همه چیز درباره اسید لایه‌ بردار AHA، BHA و PHA | تفاوت‌ ها و فواید برای پوست

اگر به دنبال پوستی صاف، شفاف و جوان هستید، شناخت انواع اسید لایه‌ بردار AHA ، BHA و PHA ضروری است. این سه گروه اسید با عملکردهای متفاوت، از لایه‌ برداری و آبرسانی گرفته تا پاکسازی عمقی منافذ و مراقبت ملایم از پوست حساس، می‌توانند نیازهای انواع پوست را برآورده کنند. در این راهنمای جامع، با تفاوت‌ها، فواید و بهترین روش استفاده از هر یک آشنا می‌شوید تا بتوانید هوشمندانه‌ترین انتخاب را برای مراقبت از پوست خود داشته باشید.

لایه برداری چیست؟

لایه بردار (Exfoliant): ماده ای که به صابون اضافه می شود تا به از بین بردن سلول های مرده پوست و آلودگی کمک کند. لایه بردارهای شیمیایی نظیر لاکتیک اسید، سالیسیلیک اسید و لایه بردارهای فیزیکی نظیر سنگ پای آسیاب شده هستند.

 لایه برداری فرآیندی است که سلول های مرده پوست را از سطح پوست جدا می کند. این کمک می کند تا پوست صاف تر و روشن تر نشان داده شود و به سلامت کلی پوست کمک می کند.

فواید لایه برداری پوست:

لایه برداری منظم و مداوم پوست فواید متعددی دارد:

• جذب بهتر محصولات مراقبتی: با حذف سلول‌های مرده و آلودگی‌ها، پوست محصولات مراقبتی را بهتر جذب می‌کند.
• جلوگیری از انسداد منافذ و کاهش آکنه: لایه برداری از بسته شدن منافذ جلوگیری کرده و به کاهش جوش و آکنه کمک می‌کند. این امر به خصوص برای پوست‌های چرب که بیشتر مستعد گرفتگی منافذ و آکنه هستند، مفید است. لایه برداری، سبوم (چربی اضافی) و سلول‌های مرده را که منافذ را مسدود می‌کنند، از بین می‌برد.
• تحریک کلاژن سازی: لایه برداری در طولانی مدت می‌تواند باعث کلاژن سازی پوست شود. کلاژن سازی باعث سفت و براق شدن پوست می‌شود و انعطاف‌پذیری پوست را بهبود بخشیده و خطوط ظریف و افتادگی پوست را کاهش می‌دهد.
• بهبود بافت و رنگ پوست: لایه برداری بافت پوست را صاف و یکدست می‌کند و با کاهش لکه‌های تیره و بهبود بافت، رنگ پوست را یکدست می‌کند.
• افزایش گردش خون: تحریک سطح پوست از طریق لایه برداری می‌تواند جریان خون را افزایش داده و بهبود بخشد.

انواع لایه برداری پوست:

به طور کلی، لایه برداری بر اساس مواد و متد مورد استفاده به سه نوع اصلی فیزیکی، شیمیایی و لیزری تقسیم می‌شود. منابع دیگر لایه برداری با دستگاه را نیز به این دسته‌ها اضافه می‌کنند. همچنین لایه بردارهای ترکیبی نیز وجود دارند که حاوی مواد فیزیکی و شیمیایی هستند.

