مواد الکترولیت و غیر الکترولیت

شیمیدانها مواد را با توجه به نوع انحلال آن‌‌ها در آب (یا هر حلال دیگری) و بر حسب ایجاد یا عدم ایجاد یون در محلول حاصل، به دو دسته الکترولیت و غیر الکترولیت تقسیم می‌‌کنند.

مواد غیر الکترولیت

موادی هستند که به صورت کاملا مولکولی حل شده و بر اثر انحلال، یون تولید نمی‌‌کنند. به محلول این مواد محلول غیر الکترولیت می‌‌گویند.

• اغلب ترکیب‌‌های آلی (البته به‌‌جز اسید ها و بازهای آلی) مانند متانول، اتانول، استون، شکر (یا همان ساکاروز) و گلیسرین غیر الکترولیت هستند. محلول ترکیب‌‌های ناقطبی مانند I2 وBr2 در حلال‌‌های ناقطبی مانند هگزان و نفت نیز محلول غیر الکترولیت به شمار می‌‌روند.

مواد الکترولیت

الکترولیت (Electrolyte)، ترکیبی است که در محلول آبی (aqueous solution) یونیزه می‌شود. یون مثبت (کاتیون) از یون منفی (آنیون) جدا می‌شود. از آنجایی که یون‌ها حامل بار هستند، محلول‌های الکترولیت جریان الکتریکی را هدایت می‌کنند. اگر یونیزاسیون (ionization) کامل باشد، الکترولیت‌ها قوی و اگر ناقص باشد، ضعیف در نظر گرفته می‌شوند.

در ساخت صابون، الکترولیت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند. آنها می‌توانند به تنظیم pH محلول کمک کنند و در تثبیت و قوام ساختار صابون نقش داشته باشند. به عنوان مثال، نمک‌های معمولی مانند سدیم کلرید (NaCl) به عنوان الکترولیت‌های قوی در فرآیند صابون‌ سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا سختی و استحکام صابون را افزایش دهند.

شناخت صحیح و استفاده مناسب از الکترولیت‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت نهایی صابون‌های دست‌ساز شما کمک کند. پس همواره به ترکیبات و نقش آنها در فرآیند تولید توجه کنید تا محصولاتی با کیفیت و کارایی بالا تولید کنید.

الکترولیت های قوی

به الکترولیت‌‌هایی گفته می‌‌شود که به هنگام انحلال در آب به طور کامل یا به طور عمده یونیده می‌‌شوند. اسیدهای قوی (HCl -HBr – HI- H2SO4 – HNO3 – HClO4) بازهای قوی (هیدروکسید فلزات قلیایی و قلیایی خاکی البته از Ca به پایین) و اغلب نمک‌‌ها (مانند MgCl2 و …) الکترولیت قوی هستند.

الکترولیت های ضعیف

به الکترولیت‌‌هایی گفته می‌‌شود که به هنگام انحلال در آب بیشتر به شکل مولکولی حل شده و تعداد کمی از مولکول‌‌های آن‌‌ها یونیده می‌‌شود. اسیدهای ضعیف مانندHF و استیک اسید (CH3COOH) و بازهای ضعیف مانند آمونیاک (NH3) و آمین‌‌ها جزو الکترولیت‌‌های ضعیف هستند.

غلظت

شیمی‌‌دان‌‌ها غلظت یک محلول را برابر مقدار حل شونده در مقدار معینی از حلال و یا محلول تعریف می‌‌کنند. غلظت محلول‌‌ها را به روش‌‌های گوناگون بیان می‌‌کنند که مهم‌‌ترین آن‌‌ها عبارتند از:

• قسمت در میلیون (ppm)
• درصد جرمی (%w/w)
• غلظت مولی یا مولار (M)

قسمت در میلیون (ppm)

غلظت ppm نشان می‌‌دهد که در یک میلیون گرم ازمحلول، چند گرم حل شونده وجود دارد.

با استفاده از رابطه‌‌ی زیر می‌‌توان غلظت ppm را به دست آورد. دراین رابطه، یکای جرم درصورت و مخرج کسر یکسان می‌‌باشد.

برای محاسبه‌‌ی ppm از رابطه‌‌ی زیر نیز می‌‌توان استفاده کرد:

درصدجرمی (%w/w)

به مقدار گرم ماده‌‌ی حل‌‌شونده در 100 گرم از یک محلول، درصد جرمی ماده‌‌ی حل شونده در این محلول می‌‌گویند.

با استفاده از رابطه‌‌ی زیر می‌‌توان درصد جرمی را به دست آورد. دراین رابطه، یکای جرم درصورت و مخرج کسر یکسان می‌‌باشد.