، یکی از محبوب‌ ترین روغن‌ ها در آشپزی به‌ویژه برای سرخ‌کردن عمیق (Deep Frying) است. این روغن در تهیه غذاهای آسیایی، مانند تابه‌گردان‌ ها (stir-fry) و غذاهای سرخ‌شده چینی و تایلندی، کاربرد فراوان دارد. همچنین برای سرخ‌کردن مرغ، سیب‌زمینی سرخ‌کرده و غذاهای دریایی استفاده می‌شود؛ زیرا طعم مواد غذایی را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد و عطر خوشایندی به غذا می‌دهد.

علاوه بر سرخ‌کردن، روغن بادام زمینی در سس‌های سالاد، مارینادها، سس‌های دیپ (مثل سس ساتای)، و پخت و پز عمومی به کار می‌رود. ترکیب متعادلی از اسیدهای چرب غیراشباع (مونو و پلی‌آن‌سچوریتد) دارد که باعث پایداری مناسب و خواص تغذیه‌ای مطلوب آن می‌شود. به همین دلیل، در رژیم‌های غذایی سالم به عنوان جایگزین روغن‌های اشباع‌شده توصیه می‌ شود.

استفاده از بادام زمینی در شیرینی پزی کدام است؟

بادام زمینی به‌دلیل طعم غنی، بافت ترد و ارزش تغذیه‌ای بالا، یکی از پرکاربردترین مغز ها در شیرینی‌پزی به‌شمار می‌آید. از مهم‌ترین کاربرد های آن می‌توان به استفاده در تزیین و تزریق طعم در انواع بیسکویت، کوکی، براونی، کیک و شکلات اشاره کرد. کره بادام‌ زمینی نیز به‌عنوان ماده اصلی یا مکمل در شیرینی‌ هایی مثل کاپ‌ کیک، ترافل، فاج و چیزکیک کاربرد دارد و موجب بافت نرم‌تر و طعم دلپذیرتر می‌شود. علاوه‌بر این، بادام زمینی خرد شده یا بو داده به خمیر کیک و کوکی افزوده می‌ شود تا بافتی کرانچی ایجاد کند، و به‌دلیل چربی‌های سالم خود، ماندگاری محصولات را نیز بهبود می‌ بخشد.

از نظر تغذیه‌ای، بادام زمینی منبع غنی از پروتئین، اسیدهای چرب غیراشباع، ویتامین E و آنتی‌اکسیدان‌ها است، که می‌تواند ارزش غذایی شیرینی‌ها را افزایش دهد. با رعایت تعادل مقدار مصرف و توجه به حساسیت‌های احتمالی (آلرژی)، بادام زمینی می‌تواند هم طعم و هم خواص مفیدی به شیرینی‌ها بیفزاید.

تاثیر روغن بادام زمینی بر فشار خون چیست؟

روغن بادام‌ زمینی به دلیل ترکیب خاص اسیدهای چرب خود، می‌ تواند تأثیر مثبتی بر سلامت قلب و فشار خون داشته باشد. این روغن سرشار از اسید اولئیک (چربی تک‌غیراشباع) و همچنین حاوی مقادیری اسید لینولئیک (چربی چندغیراشباع) است که هر دو نوع این اسیدهای چرب با کاهش کلسترول LDL (بد) و افزایش کلسترول HDL (خوب) مرتبط هستند. مطالعات علمی نشان داده‌اند که مصرف منظم روغن‌های گیاهی غنی از اسیدهای چرب مفید، مانند روغن بادام‌ زمینی، ممکن است به بهبود انعطاف‌ پذیری رگ‌ های خونی، کاهش التهاب و در نتیجه کاهش فشار خون کمک کند. با این حال، به دلیل محتوای کالری بالا، مصرف متعادل آن توصیه می‌ شود. همچنین افرادی که به بادام‌ زمینی حساسیت دارند باید با احتیاط مصرف کنند.

