کره ایلیپ یک روغن طبیعی است که از دانه های درخت Shorea stenoptera، بومی مناطق جنوب شرقی آسیا، استخراج می‌شود. این کره حاوی اسیدهای چرب ضروری مانند استئاریک اسید و اولئیک اسید است که به مرطوب سازی و تغذیه عمیق پوست کمک می‌کنند. خواص نرم‌کننده و آنتی‌اکسیدانی کره ایلیپ آن را به گزینه‌ای عالی برای استفاده در صابون سازی تبدیل کرده است، زیرا پوست را در برابر خشکی و آسیب‌های محیطی محافظت کرده و آن را نرم و لطیف می‌سازد. همچنین، این کره دارای خواص ضدالتهابی است که آن را برای پوست‌های حساس و مستعد تحریک مناسب می‌کند. صابون‌های حاوی کره ایلیپ می‌توانند به حفظ رطوبت طبیعی پوست کمک کنند.
زیستگاه و ویژگی های درخت ایلیپ
درخت ایلیپ که در مناطق گرمسیری جنوب شرقی آسیا رشد می‌کند، دارای برگ‌های پهن و ارتفاع بلندی است. این درخت در جنگل های بارانی و مناطقی با آب‌وهوای مرطوب یافت می‌شود و دانه‌های آن منبع اصلی تولید کره ایلیپ هستند.
استخراج و ویژگی‌های کره ایلیپ
کره ایلیپ از دانه‌های درخت ایلیپ به روش پرس یا استخراج و سپس پالایش به دست می آید. این کره به رنگ زرد روشن تا زرد کمرنگ است و در تماس با هوا ممکن است کمرنگ شود. این ماده بوی ملایم و مغزدار دارد که در حالت تصفیه‌شده بوی آن به طور قابل توجهی خنثی می شود. کره ایلیپ به دلیل نقطه ذوب پایین و بافت نرم، در دمای بدن به راحتی ذوب شده و در محصولات آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رنگ کره ایلیپ
- زرد روشن (Light-yellow)
- زرد مایل به سبز تا زرد، که در تماس با هوا رنگ آن کمرنگ می‌شود
- زرد کمرنگ (Pale yellow)
- چربی خام: زرد طلایی
- چربی تصفیه شده: سفید مایل به زرد، مانند پیه
بوی کره ایلیپ
- چربی خام: بوی تند (Raw fat: acetous odour)
- چربی تصفیه‌شده: بوی خنثی (Refined fat: neutral odour)
- بوی ملایم مغزدار (Mild, nutty odour)
- بوی دلپذیر مغزدار (Pleasant, nutty odour)
طعم
- تلخ و چرب، شبیه به طعم کاکائو (Cocoa)
- ملایم، با طعم کمی مغزدار
ترکیب اسیدهای چرب
| نام اسیدهای چرب | محتوا (٪) |
|---|---|
| کاپریلیک اسید (Caprylic acid) | – |
| اسید کاپریک (Capric acid) | – |
| لوریک اسید (Lauric acid) | – |
| میریستیک اسید (Myristic acid) | – |
| پالمیتیک اسید (Palmitic acid) | 28 |
| پالمیتولئیک اسید (Palmitoleic acid) | – |
| استئاریک اسید (Stearic acid) | 14 |
| اولئیک اسید (Oleic acid) | 50 |
| لینولئیک اسید (Linoleic acid) | 8 |
| آلفا-لینولنیک اسید (α-Linolenic acid) | – |
| آراشیدونیک اسید (Arachidic acid) | – |
ترکیب استرول های کره ایلیپ
(غلظت بر حسب mg/100 گرم و محتوا بر حسب درصد)
| فارسی | انگلیسی | مقدار |
|---|---|---|
| استرول ها | Sterols | 550 |
| کلسترول | Cholesterol | – |
| براسیکاسترول | Brassicasterol | – |
| کامپسترول | Campesterol | 16 |
| استیگماسترول | Stigmasterol | 7 |
| بتا-سیتوسترول | β-Sitosterol | 70 |
| Δ5-آوناسترول | Δ5-avenasterol | 6 |
| Δ7-استیگماسترول | Δ7-stigmasterol | 1 |
| Δ7-آوناسترول | Δ7-avenasterol | – |
| ایزوفوکوسترول | Isofucosterol | – |
ترکیب توکوفرول های کره ایلیپ
(غلظت بر حسب mg/100 گرم و محتوا بر حسب درصد)
| فارسی (انگلیسی) | مقدار |
|---|---|
| توکوفرول ها (Tocopherols) | 328 |
| آلفا توکوفرول (α-Tocopherol) | 68 |
| بتا توکوفرول (β-Tocopherol) | 2 |
| گاما توکوفرول (γ-Tocopherol) | 17 |
| دلتا توکوفرول (δ-Tocopherol) | 8 |
| توکوتری انول ها (Tocotrienols) | 4 |
سایر مواد تشکیل دهنده کره ایلیپ
| ترکیب | درصد وزنی |
|---|---|
| بوتیروسپرمول (Butyrospermol) | – |
| سیکلوآرتنول (Cycloartenol) | – |
| 24-متیلن-سیکلوآرتانول (24-methylen-cycloarthanol) | – |
| تاراكساسترول (Taraxasterol) | – |
| آلفا-آمیرین (a-Amyrin) | – |
| بتا-آمیرین (B-Amyrin) | – |
| اولئودیپالمیتین (Oleodipalmitin) | 0.9% |
| اولئوپالمیتواستئارین (Oleopalmitostearin) | 26.9% |
| پالمیتودیولئین (Palmitodiolein) | 41.3% |
| استئارودیولئین (Stearodiolein) | 29.7% |
مشخصات فیزیکی کره ایلیپ
شاخص های کلیدی فیزیکی کره ایلیپ:
- شاخص انکسار: 1.459 تا 1.462
- چگالی: 0.9166 گرم بر سانتی متر مکعب در دمای 15 درجه سانتی گراد
- نقطه ذوب:
- چربی خام: 25 تا 29 درجه سانتی گراد
- چربی تصفیه شده: 26 تا 29 درجه سانتی گراد
- عدد یدی: 84 تا 90
- مواد غیر صابونی شونده: 0.5 تا 0.7 درصد
ماندگاری
کره ایلیپه ماندگاری محدودی دارد و به راحتی فاسد می شود.