1. لایه برداری فیزیکی (مکانیکی / سایشی): این روش با استفاده از مواد یا ابزارهای دانه دار یا زبر، سلول‌های مرده و آلودگی‌ها را با ایجاد سایش از سطح پوست جدا می‌کند. ابزارهای مورد استفاده در لایه برداری فیزیکی شامل اسکراب‌ها (حاوی دانه‌های ریز)، برس‌های پاک کننده، لیف حمام، درماپلنینگ و اسفنج‌های صورت هستند. سفیداب نیز نوعی اسکراب قدیمی است که برای لایه برداری فیزیکی استفاده می‌شود.
   • مناسب برای: پوست چرب. برخی پوست‌های چرب یک لایه اضافی روی سطح خود دارند که لایه برداری فیزیکی می‌تواند آن را از بین ببرد.
   • نامناسب برای: پوست‌های مستعد آکنه یا دارای جوش فعال (ممکن است التهاب را تشدید کند) و پوست‌های حساس (ممکن است باعث تحریک و قرمزی شود). ذرات اسکراب اگر بزرگ، خشن یا تیز باشند، می‌توانند به پوست آسیب برسانند.
2. لایه برداری شیمیایی: در این روش از مواد شیمیایی مانند اسیدها و آنزیم‌ها برای شکستن پیوندهای بین سلول‌های مرده پوست و حذف آن‌ها استفاده می‌شود. این اسیدها معمولاً از مواد قندی گرفته می‌شوند. لایه برداری شیمیایی می‌تواند روی صورت، دست‌ها و گردن انجام شود. این روش می‌تواند به عمق بیشتری در پوست نفوذ کرده و به روشن‌تر شدن پوست، کاهش لک‌ها و بهبود بافت آن کمک کند.
   • انواع مواد شیمیایی رایج:
     • آلفا هیدروکسی اسیدها (AHAs)
     • بتا هیدروکسی اسیدها (BHAs)
     • رتینوئیدها (مشتقات ویتامین A): برای تسکین پوست آسیب دیده ناشی از آفتاب، کاهش علائم پیری و درمان آکنه استفاده می‌شوند. رتینوئیک اسید نسبت به BHA لایه برداری عمقی‌تری انجام داده و برای رفع جای زخم، لکه‌ها و خطوط پوستی موثر است. رتینوئیدها از پوست در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت کرده و باعث تولید کلاژن می‌شوند. استفاده از رتینول در لایه برداری پوست خشک و حساس توصیه می‌شود زیرا باعث افزایش گردش سلولی و حذف تجمع سلول‌های مرده می‌شود. برخی رتینوئیدها شامل رتینول، آداپالن، آلیترتینوئین، ترتینوئین، بکساروتن و تازاروتن هستند.
     • اسید تری کلوراستیک: برای درمان زگیل، کک و مک، پیلینگ شیمیایی و برداشتن تاتو به کار می‌رود. ترکیب اصلی لایه برداری متوسط است.
     • فنل (هیدروکسی بنزن / کربولیک اسید): یک ترکیب ساده آلی با خاصیت اسیدی ضعیف که مناسب لایه برداری است، اما غلظت بالای آن می‌تواند باعث سوختگی پوست شود. ترکیب اصلی لایه برداری عمیق است.
   • مناسب برای: پوست‌های خشک (به خصوص AHAها و گلیکولیک اسید)، پوست‌های حساس (ملایم مانند سالیسیلیک اسید یا آنزیم‌ها)، پوست‌های چرب و مستعد آکنه (BHAها و سالیسیلیک اسید).
   • سطوح لایه برداری شیمیایی: سطحی، متوسط و عمقی، که در هر یک از اسیدهای خاصی استفاده می‌شود. لایه برداری سطحی با غلظت اندک AHA و BHA برای درمان جای جوش قدیمی و خطوط کم رنگ است. متوسط با تری کلرو استواستیک برای درمان اسکار، تغییر رنگ ناشی از آفتاب و جای جوش است. عمقی با فنل برای بهبود چین و چروک، اسکار ناشی از آفتاب سوختگی و ضایعه‌های سرطانی است.
3. لایه برداری با لیزر: این روش تخصصی است که معمولاً در کلینیک‌ها توسط پزشک انجام می‌شود. از دستگاه‌هایی مانند لیزر اربیوم، CO2 فرکشنال، RF و کول لیزر استفاده می‌شود. لیزرها برای درمان مشکلات پوستی مانند چین و چروک، اسکار، لکه‌های قهوه‌ای، ماه گرفتگی و کنترل چربی پوست کاربرد دارند. کول لیزر نسل جدیدتری است که آسیب کمتری به پوست می‌زند.
   • مناسب برای: معمولاً برای پوست‌های چرب مناسب است. برای پوست‌های خشک توصیه نمی‌شود، مگر با تشخیص پزشک.
   • معایب: تهاجمی است، ممکن است دردناک باشد (بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود)، عوارضی مانند قرمزی، ورم، التهاب، کبودی و خونریزی دارد، نیاز به دوره نقاهت دارد (یک هفته تا ده روز)، عدم رعایت مراقبت‌های پس از درمان ممکن است منجر به لک، زخم، حساسیت و قرمزی شود. برای افراد با پوست تیره ممکن است باعث ایجاد زخم یا تغییر رنگ شود. برای پوست آفتاب سوخته توصیه نمی‌شود.
4. لایه برداری با دستگاه: این روش شامل استفاده از دستگاه‌هایی مانند میکرودرم ابریژن و هیدرودرم ابریژن است.
   • درم ابریژن: دستگاهی کوچک با فشار ثابت روی پوست حرکت داده می‌شود و لایه‌های سطحی پوست را از بین می‌برد. برای پوست روشن مناسب‌تر است؛ در پوست تیره ممکن است باعث زخم یا تغییر رنگ شود.
   • میکرودرم ابریژن: دستگاه کریستال‌های ریز روی پوست اسپری کرده و لایه خارجی پوست را به آرامی حذف می‌کند. این روش کم تهاجمی است و نیازی به بی‌حسی ندارد. در انواع رنگ پوست نتیجه بخش است، اما برای مشکلات شدید پوستی مانند زخم یا اسکار عمیق مناسب نیست.
   • هیدرودرم ابریژن: روشی غیرتهاجمی که با سایش پوست و جمع‌آوری سلول‌های مرده انجام می‌شود و از مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود. به دلیل خاصیت آبرسانی، برای پوست‌های خشک و دهیدراته مناسب است.

لایه برداری خانگی:

بسیاری از روش‌ها و محصولات لایه برداری را می‌توان در خانه انجام داد. این شامل استفاده از محصولات آماده (اسکراب، ماسک، کرم، سرم، صابون، کرم گیاهی) و همچنین مواد طبیعی و خانگی است.