خواص روغن بادام زمینی برای پوست کدامند؟

روغن بادام‌ زمینی سرشار از ویتامین E، اسیدهای چرب غیر اشباع (مانند اولئیک و لینولئیک اسید) و فیتواسترول‌ هاست که برای سلامت پوست بسیار مفیدند. ویتامین E به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، به محافظت از پوست در برابر رادیکال‌ های آزاد و کاهش علائم پیری (چروک و لکه‌ های پوستی) کمک می‌ کند. همچنین، اسید های چرب موجود در این روغن موجب رطوبت‌ رسانی عمیق، نرم‌کنندگی و بازسازی سد محافظ پوست می‌ شوند. تحقیقات نشان داده‌ اند که روغن بادام‌ زمینی به بهبود زخم‌ های سطحی، تسکین التهابات خفیف و کاهش خشکی پوست کمک می‌ کند و گزینه‌ ای مناسب برای ماساژ و مرطوب‌ سازی پوست‌ های خشک و حساس است. با این حال، به دلیل وجود پروتئین‌ های آلرژی‌زا، قبل از استفاده گسترده، تست حساسیت پوستی توصیه می‌ شود.

خواص روغن بادام زمینی برای مو چیست؟

روغن بادام‌ زمینی (Peanut oil) سرشار از اسیدهای چرب امگا-۶ (خصوصاً اسید لینولئیک)، ویتامین E و آنتی‌ اکسیدان‌ هایی مثل فیتواسترول‌ هاست که همگی نقشی کلیدی در سلامت مو ایفا می‌کنند. وجود ویتامین E به عنوان یک آنتی‌ اکسیدان قوی، می‌تواند به کاهش آسیب رادیکال‌ های آزاد در پوست سر و فولیکول مو کمک کند و باعث بهبود گردش خون در پوست سر شود؛ این موضوع زمینه رشد موهای سالم‌تر و قوی‌تر را فراهم می‌کند. همچنین اسیدهای چرب ضروری موجود در این روغن به تغذیه و مرطوب‌سازی مو و پوست سر کمک کرده و از خشکی، وزشدن و شکستن مو جلوگیری می‌کنند.

علاوه بر این، روغن بادام‌ زمینی به دلیل خاصیت نرم‌کنندگی طبیعی‌اش، می‌ تواند کوتیکول مو (لایه خارجی ساقه مو) را صاف‌تر کند و باعث درخشش و لطافت بیشتر موها شود. استفاده موضعی از این روغن، به‌ویژه به صورت ماساژ پوست سر یا ماسک مو، یکی از روش‌ های مؤثر برای تقویت رطوبت و کاهش شوره سر (ناشی از خشکی) محسوب می‌شود. البته باید توجه داشت افرادی که به بادام‌ زمینی حساسیت دارند، قبل از استفاده حتماً تست حساسیت انجام دهند.

طرز استفاده از روغن بادام زمینی برای مو چگونه است؟

روغن بادام زمینی به دلیل داشتن اسیدهای چرب امگا-۶، ویتامین E و آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی می‌ تواند به تقویت مو، جلوگیری از شکنندگی و افزایش درخشندگی مو کمک کند. برای استفاده خانگی، چند قطره روغن بادام زمینی خالص را روی کف دست گرم کنید و مستقیماً روی پوست سر و ساقه مو ماساژ دهید؛ این کار گردش خون را بهبود می‌دهد و رطوبت‌رسانی را افزایش می‌ دهد. بهتر است این روغن را ۳۰ دقیقه تا یک ساعت قبل از شستشو روی مو بگذارید و سپس با شامپوی ملایم بشویید. همچنین می‌ت وان چند قطره از آن را به ماسک مو یا نرم‌کننده اضافه کرد تا تأثیر آن تقویت شود.

برای افرادی با پوست سر چرب یا مستعد حساسیت، توصیه می‌شود پیش از مصرف گسترده، مقدار کمی از روغن را روی پوست تست کنند، زیرا برخی افراد ممکن است به پروتئین‌ های موجود در بادام زمینی حساسیت داشته باشند. استفاده منظم (۱ تا ۲ بار در هفته) می‌تواند به کاهش موخوره و نرم شدن مو های خشک کمک کند، بدون این‌ که مو را سنگین کند.

