روغن آرگان

روغن آرگان، که به “طلای مایع” نیز معروف است، یکی از روغن‌های گیاهی بی‌نظیر با خواص بسیار مفید برای پوست است. این روغن سرشار از ویتامین E و اسیدهای چرب ضروری مانند اسید لینولئیک است که به حفظ رطوبت و نرمی پوست کمک می‌کند. استعمال خارجی روغن آرگان می‌تواند به کاهش چین و چروک‌های پوست و جلوگیری از بروز علائم پیری کمک کند، همچنین خاصیت ضد التهابی آن برای تسکین پوست‌های حساس یا آسیب‌ دیده ایده‌ آل است. روغن آرگان همچنین به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی خود در مقابله با آسیب‌های ناشی از عوامل محیطی مثل آفتاب و آلودگی مفید است.

خاستگاه آرگان

آرگان، بوته یا درختی است با رشد کند و خاردار بومی جنوب غربی مراکش (Morocco) بین اساویرا (Essaouira) و آگادیر (Agadir) در منطقه ای به مساحت حدود 740000 هکتار به صورت وحشی می روید.

ارتفاع درخت آرگان 7 تا 10 متر است و می تواند به محیط 15 متر و سن 125 تا 150 سال برسد. درخت از 5 سالگی شروع به میوه دادن می کند. میوه گرد یا بیضی شکل، سبز و گوشتی مانند زیتون، اما بزرگتر است. این شامل یک میوه آجیلی (nut) با پوسته بسیار سخت است. هنگامی که می رسد، میوه به رنگ زرد روشن است. هر میوه حاوی 1 تا 3 دانه قهوه ای بیضی شکل و صاف به طول حدود 2 سانتی متر است. دانه حاوی روغن قهوه ای روشن است که حدود 50 درصد محتوای آن را تشکیل می دهد. درون پوسته بذر، یک هسته سفید غنی از روغن وجود دارد.

فهرست مطالب

استخراج روغن آرگان

برای تولید روغن فقط از میوه هایی که به زمین افتاده اند استفاده می شود. آنها از ژوئن تا سپتامبر جمع آوری می شوند. برداشت در غیر این صورت دشوار خواهد بود، زیرا چوب آنقدر شکننده است که درخت نمی تواند تکان بخورد و خارها اجازه نمی دهند میوه ها با دست چیده شوند. بسته به روش استخراج، دانه ها حاوی 30 تا 55 درصد روغن چربی هستند.

روغن آرگان پرس دستی

طبق روش سنتی روغن به صورت دستی استخراج می شود. پالپ میوه رسیده (ripe fruit pulp) و پوسته آن جدا می شود و آجیل ها (nuts) با استفاده از سنگ شکسته می شوند. دانه ها در گلدان های سفالی (clay pots) در هوا خشک می شوند و سپس در دمای پایین کمی برشته می شوند. دانه های برشته شده خنک می شوند و به خمیر درشت (coarse dough) تبدیل می شوند. برای استخراج روغن، خمیر را به صورت دستی با آب مخلوط کرده و ورز می دهند تا جامد شود. امولسیون قهوه ای موجود در خمیر ریخته می شود. پس از چند دقیقه، روغنی شفاف با طعم فندقی به دست می آید. کیک پرس تفاله قهوه ای تیره تا سیاه است و همچنان حاوی 10 درصد روغن است. به عنوان علوفه استفاده می شود. این یک روش آهسته است که تنها در 10 ساعت حدود 1 لیتر روغن تولید می کند. فقط حدود 30 درصد روغن را استخراج می کند که ماندگاری کوتاهی دارد زیرا آب اضافه شده است.

استخراج با پرس های مکانیکی

با استفاده از این روش می توان دانه ها را مستقیماً بدون افزودن آب پرس کرد. روغن به همان روشی که در بالا توضیح داده شد استخراج می شود. تا 45 درصد روغن استخراج می شود، 1 لیتر در حدود نیم ساعت. روغن حاوی اسید کمتری نسبت به روغن پرس دستی است.

استخراج با حلال ها

برای مقاصد صنعتی و استفاده در آزمایشگاه ها، روغن را می توان با استفاده از هر حلال فرار و چربی دوست استخراج کرد. پس از تبخیر حلال، 50 تا 55 درصد روغن باقی می ماند. این روغن دارای خواص ارگانولپتیکی (organoleptic properties) نامطلوبی است و فقط در صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می شود.