• اسکراب‌های خانگی و مواد طبیعی مورد استفاده:
  • شکر و روغن زیتون (ملایم‌ترین لایه بردار برای پوست خشک)
  • نمک دریایی و اسطوخودوس (نمک می‌تواند پوست را لایه برداری کند، اما برای پوست‌های حساس و آسیب دیده توصیه نمی‌شود). مخلوط نمک با روغن (مانند روغن بادام شیرین، زیتون یا انگور) برای حفظ رطوبت پوست مناسب است.
  • جو دوسر، عسل، روغن بادام و سیب (جو غنی از پروتئین و آنتی هیستامین، کنترل کننده خارش، مرطوب کننده و متعادل کننده PH پوست؛ بادام حاوی ویتامین E و آنتی اکسیدان، کمک به حذف سموم). جو دوسر چربی و جوش را کاهش داده و باکتری‌ها را پاک می‌کند.
  • آبلیمو، عسل و نمک دریا (آبلیمو و عسل مرطوب کننده و تغذیه کننده پوست چرب). لایه بردارهایی که با مواد اسیدی قوی مانند لیمو تهیه می‌شوند، تعادل PH پوست را مختل می‌کنند و ممکن است عوارض ایجاد کنند.
  • تفاله قهوه و ماست (قهوه گردش خون را تحریک و به لایه برداری پوست چرب کمک می‌کند؛ ماست پوست چرب را هیدراته و تغذیه می‌کند).
  • گوجه فرنگی و شکر (گوجه فرنگی به کاهش چربی و سفت شدن منافذ کمک می‌کند؛ شکر به آرامی لایه برداری می‌کند). این اسکراب برای متعادل کردن تولید سبوم و روشن کردن پوست‌های چرب و کدر ایده آل است.
  • آرد نخودچی، ماست و نمک (آرد نخود روغن اضافی را جذب و پوست را تمیز می‌کند؛ ماست مرطوب کننده؛ نمک لایه بردار). این اسکراب پوست را مات و شاداب می‌کند.
  • کیوی، شکر و روغن آفتابگردان (کیوی لایه برداری می‌کند؛ شکر پوست مرده را از بین می‌برد؛ روغن آفتابگردان بدون انسداد منافذ مرطوب می‌کند). این ترکیب پوست چرب را نرم و صاف می‌کند.
  • ماسک آلوئه ورا و زغال فعال (آلوئه ورا پوست را تسکین و آبرسانی می‌کند؛ زغال فعال ناخالصی‌ها و چربی اضافی را از بین می‌برد). این ماسک برای سم زدایی پوست‌های چرب عالی است.
  • شکر قهوه‌ای و عسل (شکر قهوه‌ای به آرامی و بدون تحریک لایه برداری می‌کند؛ عسل پوست چرب را آبرسانی و PH آن را متعادل می‌کند). این ماسک برای داشتن پوستی صاف و درخشان عالی است.
  • روغن نارگیل و شکر (روغن نارگیل مرطوب کننده عالی؛ شکر سلول‌های مرده را لایه برداری می‌کند). این اسکراب برای پوست‌های چرب که نیاز به آبرسانی دارند و پوست‌ها با منافذ بسته زیاد عالی عمل می‌کند. (توجه: پوست‌های مستعد آکنه نباید از روغن نارگیل استفاده کنند).
  • خیار و خاک رس (خیار پوست را خنک و آرام می‌کند؛ خاک رس چربی اضافی را جذب می‌کند). این اسکراب برای پوست‌های چرب و تحریک شده عالی است و باعث شادابی و درخشندگی پوست می‌شود.
  • جوش شیرین و سرکه سیب (جوش شیرین تعادل pH را حفظ و از آکنه پیشگیری می‌کند، چربی اضافی را از بین می‌برد؛ سرکه سیب ضد باکتری و ضد عفونی کننده). جوش شیرین به دلیل ساختار دانه‌ای به عنوان اسکراب عمل می‌کند. مخلوط جوش شیرین با آب یک روش موثر برای لایه برداری است.
  • سفیداب. مخلوط سفیداب با گلاب. سفیداب‌های امروزی ممکن است حاوی روغن‌های طبیعی و گیاهان دارویی باشند تا علاوه بر لایه برداری، پوست را نرم و لطیف کنند.
  • برخی روغن‌های طبیعی مانند روغن دانه انگور، روغن آفتابگردان و روغن بادام می‌توانند نقش لایه بردار قوی داشته باشند. این روغن‌ها به رطوبت رسانی و نرم کردن پوست بعد از لایه برداری کمک می‌کنند. از روغن‌های معدنی یا روغن بچه برای صورت استفاده نکنید.

نحوه استفاده از لایه بردار در خانه:

شیمی و مکانیسم اثر اسید لایه‌ بردار AHA ها

آلفا هیدروکسی اسیدها، ترکیبات آلی هستند که مشخصه آن‌ها وجود یک گروه کربوکسیلیک و یک گروه هیدروکسیل بر روی کربن مجاور آن است. این ویژگی ساختاری آن‌ها را از بتا هیدروکسی اسیدها که در آن‌ها گروه‌های عاملی با دو اتم کربن از هم جدا شده‌اند، متمایز می‌کند. AHA ها، اسیدهای قوی‌تری نسبت به همتایان غیر آلفا هیدروکسی خود هستند، ویژگی‌ای که توسط پیوند هیدروژنی داخلی تقویت می‌شود.