خواص کره ایلیپ در مراقبت از پوست
کره ایلیپ به‌طور موثری پوست را مرطوب و تغذیه کرده و به نرم و لطیف ماندن آن کمک می‌کند. اسیدهای چرب موجود در این کره، به ویژه اسیدهای استئاریک و اولئیک، به حفظ رطوبت طبیعی پوست کمک کرده و از آسیب‌های محیطی جلوگیری می‌کنند. به دلیل خاصیت ترمیمی و نرم‌کنندگی، کره ایلیپ در محصولات مراقبت از بدن و صورت، کرم‌ها، لوسیون‌ها و پمادها استفاده می‌شود.
کره ایلیپ در داروسازی و پزشکی
کره ایلیپ برای مشکلات پوستی
از کره ایلیپه برای درمان مشکلات مختلف پوستی مانند اگزما (Eczema) و همچنین در موارد خارش، خشکی یا التهاب پوست استفاده می شود. این ماده از بازسازی سلول های پوست حمایت کرده و خاصیت قابض کنندگی (Astringent) دارد.
کره ایلیپ جزئی از فارماکوپه هند
کره ایلیپه و همچنین برگ، پوست و شکوفه های درخت mahuwa از اهمیت قابل توجهی در داروسازی برخوردار هستند و به ویژه در هند به وفور مورد استفاده قرار می گیرند. در فارماکوپه هند (Indian Pharmacopoeia)، آنها با نام “مادهوکا (Madhuca)” فهرست شده اند. عصاره پوست درخت mahuwa برای درمان روماتیسم، زخم، خارش، خونریزی لثه، لوزه، جذام و دیابت مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجایی که پوست این درخت حاوی 17 درصد تانن (Tannin) است، برای رنگرزی و دباغی نیز کاربرد دارد.
گل های این درخت خاصیت خنک کننده، مقوی قوای جنسی، خلط آور، باد ربا (Carminative) و شیرافزا دارند و در درمان بیماری های قلبی، سوختگی، مشکلات کیسه صفرا و گوش درد نیز مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین از گل های خشک شده به عنوان ضماد گرم در موارد التهاب بیضه (Orchitis) استفاده می شود. افراد مبتلا به بواسیر، گل های سرخ شده در کره را مصرف می کنند. میوه این درخت به عنوان درمانی برای برونشیت، سل و بیماری های خون در نظر گرفته می شود.
طب آیورودا
در طب آیورودا، گفته می شود کره ایلیپه (illipe butter) در صورت استفاده موضعی، خاصیت قابض (astringent)، تحریک کننده (stimulating)، نرم کننده (softening)، تغذیه کننده (nourishing) و تسکین دهنده درد (pain-relieving) دارد.
طب عامیانه (هند)
مصرف داخلی:
تب صفراوی (biliary fever) یک تب متناوب یا عود کننده است که در موارد کلانژیت (cholangitis) ظاهر می شود و منجر به التهاب کاتارال (catarrhal) یا زخم (ulcerous) مجاری صفراوی خارج کبدی و/یا داخل کبدی می شود. در این موارد، کره ایلیپه تصفیه شده و تمیز شده به صورت داخلی مصرف می شود.
از آنجایی که کره ایلیپه خاصیت مسهل (purgative) دارد، مردم هند همچنین از آن در موارد یبوست مزمن (chronic constipation) استفاده می کنند.
مصرف خارجی کره ایلیپ
کره ایلیپ در موارد روماتیسم به صورت خارجی استفاده می شود. گفته می شود که تحرک را بهبود می بخشد و درد را تسکین می دهد.