آیا روغن بادام زمینی برای تقویت مژه موثر است؟

روغن بادام زمینی به دلیل دارا بودن ویتامین E، اسیدهای چرب امگا 6 و 9، و آنتی‌ اکسیدان‌ ها می‌ تواند به بهبود سلامت پوست اطراف مژه‌ها و تغذیه فولیکول‌ های مو کمک کند. این ترکیبات از نظر تئوریک می‌ توانند رطوبت‌رسانی، کاهش التهاب و جلوگیری از شکستگی مژه‌ ها را تقویت کنند. با این حال، برخلاف روغن‌هایی مثل روغن کرچک یا روغن آرگان که شواهد بیشتری در مورد اثر مستقیم آن‌ها بر رشد و تقویت مژه وجود دارد، تحقیقات علمی معتبری که تأثیر خاص روغن بادام زمینی را بر رشد یا ضخامت مژه اثبات کند، محدود است. همچنین، باید توجه داشت که روغن بادام زمینی یکی از روغن‌هایی است که می‌ تواند واکنش آلرژیک (مخصوصاً در افراد دارای حساسیت به بادام زمینی) ایجاد کند، بنابراین استفاده از آن در ناحیه حساس چشم باید با احتیاط انجام شود و تست حساسیت انجام شود.

آیا روغن بادام زمینی برای ناخن مفید است؟

بله، روغن بادام زمینی می‌تواند برای سلامت ناخن مفید باشد. این روغن سرشار از ویتامین E، اسید های چرب امگا-6 و آنتی‌ اکسیدان‌ ها است که به تقویت کراتین ناخن، افزایش رطوبت کوتیکول‌ ها (پوسته اطراف ناخن) و جلوگیری از شکنندگی و لایه‌لایه شدن ناخن کمک می‌کند. ویتامین E موجود در روغن بادام زمینی همچنین به بهبود جریان خون در بستر ناخن کمک می‌ کند که موجب رشد سالم‌تر و قوی‌تر ناخن‌ها می‌شود. استفاده موضعی منظم از روغن بادام زمینی (چند قطره و ماساژ در اطراف ناخن) می‌تواند نرمی، انعطاف‌ پذیری و سلامت عمومی ناخن‌ها را بهبود ببخشد، هرچند افرادی که به بادام زمینی آلرژی دارند، باید از مصرف آن خودداری کنند.

روغن بادام زمینی در طب سنتی ایرانی

مصرف خوراکی روغن بادام زمینی

• در طب سنتی ایرانی، بادام زمینی طبیعتی گرم و مرطوب دارد. بر این اساس روغن بادام زمینی نیز برای تقویت و گرم کردن بدن به‌ کار می‌ رود. به‌ عنوان مثال گفته شده مصرف آن ریه و طحال را تقویت می‌کند و به بهبود سوخت‌و‌ساز معده کمک می‌نماید. افزون بر این، روغن بادام زمینی با افزایش سطح انرژی بدن، به‌ویژه در فصول سرد، موجب افزایش نیرو و گرمای بدن می‌ شود.

• موارد درمانی: در طب سنتی ایران برای تسکین سرفه خشک و کاهش دردهای ناشی از سردی شکم (مانند دل‌درد‌های عصبی) از روغن بادام زمینی خوراکی نام برده‌اند. همچنین از خواص آنتی‌اکسیدانی آن – که در منابع مدرن به آن اشاره شده – برای محافظت از مغز و دستگاه عصبی و پیشگیری از اختلالات مرتبط با افزایش سن (مثلاً آلزایمر) یاد شده است.

• موارد تقویتی: روغن بادام زمینی در افزایـش قوای عمومی و تقویت بنیه بدن مؤثر دانسته شده است. به‌عنوان مثال برخی منابع سنتی آن را عاملی برای تقویت اعصاب و قوای بدنی معرفی می‌کنند.