ساختار مولکولی و انواع اصلی AHA ها

شش نوع کلیدی از AHA ها که در گیاهان و میوه‌های مختلف یافت می‌شوند و به طور گسترده در صنعت مراقبت از پوست استفاده می‌شوند، عبارتند از:

• گلیکولیک اسید (Glycolic Acid): این اسید لایه‌ بردار که از آب نیشکر به دست می‌آید، رایج‌ترین نوع AHA است و به دلیل کوچک بودن اندازه مولکولی خود، به طور مؤثرتری در پوست نفوذ می‌کند. گلیکولیک اسید لایه‌برداری قابل توجهی ایجاد می‌کند و یک درمان همه جانبه برای بسیاری از مشکلات پوستی محسوب می‌شود. خواص ضد میکروبی آن حتی ممکن است به جلوگیری از بروز آکنه نیز کمک کند.
• لاکتیک اسید (Lactic Acid): از لاکتوز موجود در شیر یا سایر کربوهیدرات‌های تخمیر شده به دست می‌آید. لاکتیک اسید نیز لایه‌برداری قابل توجهی انجام می‌دهد و دارای اثرات ضد پیری است. این اسید به دلیل ملایمت بیشتر و خواص آبرسانی، اغلب برای پوست‌های حساس توصیه می‌شود.
• مالیک اسید (Malic Acid): از سیب و سایر میوه‌ها به دست می‌آید و به عنوان یک کراس‌اوور AHA-BHA شناخته می‌شود. مالیک اسید به تنهایی به اندازه سایر AHA ها مؤثر نیست، اما می‌تواند اثربخشی سایر اسیدها را افزایش دهد و به همین دلیل در محصولات ترکیبی AHA رایج است. همچنین، این اسید به هیدراتاسیون پوست کمک می‌کند و خاصیت متعادل‌کنندگی pH دارد.
• تارتاریک اسید (Tartaric Acid): از عصاره انگور به دست می‌آید و ممکن است به کاهش علائم آسیب ناشی از نور خورشید و آکنه کمک کند. این اسید به همراه مالیک اسید، تعادل بیشتری نسبت به سایر اسیدهای میوه دارند و دارای ظرفیت بافری بهتری برای کمک به بهبود حفظ رطوبت پوست هستند.
• سیتریک اسید (Citric Acid): از عصاره میوه‌های خانواده مرکبات مانند لیمو، پرتقال و آناناس به دست می‌آید. هدف اصلی آن تنظیم سطح pH پوست و یکنواخت کردن نقاط زبر پوست است. سیتریک اسید به عنوان یک سرم یا تونر قبل از استفاده از مرطوب‌کننده مناسب است و حتی ممکن است با ضد آفتاب برای حداکثر محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش همکاری کند. این اسید سرشار از آنتی‌اکسیدان است که به محافظت از سد دفاعی پوست در برابر عوامل مخرب روزمره کمک می‌کند.
• ماندلیک اسید (Mandelic Acid): دارای مولکول‌های بزرگتری است که از عصاره بادام به دست می‌آیند. این اسید را می‌توان با سایر AHA ها ترکیب کرد تا لایه‌برداری را افزایش دهد. ماندلیک اسید به تنهایی می‌تواند بافت پوست و اندازه منافذ را بهبود بخشد. به دلیل خواص ضد التهابی، اغلب برای پوست‌های حساس ایمن‌تر در نظر گرفته می‌شود و در درمان هایپرپیگمانتاسیون و ملاسما مؤثر است.

مکانیسم‌های اسید لایه‌ بردار AHA عمل در سطح پوست

AHA ها بر سطوح مختلف پوست تأثیر می‌گذارند و با لایه‌برداری، آبرسانی و تحریک کلاژن، ظاهر و عملکرد آن را بهبود می‌بخشند و برای داشتن پوستی درخشان و صاف ضروری هستند.

• لایه‌برداری (Exfoliation): AHA ها با کاهش چسبندگی بین سلول‌های لایه شاخی (بیرونی‌ترین لایه پوست) عمل می‌کنند و باعث ریزش سلول‌های مرده می‌شوند. این فرآیند، تجدید سلولی را تسهیل می‌کند و منجر به پوستی صاف‌تر و شاداب‌تر می‌شود. گلیکولیک اسید به طور خاص، با تحریک فعالیت آنزیم‌هایی که در تجزیه کورنئودسموزوم‌ها (ساختارهایی که یکپارچگی لایه شاخی را حفظ می‌کنند) نقش دارند، ریزش سلولی را تقویت می‌کند.
• تحریک سنتز کلاژن (Collagen Stimulation): مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که AHA ها تولید کلاژن را در فیبروبلاست‌های پوست افزایش می‌دهند. این تحریک از طریق مکانیسم‌های مختلفی از جمله فعال‌سازی فیبروبلاست‌ها، افزایش بیان ژن‌های مرتبط با کلاژن و تنظیم مسیرهای سیگنالینگ دخیل در سنتز کلاژن اتفاق می‌افتد. افزایش تولید کلاژن به بهبود الاستیسیته و سفتی پوست و کاهش خطوط ریز و چین و چروک کمک می‌کند.
• بهبود عملکرد سد پوستی و آبرسانی (Barrier Function and Hydration): AHA ها همچنین سنتز لیپیدهای اپیدرمی مانند سرامیدها و کلسترول را ترویج می‌کنند که نقش حیاتی در حفظ سد دفاعی سالم پوست دارند. این سد به عنوان یک محافظ در برابر عوامل مهاجم خارجی عمل کرده و تعادل رطوبت را حفظ می‌کند. با تقویت عملکرد سد، AHA ها به جلوگیری از از دست دادن آب ترانس اپیدرمال و حفظ سطوح بهینه رطوبت در پوست کمک می‌کنند، که منجر به پوستی صاف‌تر و با آبرسانی مناسب می‌شود.
• کاهش التهاب و لک‌های پوستی: AHA ها می‌توانند التهاب را کاهش دهند، که یکی از نشانه‌های اصلی آکنه، روزاسه و سایر مشکلات پوستی است. همچنین، نشان داده شده است که AHA ها بیان ژن‌های درگیر در رنگدانه‌سازی پوست را تنظیم می‌کنند و منجر به کاهش کلی در سنتز ملانین و بهبود هایپرپیگمانتاسیون می‌شوند.