کره ایلیپ در لوازم آرایشی
کره ایلیپه پوست را به طور موثر مرطوب می کند، به همین دلیل به محصولات مراقبت از بدن مانند کرم، لوسیون و پماد اضافه می شود. این ماده پوست را نرم و خاصیت ارتجاعی آن را بهبود می بخشد. علاوه بر این، کره ایلیپه پایداری امولسیون ها را افزایش می دهد و از بازسازی سلول های پوست حمایت می کند. به همین دلیل است که از کره ایلیپه در ترکیبات کرم های ضد چروک استفاده می شود. به دلیل نقطه ذوب نسبتاً پایین – کره ایلیپه در دمای بدن ذوب می شود – از آن در محصولات آرایشی مختلف، به خصوص در رژ لب، بالم لب و سایر محصولات مراقبت از بدن به شکل مدادی استفاده می شود که برای آنها چربی با نقطه ذوب بالاتر مناسب نیست.
کره ایلیپ به عنوان غذا
مردم فقیر هند از کره ایلیپه به عنوان چربی خوراکی استفاده می کنند. با این حال، برای این منظور مناسب نیست، زیرا به سرعت فاسد (rancid) می شود. علاوه بر این، حاوی مقدار نسبتاً بالایی از ساپونین ها (saponins) است که تمیزی ناکافی نمی تواند آن ها را از بین ببرد و ممکن است باعث واکنش های سمی شود.
کره ایلیپ در صنعت غذا
پس از تصفیه و حذف کامل ساپونین های سمی، کره ایلیپه قابل استفاده در تولید شکلات می باشد. طبق مقررات کاکائو (Cocoa Regulation)، تنها تا سقف ۵ درصد از وزن نهایی محصول نهایی می توان از آن اضافه کرد، در حالی که حداقل محتوای کره کاکائو و توده خشک کاکائو حفظ می‌شود.
به ویژه در اواسط قرن ۱۹، کره ایلیپه در تولید مارگارین استفاده می‌شد. به دلیل ماندگاری پایین، دیگر برای این منظور استفاده نمی‌شود.
کره ایلیپ برای سوخت
مطالعه‌ای در هند نتایج مخلوط کردن کره ایلیپه با سوخت دیزل را بررسی کرد و به این نتیجه رسید که می‌توان تا ۲۰ درصد بدون هیچ تفاوت قابل توجهی نسبت به سوخت دیزل خالص به آن اضافه کرد. کره ایلیپه نه باعث افزایش مصرف سوخت شد و نه قدرت موتور را کاهش داد.
مصارف صنعتی کره ایلیپ
کره ایلیپه به عنوان یک ماده اولیه کم‌هزینه در تولید شمع استفاده می شود. همچنین به عنوان پایه در تولید صابون به کار می رود. صابون های معمولی اغلب به سد محافظ پوست آسیب می رسانند و منجر به خشکی پوست می شوند، در حالی که کره ایلیپه خاصیت مرطوب‌کنندگی دارد.
سایر مصارف کره ایلیپ
به ویژه در هند، کره ایلیپ توسط قشر ضعیف جامعه به عنوان روغن چراغ و در تولید شمع استفاده می‌شود.
عوارض جانبی ناخواسته احتمالی کره ایلیپ
در صورت تصفیه ناکافی کره ایلیپ، عوارض جانبی سمی ممکن است رخ دهد، زیرا این چربی حاوی مقدار زیادی ساپونین (تا ۹ درصد) است. مصرف خوراکی در مقادیر کم عارضه جانبی ندارد، اما دوزهای بسیار بالای ساپونین‌ها می‌توانند کشنده باشند. به خصوص در صورت تغذیه از طریق حلق (parentally)، ساپونین‌ها اثر سمی قوی دارند و ممکن است خطرناک باشند. یکی از ویژگی‌های ساپونین ها این است که می‌توانند باعث همولیز (hemolysis) شوند، به این معنی که آنها توانایی تخریب گلبول‌های قرمز (اريتروسيت‌ها) را دارند.
مطالعه‌ای چند نسلی، موش‌های صحرایی نر و ماده را با رژیم غذایی حاوی ۱۰ درصد کره ایلیپ تغذیه کرد. در نسل دوم، موش‌های صحرایی ماده کاملا نابارور شدند. مطالعات بافت‌شناسی نشان داد که ناباروری ناشی از آتروفی (کوچک شدن) مجرای تخمدان (oviduct) بوده است. با حذف کره ایلیپ از غذا، باروری موش‌های صحرایی ماده قابل بازیابی بود. بنابراین مصرف کره ایلیپ منجر به ناباروری موقت در موش‌های صحرایی ماده می‌شود. در این مطالعه، عوارض جانبی دیگری یافت نشد.
این کره از میوه های یک گونه از درخت که در جنوبی ترین جنگل آسیا رشد می کند استخراج می شود. کره ایلیپ مشخصات شبیه به کره کاکائو دارد و به طور طبیعی مقادیر زیادی از انواع اسیدهای چرب ضروری دارد. این کره می تواند بدون رقیق شدن یا به عنوان بخشی از فرمولاسیون استفاده شود. مانند کره کاکائو، کره ایلیپ یک مرطوب کننده عالی است. این کره در انواع کرم های صورت، پایه ها، انواع که های بدن، قالب های لوسیون و مرهم های لب یافت می شود و در صابون سازی نیز استفاده می شود.