• پیشگیرانه/مراقبتی: مصرف متعادل روغن بادام زمینی به‌عنوان یک روغن خوراکی غنی از ویتامین E و چربی‌های غیراشباع می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی و تنظیم قند خون مؤثر باشد. منابع امروزی نشان می‌دهند این روغن می‌تواند کلسترول خون را کاهش دهد و حساسیت به انسولین را بهبود بخشد. همچنین کاربرد خوراکی آن در کنترل اشتها و حمایت از کاهش وزن نیز ذکر شده است.

مصرف موضعی روغن بادام زمینی

• نرم‌کننده و مرطوب‌کننده: طبع گرم و روغنی روغن بادام زمینی موجب می‌شود در طب سنتی ایران از آن برای نرم کردن پوست خشک و ماساژ نواحی سرد بدن استفاده شود. گرچه منابع قدیمی مصرف موضعی خاصی برای آن بیان نکرده‌اند، اما به طور سنتی روغن‌های گرم را برای محافظت و تغذیه پوست به‌کار می‌برده‌اند.

• شواهد علمی نوین: مطالعات مدرن نشان داده‌اند که مصرف موضعی روغن بادام زمینی می‌تواند پوست را مرطوب کرده و در رفع علائم اگزما و خشکی‌های پوستی کمک کند. همچنین این روغن در تسکین دردهای عضلانی و مفصلی (مانند آرتریت) نیز کاربرد پیدا کرده است. به‌عبارت دیگر، خواص ضدالتهابی و مرطوب‌کننده چربی‌های موجود در روغن بادام زمینی، اثرات محافظتی و التیام‌بخش برای پوست و مفاصل فراهم می‌آورد.

طب سنتی چینی (TCM)

مصرف خوراکی

• طبقه‌بندی مزاجی: در طب سنتی چین، روغن بادام زمینی طبیعتی خنک تا معتدل  و مزه‌ای شیرین دارد. این روغن وارد مجاری ریه، طحال و روده بزرگ می‌شود.

• کاربردهای درمانی: یکی از مهم‌ترین خواص خوراکی روغن بادام زمینی در طب چینی، نرم کردن روده‌ها و رفع یبوست است. متون چینی آن را برای رفع انسداد روده‌ای به‌علت کرم آسکاریس و درمان یبوستتوصیه کرده‌اند. بدین منظور مصرف خوراکی ۶۰–۱۲۵ گرم روغن بادام زمینی در یک وعده‌ استفاده می‌شود.

• موارد ویژه: از منظر طب چینی، این روغن همچنین می‌تواند برای تسکین دردهای شکم و ضد کرم‌ها (به‌ویژه آسکاریس) به کار رود.

مصرف موضعی

• کاربردهای درمانی: در درمان‌های خارجی طب چینی، از روغن بادام زمینی استفاده موضعی و تزریقی می‌شود. به‌عنوان مثال در سوختگی‌های سطحی و به‌منظور مرطوب‌سازی پوست‌های آسیب‌دیده کاربرد دارد. همچنین در برخی روش‌های طب سوزنی، تزریق روغن بادام زمینی به نقاط مشخصی برای درمان التهاب‌های روده‌ای (انتریت) و سندرم «زبان جغرافیایی» به کار می‌رود.

• احتباس جفت: منابع طب چینی از روغن بادام زمینی به‌عنوان عاملی برای کمک به دفع جفت پس از زایمان یاد کرده‌اند. بدین منظور آن را به‌صورت خوراکی یا تزریق نقطه‌ای کاربرد می‌کنند.

• شواهد علمی نوین: تحقیقات مدرن نشان می‌دهد روغن بادام زمینی سرشار از ویتامین E و اسیدهای چرب غیراشباع است. این ترکیبات آنتی‌اکسیدانی می‌توانند به کاهش رادیکال‌های آزاد کمک کرده و خطر بیماری‌های مزمن (از جمله بیماری قلبی و دیابت) را کاهش دهند. مطالعات بالینی نیز نشان می‌دهد مصرف متعادل این روغن در رژیم غذایی می‌تواند سطح کلسترول خون را بهبود بخشد و حساسیت به انسولین را افزایش دهد.