کاربردهای بالینی و اثربخشی AHA ها در محصولات پوستی

AHA ها به دلیل توانایی‌های چندوجهی خود، کاربردهای گسترده‌ای در درمان انواع مشکلات پوستی دارند. این ترکیبات، عنصر کلیدی در درمان‌های ضد پیری، بهبود بافت پوست، و مدیریت آکنه محسوب می‌شوند.

مقابله AHA با علائم پیری پوست (Photoaging)

یکی از برجسته‌ترین کاربردهای AHA ها، در درمان آسیب‌های ناشی از نور خورشید (photoaging) و کاهش علائم پیری است. این اسیدها به طور موثری به موارد زیر کمک می‌کنند:

• کاهش خطوط ریز و چین و چروک‌های سطحی: با تحریک سلول‌سازی جدید و لایه‌برداری سطح پوست، خطوط و چین و چروک‌ها کاهش یافته و پوست صاف‌تر به نظر می‌رسد. مطالعات بالینی نشان داده‌اند که غلظت‌های بالای گلیکولیک اسید و لاکتیک اسید در پیلینگ‌های ماهانه، اثربخشی قابل توجهی در کاهش چین و چروک‌های ظریف دارند.
• افزایش ضخامت اپیدرم و درم: در طول زمان، و با قرار گرفتن در معرض آفتاب، بازسازی سلول‌های پوستی جدید کند می‌شود. AHA ها به حذف لایه بالایی سلول‌های مرده پوست کمک می‌کنند و سلول‌های تازه و جدید را آشکار می‌سازند. با استفاده طولانی مدت، AHA ها ممکن است کلاژن و الاستین را در پوست افزایش دهند. این مواد به پوست ساختار و خاصیت ارتجاعی می‌دهند و با استفاده منظم از AHA ها، پوست ممکن است چاق‌تر به نظر برسد.
• تحریک تولید کلاژن جدید: AHA ها با فعال کردن فیبروبلاست‌ها و افزایش تولید کلاژن و سایر پروتئین‌های ماتریکس خارج سلولی در درم، به سنتز کلاژن کمک می‌کنند.

درمان هایپرپیگمانتاسیون و لک‌های پوستی با AHA

AHA ها در کاهش لکه‌های تیره و هایپرپیگمانتاسیون، از جمله ملاسما، لکه‌های پیری و آسیب‌های ناشی از آفتاب، بسیار مؤثر هستند. استفاده منظم از محصولات یا پیلینگ‌های AHA می‌تواند به روشن شدن این لکه‌ها کمک کند. متخصصان پوست اغلب از پیلینگ‌های AHA برای این منظور استفاده می‌کنند، زیرا آن‌ها می‌توانند بر لایه‌های عمیق‌تر پوست نسبت به محصولات بدون نسخه (OTC) اثر بگذارند. سیتریک اسید به طور خاص، در روشن کردن هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب مؤثر است.

AHA برای مدیریت آکنه و بهبود بافت پوست

AHA ها با از بین بردن سلول‌های مرده پوستی که می‌توانند منافذ را مسدود کرده و باعث بروز جوش شوند، به جلوگیری از آکنه کمک می‌کنند. همچنین:

• جلوگیری از انسداد منافذ و کاهش اندازه آن‌ها: این محصولات به عمق فولیکول‌های مو نفوذ کرده و چربی اضافی و سلول‌های مرده پوست را خشک می‌کنند تا منافذ را پاک‌سازی کنند.
• کاهش التهاب و قرمزی: AHA ها می‌توانند التهاب را که یک نشانگر کلیدی آکنه است، کاهش دهند.
• بهبود جای زخم آکنه (اسکار): خواص لایه‌برداری AHA ها به پاکسازی منافذ و کاهش ظاهر جای زخم آکنه کمک می‌کند.
• یکدست کردن رنگ و بهبود بافت کلی پوست: با حذف سلول‌های مرده، پوست صاف‌تر و یکنواخت‌تر به نظر می‌رسد.

AHA برای آبرسانی و نرمی پوست

AHA ها به دلیل توانایی خود در افزایش توانایی پوست برای حفظ آب، باعث بهبود الاستیسیته و تورگور آن می‌شوند. این خاصیت، AHA ها را برای درمان پوست‌های بسیار خشک (xerosis) نیز مؤثر می‌سازد. به عنوان مثال، لاکتیک اسید به ویژه در حفظ رطوبت پوست مؤثر است و می‌تواند به بهبود وضعیت پوست‌های خشک و حساس کمک کند.

ملاحظات فرمولاسیون برای تولیدکنندگان

فرمولاسیون محصولات موضعی حاوی AHA ها نیازمند توجه دقیق به عوامل کلیدی متعددی است که به طور قابل توجهی بر اثربخشی و تحمل‌پذیری آن‌ها تأثیر می‌گذارند. درک این ملاحظات برای شما، به عنوان تولیدکنندگان، بسیار حیاتی است.