به اصطلاح روغن آرگان غنی شده نیز فقط در صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. این روغن با تقطیر مسیر کوتاه روغنی که با حلال ها تحت فشار کاهش یافته و در دمای 270 درجه سانتی گراد استخراج شده است، تولید می شود. بخش غیر صابونی سه برابر بزرگتر از روغن پرس شده است.

رنگ روغن آرگان

روغن زرد تا نارنجی روشن، مایع در دمای اتاق

بوی روغن آرگان

تند (Pungent)، شیرین، ترش (sour)، نامطلوب، شبیه روغن زیتون.

طعم و مزه روغن آرگان

یادآور فندق. روغن آرگان برشته شده: طعم آجیل.

مواد تشکیل دهنده روغن آرگان

99 درصد این روغن از گلیسرید تشکیل شده است. بیشترین قسمت از آنها تری گلیسیرید با درصد 95٪ است. اسیدهای چرب غیراشباع، عمدتاً اسید اولئیک و لینولئیک اسید، بخش عمده روغن را تشکیل می دهند.

ترکیب شیمیایی اسید چرب روغن آرگان

میریستیک اسید (Myristic acid): 0–0.2

پالمیتیک اسید (Palmitic acid): 13.5–13.9

استئاریک اسید (Stearic acid): 5.6

اولئیک اسید (Oleic acid): 45.2–46.9

لینولئیک اسید (Linoleic acid): 31.6–34.6

لینولنیک اسید (α-Linolenic acid): 0–0.1

ترکیب شیمیایی استرول های روغن آرگان (غلظت بر حسب mg/100 گرم و محتوا بر حسب درصد)

محتوی کل (Total content):
Δ5-آوناسترول (Δ5-Avenasterol):
Δ7- استیگماسترول (Δ7-Stigmasterol): 48
Δ7 – آوناسترول (Δ7-Avenasterol): 4
Stigmasta-8,22-dien-3β- ol: 4
5α-Stigmasta-7,22-dien-3β- ol: 44

ترکیب شیمیایی توکوفرول ها (غلظت بر حسب میلی گرم بر کیلوگرم و محتوای آن بر حسب درصد)

کل محتوا (Total content): 167–635
α-توکوفرول (α-Tocopherol): 620
β- توکوفرول (β-Tocopherol): 16
γ-توکوفرول (γ-Tocopherol): 13
δ-توکوفرول (δ-Tocopherol): 2

دیگر اجزای تشکیل دهنده روغن آرگان

بوتیروسپرمول (Butyrospermol): 8.1 درصد
تیروکالول (Tirucallol): 27.9 درصد
β- آمیرین (β-Amyrin): 27.3 درصد
لوپئول (Lupeol): 7.1 درصد
(24-Methylen-cycloartanol): 4.5 درصد
سیتروستادینول (Citrostadienol): 3.9
سیکلو اوکالنول (Cycloeucalenol): کمتر از 5 درصد
وانیلیک اسید (Vanillic acid): 6–123 g/kg
سیرینجیک اسید (Syringic acid): 68 g/kg
فرولیک اسید (Ferulic acid): 3147–3470 g/kg
تیروسول (Tyrosol): 3–52 g/kg
کاروتن (Carotene): 37 درصد
کوئرستین (Quercetins)
میریستین (Myricetin)

مشخصات فیزیکی روغن آرگان

ضریب شکست (refractive index): 1.468
چگالی (density): 0.9 g/ml
عدد صابونی شدن (saponification number): 195.2
عدد اسیدی (acid number): 1
عدد یدی (iodine num): 98.1
بخش غیرقابل صابونی شدن (unsaponifiable): 1.0