طب آیورودا (Ayurveda)

مصرف خوراکی

• طبیعت و مزاج: در آیورودا روغن بادام زمینی (موسوم به “مونگ‌پالی تل”) طبیعتی گرم و سنگین (Guru, Snigdha) دارد و به‌طور معمول تعادل واته (Vata) را برقرار می‌کند. مصرف خوراکی آن برای افراد با مزاج واته مفید شمرده می‌شود. این روغن یکی از منابع غنی اسیدهای چرب امگا-۳ و امگا-۶ است و به‌عنوان روغن آشپزی در برخی رژیم‌های آیورودا کاربرد دارد.

• کاربردهای درمانی: از نظر دیدگاه آیورودا، روغن بادام زمینی به‌خاطر خاصیت روغنی خود، در کاهش دردهای مفصلی موثر است. برای مثال گفته می‌شود که ماساژ موضعی روغن بادام زمینی بر درد و خشکی مفاصل (آرتریت) اثر آرام‌بخش دارد و با متعادل کردن واته درد را تسکین می‌دهد. این روغن با تقویت گردش مایعات در مفاصل، باعث تقویت و استحکام مفاصل نیز می‌شود.

• مراقبت‌های پوستی: همچنین در آیورودا از روغن بادام زمینی برای رفع خشکی پوست استفاده می‌شود. مصرف موضعی آن خشکی افراطی پوست را کاهش داده و لطافت را بازمی‌گرداند. بدین ترتیب این روغن برای تسکین اختلالات ناشی از افزایش واته در پوست (مانند اگزما و درماتیت خشک) کاربرد دارد.

مصرف موضعی

• تقویتی/مراقبتی: روغن بادام زمینی به‌عنوان یک روغن ماساژ گرم و مرطوب‌کننده شناخته می‌شود. ماساژ با این روغن باعث بهبود جریان خون و لنف در بافت‌ها شده و از خشکی پوست پیشگیری می‌کند. سنت‌های آیورودایی آن را برای نرم کردن پوست و مفاصل خشک، گرم‌کردن اندام‌های سرد و حفظ سلامت عمومی بدن توصیه می‌کنند.

• اثرات بالینی: امروزه مطالعات نشان داده‌اند که استفاده موضعی از روغن بادام زمینی می‌تواند پوست را تغذیه کند و علائم خشکی‌های پوستی را کاهش دهد. همچنین کاربرد آروماتراپی این روغن برای کاهش التهاب مفاصل و تسکین درد گزارش شده است. در کل، خواص مرطوب‌کنندگی و ضدالتهابی روغن بادام زمینی موجب شده کاربرد ماساژ آن در تسکین آرتریت و خشکی پوست نیز مورد قبول امروزیان باشد.

• شواهد علمی: از دیدگاه مدرن، روغن بادام زمینی سرشار از ویتامین E و اسیدهای چرب با‌کیفیت است که اثرات محافظتی آنتی‌ اکسیدانی دارند. بر این اساس مصرف خوراکی و موضعی آن می‌ تواند به بهبود سطح کلسترول و کنترل قند خون کمک کند. همچنین، بررسی‌های بالینی نشان داده‌اند که جایگزینی چربی‌های اشباع با روغن بادام زمینی در رژیم غذایی ممکن است خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهد. این یافته‌ها با تاکید بر مصرف متعادل روغن بادام زمینی به‌عنوان یک روغن خوراکی سالم، تا حدی اثرات پیشگیری‌ کننده و تقویتی آن را توجیه می‌کند.