اهمیت pH در فرمولاسیون اسید لایه‌ بردار AHA

pH فرمولاسیون نقش حیاتی ایفا می‌کند. در حالی که یک مقدار pH دقیق به طور جهانی تعیین نشده است، به طور گسترده‌ای پذیرفته شده است که AHA ها در محدوده pH پایین‌تر، معمولاً بین 3 تا 5، اثربخشی بهینه‌ای از خود نشان می‌دهند. این محیط اسیدی نقش مهمی در تقویت خواص لایه‌برداری AHA ها و تسهیل نفوذ آن‌ها به لایه‌های پوستی دارد.

حفظ محدوده pH بهینه برای اطمینان از دستیابی به اثرات درمانی مورد نظر AHA ها، و در عین حال به حداقل رساندن تحریک احتمالی پوست، ضروری است. pH اسیدی فرمولاسیون‌های AHA به عنوان کاتالیزوری در تقویت خواص لایه‌برداری آن‌ها عمل می‌کند. این pH محیطی را ایجاد می‌کند که تجزیه چسبندگی‌های بین سلولی بین کورنئوسیت‌ها را ترویج می‌کند. این فرآیند، معروف به دِسکومیشن (desquamation)، حذف مؤثر سلول‌های مرده پوست را تسهیل می‌کند و منجر به پوستی صاف‌تر و جوان‌تر می‌شود. علاوه بر این، محیط اسیدی ایجاد شده توسط AHA ها به افزایش نفوذ آن‌ها به لایه‌های عمیق‌تر پوست کمک می‌کند. این نفوذ به AHA ها اجازه می‌دهد تا اثرات مفید خود، مانند تحریک سنتز کلاژن و ترویج گردش سلولی، را اعمال کنند که منجر به بهبود بافت پوست و کاهش مشکلات مختلف پوستی می‌شود.

کمیسیون بازبینی ترکیبات آرایشی (CIR) و شورای محصولات مراقبت شخصی (که قبلاً انجمن لوازم آرایشی و بهداشتی و عطرسازی (CTFA) نامیده می‌شد)، توصیه می‌کنند که گلیکولیک اسید و لاکتیک اسید و مشتقات مربوطه آن‌ها، می‌توانند به طور ایمن در محصولات آرایشی و بهداشتی خرده‌فروشی با غلظت کمتر یا مساوی 10% و pH نهایی محصول بالای 3.5 فرموله شوند.

غلظت‌های مناسب اسید لایه‌ بردار AHA

غلظت، عامل محوری دیگری است که باید در فرمولاسیون محصولات موضعی AHA در نظر گرفته شود. غلظت‌های بالاتر AHA به طور کلی لایه‌برداری عمیق‌تر و مزایای درمانی بیشتری را به همراه دارند؛ با این حال، ممکن است خطر تحریک پوستی را نیز افزایش دهند.

• محصولات خانگی (Home-use products): غلظت‌های پایین‌تر، معمولاً بین 5 تا 10 درصد، به طور گسترده‌ای در محصولات مراقبت از پوست روزانه یافت می‌شوند. این غلظت‌ها لایه‌برداری ملایمی را فراهم می‌کنند و به حفظ سلامت پوست کمک می‌کنند. آن‌ها به طور کلی توسط اکثر افراد به خوبی تحمل می‌شوند و به بهبود رنگ و بافت پوست کمک می‌کنند.
• محصولات سالن/حرفه‌ای (Professional-use products): در مقابل، غلظت‌های بالاتر، مانند 20 تا 70 درصد، اغلب در پیلینگ‌های شیمیایی حرفه‌ای که توسط متخصصان پوست یا زیبایی انجام می‌شوند، برای دستیابی به بازسازی و جوانسازی قابل توجه‌تر پوست استفاده می‌شوند. تعیین غلظت بهینه AHA نیازمند در نظر گرفتن عوامل خاصی مانند وضعیت پوستی تحت درمان، تحمل‌پذیری فرد و نتایج درمانی مورد نظر است.

انتخاب وسیله نقلیه (Vehicle) مناسب

انتخاب وسیله نقلیه مناسب نقش محوری در فرمولاسیون محصولات موضعی حاوی AHA ها ایفا می‌کند. وسیله نقلیه ایده‌آل باید پایداری و نفوذ AHA ها را بهینه کند، در عین حال که تجربه حسی دلپذیری را برای مصرف‌کننده فراهم کند. انواع مختلفی از وسایل نقلیه، مانند ژل‌ها، کرم‌ها، لوسیون‌ها و سرم‌ها، برای تحویل AHA ها به کار رفته‌اند. هر نوع وسیله نقلیه مزایا و محدودیت‌های خاص خود را از نظر پایداری AHA، نفوذ به پوست و مقبولیت ظاهری دارد.

• ژل‌ها: فرمولاسیون‌های ژل اغلب به دلیل بافت سبک و جذب سریع مورد علاقه قرار می‌گیرند و برای پوست‌های چرب یا مستعد آکنه مناسب هستند. ژل‌ها معمولاً حاوی آب زیاد و چربی کمی هستند که امکان خشک شدن سریع و عدم ایجاد چربی را فراهم می‌کنند. این نوع فرمولاسیون برای افرادی که محصولات سبک و غیر کومدوژنیک را ترجیح می‌دهند، مناسب است.
• کرم‌ها و لوسیون‌ها: از سوی دیگر، کرم‌ها یا لوسیون‌ها ممکن است به دلیل خواص مرطوب‌کنندگی خود، برای افرادی با پوست خشک یا حساس ترجیح داده شوند. کرم‌ها دارای محتوای لیپیدی بالاتری هستند و بافت نرم‌تری را فراهم می‌کنند که آبرسانی بیشتر و محافظت از سد دفاعی پوست را ارائه می‌دهد. لوسیون‌ها که غلظت کمتری نسبت به کرم‌ها دارند، تعادلی بین آبرسانی و سبکی ارائه می‌دهند و برای افرادی که بافت روان‌تری را ترجیح می‌دهند، مناسب هستند.
• سرم‌ها: معمولاً غلظت بالاتری از مواد فعال دارند و بافتی سبک دارند که به سرعت جذب می‌شود. این ویژگی، سرم‌ها را برای تحویل مؤثر AHA ها به پوست مناسب می‌سازد.