کاربردهای روغن آرگان

روغن آرگان به عنوان یک آنتی اکسیدان

توکوفرول غالب در روغن آرگان γ-توکوفرول با سهم 465-504 میلی گرم بر کیلوگرم روغن است. γ-توکوفرول فعالیت سیکلواکسیژناز (cyclooxygenase) را مهار می کند و به عنوان یک مکمل غذایی در برابر التهاب ناشی از گونه های فعال اکسیژن محافظت می کند. این روغن همچنین حاوی مقدار نسبتاً بالایی اسکوالن (squalene) (313 میلی گرم در 100 گرم روغن) است که تصور می شود از سرطان پوست محافظت می کند. استرول‌های اسپیناسترول (sterols spinasterol) (40%) و شوتنول (schottenol) (48%) در روغن‌های گیاهی رایج نیستند، اما قسمت اصلی استرول‌های روغن آرگان را تشکیل می‌دهند. در آزمایشات حیوانی با موش، اسپیناسترول (spinasterol) باعث کاهش سطح پلاسما و کلسترول کبد شد و مشخص شد که پتانسیل ضد توموری دارد. شوتنول (Schottenol) دارای پتانسیل ضد سرطان (anticarcinogenic) و سیتوتوکسیک (cytotoxic) است.

روغن آرگان در لوازم آرایشی و بهداشتی

روغن آرگان فعالیت آنتی اکسیدانی سلول ها را افزایش می دهد. این اثر به محتوای ویتامین E آن نسبت داده می شود. استفاده بر روی پوست لایه چربی آب را بازسازی می کند، مقدار مواد مغذی را در سلول های پوست افزایش می دهد، اکسیداسیون بین سلولی را تحریک می کند و رادیکال های آزاد را خنثی می کند. بنابراین روغن از بافت همبند محافظت می کند. به همین دلیل، روغن آرگان به طور فزاینده ای در صنایع آرایشی و بهداشتی برای محصولات محافظت از پوست استفاده می شود. روغن آرگان از خشکی پوست محافظت می کند. خاصیت لیفتینگ، صاف کنندگی دارد و پوست را انعطاف پذیر می کند. خواص محافظتی، صاف کنندگی و مرطوب کنندگی آن بر آکنه نوجوانان، حساسیت های پوستی و پیری پوست تأثیر مثبت دارد.

روغن آرگان به عنوان غذا

روغن آرگان یک روغن خوراکی مهم است و به عنوان روغن پخت و پز در مراکش استفاده می شود. در اروپا، روغن آرگان به عنوان یک روغن خوراکی لذیذ برای غذای پیچیده، در سطح خاویار و ترافل در نظر گرفته می شود.

به منظور بررسی سودمندی روغن آرگان به عنوان یک چربی برای سرخ کردن، 2 لیتر از روغن را به مدت 24 ساعت در دمای 180 درجه سانتی گراد حرارت دادند. برای شبیه سازی سرخ کردن کنترل شده، هر 4 ساعت 2 میلی لیتر آب اضافه می شود.

این آزمایش نشان داد که روغن آرگان کیفیتی مشابه یا حتی بهتر از روغن دانه پنبه و روغن زیتون دارد. این آزمایش ترکیب اسیدهای چرب، عدد پراکسید (peroxide number)، عدد اسید (acid number)، دوره القایی (induction period)، شاخص رنگ (colour index)، ویسکوزیته (viscosity)، محتوای پیوندهای دوگانه مزدوج و زاویه تماس بین روغن‌ها و را در وابستگی به دما مورد بررسی قرار داد.

روغن آرگان (Argan oil) بوسیله ی پرس سرد (Cold-pressing) دانه های درخت آرگان تولید می شود. این روغن غنی از اسیدهای چرب ضروری است که پوست را نرم و قابلیت ارتجاعی (Elasticity) آن را افزایش می دهد و ظاهر چین و چروک (Wrinkles) پوست را کاهش می دهد. روغن آرگان تولید روغن طبیعی پوست را متعادل می کند و مانع ایجاد جوش روی پوست می شود.

روغن آرگان یک آنتی اکسیدان (Antioxidant)، آنتی باکتریال، ضد قارچ (antifungal)، ضد درد (analgesic) و ضد التهاب (anti-inflammatory) و حاوی مقادیر زیادی ویتامین های E و F (آلفا- توکوفرول) (alpha-tocopherol) است.

روغن آرگان یک مرطوب کننده (moisturizing)، ضد پیری (antiaging) و تسکین دهنده پوست خشک است. روغن آرگان یکی از اجزای محبوب در محصولات مراقبت مو و پوست است.

مدت زمان ماندگاری روغن آرگان

18 ماه