روغن بادام زمینی برای کاهش کلسترول موثر است؟

بله، شواهد علمی نشان می‌دهد که روغن بادام زمینی می‌تواند در بهبود پروفایل چربی خون مؤثر باشد. این روغن غنی از اسیدهای چرب تک‌غیراشباع (مانند اسید اولئیک) و پلی‌غیراشباع (مانند اسید لینولئیک) است که در مطالعات متعدد با کاهش کلسترول LDL (کلسترول بد) و افزایش کلسترول HDL (کلسترول خوب) مرتبط بوده‌اند. مطالعه‌ای منتشر شده در Journal of Nutrition نشان داد که جایگزینی چربی‌های اشباع با روغن بادام زمینی می‌تواند به کاهش سطح کلسترول تام و LDL کمک کند، که این امر ریسک بیماری‌های قلبی-عروقی را کاهش می‌دهد. همچنین، حضور ترکیبات فیتواسترول و آنتی‌اکسیدان‌هایی نظیر رزوراترول در روغن بادام زمینی می‌تواند نقش حمایتی در بهبود سلامت قلب ایفا کند. البته برای بهره‌مندی از این مزایا، مصرف متعادل و به صورت جایگزین چربی‌های مضر توصیه می‌شود.

روش نگهداری روغن بادام زمینی چگونه است؟

برای نگهداری بهینه روغن بادام زمینی و حفظ کیفیت و خواص آن، باید سه اصل مهم رعایت شود: جلوگیری از نور، هوا و گرما. این روغن به دلیل داشتن اسیدهای چرب غیراشباع (خصوصاً اولئیک و لینولئیک اسید)، مستعد اکسیداسیون و فساد است. بنابراین، توصیه می‌شود آن را در بطری‌های شیشه‌ای تیره‌رنگ یا ظروف فلزی ضدزنگ، کاملاً دربسته و در جای خنک و تاریک (مانند کابینت یا یخچال) نگهداری کنید. دمای زیر ۲۰ درجه سانتی‌گراد (ترجیحاً ۵–۱۵ درجه) بهترین شرایط برای کاهش سرعت اکسیداسیون است. همچنین تماس مکرر با هوا (اکسیژن) را با بستن فوری درب ظرف محدود کنید تا ماندگاری روغن افزایش یابد.

اگر روغن بوی تند، طعم تلخ یا رنگ غیر عادی پیدا کند، نشانه اکسیداسیون (ترش‌ شدن) است و بهتر است از مصرف آن خودداری شود. به طور کلی، روغن بادام زمینی تصفیه‌نشده در یخچال تا ۶ ماه و روغن تصفیه‌ شده در جای خنک تا ۹–۱۲ ماه ماندگاری دارد (منوط به شرایط نگهداری مناسب). این نکات مطابق با توصیه‌های علمی منابع تغذیه و شیمی مواد غذایی معتبر است.

آیا روغن بادام زمینی حساسیت‌زا است؟

بله، روغن بادام زمینی می‌تواند برای برخی افراد حساسیت‌ زا باشد، به‌ویژه اگر به پروتئین‌ های موجود در بادام زمینی آلرژی داشته باشند. اگرچه روغن بادام زمینی تصفیه‌شده (refined peanut oil) به دلیل فرآیند تصفیه عمیق، تقریباً فاقد پروتئین‌های آلرژن است و معمولاً ایمن در نظر گرفته می‌شود، اما روغن بادام زمینی فشرده سرد (cold-pressed) یا بکر (unrefined) همچنان ممکن است مقادیر قابل توجهی پروتئین آلرژن داشته باشد و می‌تواند واکنش‌های آلرژیک از خفیف (کهیر، خارش) تا شدید (آنافیلاکسی) ایجاد کند. متخصصان تغذیه و آلرژی توصیه می‌کنند افرادی که حساسیت شناخته‌شده به بادام زمینی دارند از مصرف روغن‌های تصفیه‌نشده بادام زمینی خودداری کنند و حتی درباره روغن تصفیه‌شده با پزشک مشورت کنند.