انتخاب وسیله نقلیه مناسب برای فرمولاسیون‌های AHA به نیازهای خاص مصرف‌کننده و ویژگی‌های پوست آن‌ها بستگی دارد. وسیله نقلیه باید نه تنها پایداری و نفوذ AHA ها را افزایش دهد، بلکه با ترجیحات و نوع پوست مصرف‌کننده نیز هماهنگ باشد.

ایمنی و عوارض جانبی: راهنمای تولید محصولات مسئولانه

درک پروفایل ایمنی مرتبط با فرمولاسیون‌های موضعی حاوی آلفا هیدروکسی اسیدها از اهمیت بالایی برخوردار است تا اطمینان حاصل شود که آن‌ها نه تنها مؤثر هستند بلکه در زمینه درماتولوژی به خوبی تحمل می‌شوند. AHA ها، اگرچه به طور کلی ایمن شناخته شده‌اند، اما دارای خواص لایه‌برداری هستند که ممکن است عوارض جانبی خاصی ایجاد کنند.

عوارض جانبی رایج و راه‌های کاهش آن‌ها

واکنش‌های نامطلوب شایع شامل تحریک خفیف پوست، قرمزی و احساس سوزش یا گزگز در هنگام استفاده است. با این حال، این عوارض جانبی معمولاً موقتی هستند و با ادامه استفاده از AHA ها یا با تنظیم غلظت یا دفعات استفاده، کاهش می‌یابند.

• مکانیسم عوارض: AHA ها توانایی ایجاد لایه‌برداری کنترل شده از بیرونی‌ترین لایه پوست (لایه شاخی) را دارند. این فرآیند لایه‌برداری، حذف سلول‌های مرده پوست را ترویج می‌کند و منجر به بافتی صاف‌تر و یکنواخت‌تر می‌شود. با این حال، این لایه‌برداری همچنین می‌تواند منجر به تحریک خفیف پوست، قرمزی و احساس سوزش یا گزگز در هنگام استفاده شود. تصور می‌شود که این واکنش‌ها از اختلال در عملکرد سد دفاعی پوست ناشی می‌شوند که باعث افزایش از دست دادن آب ترانس اپیدرمال و افزایش حساسیت می‌شود.
• استراتژی‌های کاهش عوارض: برای بهینه‌سازی تحمل‌پذیری و کاهش بروز عوارض جانبی، چندین استراتژی را می‌توان پیاده‌سازی کرد:
  • شروع تدریجی: یک رویکرد شروع تدریجی شامل غلظت‌های پایین‌تر AHA به ویژه برای افرادی با پوست حساس یا واکنش‌پذیر مفید است. این روش به پوست اجازه می‌دهد تا به تدریج عادت کند و احتمال واکنش‌های نامطلوب را کاهش می‌دهد.
  • فرمولاسیون با pH مناسب: فرمولاسیون محصولات AHA در سطح pH پایین‌تر می‌تواند اثربخشی آن‌ها را افزایش داده و در عین حال تحریک پوستی را به حداقل برساند. با تنظیم pH، خواص لایه‌برداری AHA ها را می‌توان حفظ کرد و در عین حال احتمال آسیب رساندن به سد دفاعی پوست و ایجاد تحریک را به حداقل رساند.
  • افزودن مواد تسکین‌دهنده و آبرسان: گنجاندن مواد تسکین‌دهنده و آبرسان در کنار AHA ها می‌تواند تحمل‌پذیری فرمولاسیون‌های موضعی را بیشتر بهبود بخشد و عملکرد سد دفاعی پوست را تقویت کند. موادی مانند سرامیدها یا اسید هیالورونیک دارای خواص آبرسانی و مرطوب‌کنندگی هستند که می‌توانند اثرات خشکی احتمالی AHA ها را خنثی کرده و تحمل کلی درمان را افزایش دهند.

حساسیت به نور خورشید و ضرورت محافظت

علاوه بر پتانسیل تحریک پوستی، نشان داده شده است که AHA ها حساسیت پوست را به اشعه ماوراء بنفش (UV) افزایش می‌دهند، که به نوبه خود خطر آفتاب‌سوختگی و آسیب ناشی از اشعه UV را افزایش می‌دهد. این عمدتاً به دلیل خواص لایه‌برداری آن‌ها است که لایه شاخی را نازک می‌کند و توانایی آن را در ایجاد یک سد طبیعی در برابر اشعه UV کاهش می‌دهد. در نتیجه، پوست در برابر آفتاب‌سوختگی و آسیب ناشی از اشعه UV، از جمله پیری زودرس و افزایش خطر سرطان پوست، آسیب‌پذیرتر می‌شود.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) و پنل‌های خبره بازبینی مواد آرایشی توصیه می‌کنند که AHA ها به شرطی ایمن هستند که در غلظت‌های پایین، با pH بالاتر از 3.5 و شامل دستورالعمل‌های ایمنی کامل به فروش برسند. FDA هشدار داده است که هنگام استفاده از AHA ها باید احتیاط کرد زیرا می‌توانند احتمال آفتاب‌سوختگی را افزایش دهند. این اثر پس از قطع مصرف AHA ها برگشت‌پذیر است.