آیا روغن بادام زمینی برای درمان اگزما موثر است؟

روغن بادام زمینی به دلیل دارا بودن اسیدهای چرب ضروری مانند اسید اولئیک و اسید لینولئیک و همچنین ویتامین E، خاصیت نرم‌کننده و مرطوب‌کننده دارد که می‌تواند در کاهش خشکی و التهاب پوست مؤثر باشد. این ویژگی‌ها از نظر علمی می‌توانند به تسکین علائم اگزما کمک کنند، به‌ویژه در بهبود سد پوستی و کاهش خارش. با این حال، باید دقت شود که روغن بادام زمینی جزء آلرژن‌های شناخته‌شده است و در برخی افراد می‌ تواند واکنش آلرژیک ایجاد کند؛ بنابراین استفاده از آن برای افراد دارای سابقه آلرژی به بادام‌ زمینی یا پوست حساس توصیه نمی‌ شود مگر با مشورت پزشک متخصص پوست.

در نتیجه، روغن بادام زمینی می‌تواند به صورت موضعی به بهبود علائم خفیف اگزما کمک کند، اما به دلیل ریسک آلرژی، گزینه‌های ایمن‌تر مثل روغن آفتابگردان، روغن جوجوبا یا روغن نارگیل (که اثرات ضدالتهابی مشابه دارند و آلرژی‌زا نیستند) معمولاً ترجیح داده می‌ شوند.

 روغن بادام زمینی در صابون گیاهی و دیگر محصولات آرایشی

روغن بادام‌ زمینی (Arachis hypogaea oil) به دلیل داشتن مقادیر بالای اسید اولئیک (چربی امگا ۹)، اسید لینولئیک (چربی امگا ۶)، و ویتامین E، یکی از روغن‌های نرم‌کننده (emollient) ارزشمند در فرمولاسیون صابون‌های گیاهی دست‌ساز و محصولات آرایشی محسوب می‌شود. در صابون‌سازی، این روغن خاصیت نرم‌کنندگی ملایم، تغذیه پوست، و حفظ رطوبت (moisturizing) را به فرمول می‌دهد و از خشکی بیش از حد پوست جلوگیری می‌کند. همچنین به دلیل حضور آنتی‌اکسیدان‌ها، می‌تواند به بهبود سلامت پوست و کاهش التهاب کمک کند و صابون را برای پوست‌های حساس مناسب‌تر سازد.

در محصولات آرایشی و بهداشتی مانند کرم‌ ها، لوسیون‌ ها و بالم‌ های پوست و لب، روغن بادام‌ زمینی به‌عنوان عامل نرم‌کننده، محافظ لایه هیدرولیپیدی پوست، و عامل افزایش‌دهنده جذب ویتامین E و اسیدهای چرب ضروری به کار می‌ رود. همچنین به دلیل داشتن خواص ضدالتهابی طبیعی، می‌تواند در فرمولاسیون محصولات ضد آکنه، ضد پیری و محصولات مراقبت از پوست آسیب‌دیده مفید باشد. البته به دلیل احتمال آلرژی، استفاده از آن باید با احتیاط و ذکر برچسب هشدار انجام شود.

نتیجه گیری

روغن بادام زمینی یک انتخاب عالی برای افرادی است که به دنبال روغنی سالم با مزایای فراوان برای سلامت قلب، پوست، و مو هستند. این روغن به دلیل محتوای غنی از اسیدهای چرب غیراشباع، ویتامین E و فیتواسترول‌ها، می‌تواند در کاهش خطر بیماری‌های قلبی، تقویت سیستم ایمنی و حتی بهبود وضعیت پوست و مو کمک کند. علاوه بر این، در آشپزی به دلیل نقطه دود بالا و طعم ملایم خود، می‌تواند یک گزینه مناسب باشد. اما برای افرادی که به بادام زمینی حساسیت دارند، مصرف آن باید با احتیاط صورت گیرد. به طور کلی، روغن بادام زمینی نه تنها در آشپزی، بلکه در مراقبت از بدن نیز گزینه‌ای مفید و چندکاره به شمار می‌رود.