به همین دلیل، برای تولیدکنندگان بسیار مهم است که هشدارهای مناسب را بر روی محصولات خود درج کنند. FDA توصیه می‌کند که برچسب محصولات آرایشی حاوی AHA ها شامل “هشدار آفتاب‌سوختگی” زیر باشد:

هشدار آفتاب‌سوختگی: این محصول حاوی آلفا هیدروکسی اسیدی (AHA) است که ممکن است حساسیت پوست شما را نسبت به آفتاب و به خصوص احتمال آفتاب‌سوختگی را افزایش دهد. در طول استفاده از این محصول و تا یک هفته پس از قطع مصرف، از ضد آفتاب استفاده کنید، لباس محافظ بپوشید و قرار گرفتن در معرض آفتاب را محدود کنید.

این هشدار باید به صورت برجسته و واضح در برچسب محصول قرار گیرد. توصیه می‌شود که مصرف‌کنندگان از ضد آفتاب با طیف وسیع و حداقل SPF 30 استفاده کنند و همچنین از لباس‌های محافظ و محدود کردن زمان قرار گرفتن در معرض آفتاب، به ویژه در ساعات اوج، غافل نشوند.

ترکیب AHA با سایر مواد فعال: هم‌افزایی برای اثربخشی بیشتر

در دنیای محصولات مراقبت از پوست، ترکیب AHA با سایر مواد فعال می‌تواند به ایجاد فرمولاسیون‌های قدرتمند و چند منظوره منجر شود که نیازهای متنوع مصرف‌کنندگان را برآورده می‌سازد.

AHA و BHA: رویکرد دوگانه

ترکیب AHA ها و بتا-هیدروکسی اسیدها (BHA ها) یک هم‌افزایی جذاب در فرمولاسیون‌های مراقبت از پوست را نشان می‌دهد که پتانسیل قابل توجهی برای افزایش سلامت کلی پوست و رفع نگرانی‌های مختلف پوستی دارد.

• کارکرد مکمل: AHA ها، مانند گلیکولیک اسید و لاکتیک اسید، عمدتاً با لایه‌برداری سلول‌های مرده پوست و ترویج گردش سلولی، روی سطح پوست کار می‌کنند. در حالی که BHA ها، به ویژه سالیسیلیک اسید، به عمق منافذ نفوذ کرده و به درمان آکنه کمک می‌کنند.
• محصولات ترکیبی: عملکردهای مکمل AHA ها و BHA ها یک رویکرد چند وجهی برای مراقبت از پوست ارائه می‌دهند که اثرات هم‌افزایی را به همراه دارد و می‌تواند منجر به بهبود بافت، رنگ و وضوح پوست شود. بسیاری از محصولات با کاربرد گاه به گاه، هر دو اسید را در خود جای داده‌اند. برای تولیدکنندگان، این فرصت وجود دارد که محصولاتی را توسعه دهند که هم به خشکی و نشانه‌های پیری و هم به آکنه و چربی پوست رسیدگی کنند.

AHA و رتینوئیدها

ترکیب AHA ها با عوامل مکمل مانند رتینوئید ها، پتانسیل قابل توجهی در رفع طیف وسیعی از مشکلات پوستی، از جمله پیری ناشی از نور خورشید و آکنه، نشان داده است. با هدف قرار دادن چندین مسیر درگیر در پیری پوست، این درمان‌های ترکیبی می‌توانند نتایج بهبود یافته و جامع‌تری را به همراه داشته باشند که از مزایای درمان‌های فردی فراتر می‌رود.

نوآوری در سیستم‌های انتقال

برای پیشرفت بیشتر در زمینه AHA ها در مراقبت از پوست، تحقیقات مداوم باید بر توسعه سیستم‌های تحویل نوآورانه، مانند لیپوزوم‌ها یا نانوذرات، برای افزایش نفوذ و پایداری این ترکیبات تمرکز کند.

• مزایای لیپوزوم‌ها و نانوذرات: کپسوله‌سازی AHA ها در لیپوزوم‌ها یا نانوذرات چندین مزیت را ارائه می‌دهد که می‌تواند پتانسیل درمانی آن‌ها را بهینه کند. این سیستم‌های تحویل، رهایش کنترل‌شده را ممکن می‌سازند و امکان تحویل تدریجی و پایدار AHA ها به پوست را فراهم می‌کنند. این مکانیسم رهایش کنترل‌شده، فعالیت طولانی‌مدت AHA ها را تضمین می‌کند و اثربخشی آن‌ها را در رفع مشکلات خاص پوستی افزایش می‌دهد.
• افزایش پایداری: علاوه بر این، با استفاده از لیپوزوم‌ها یا نانوذرات به عنوان حامل، پایداری AHA ها را می‌توان بهبود بخشید و از تخریب آن‌ها جلوگیری کرد و ماندگاری آن‌ها را افزایش داد. کپسوله‌سازی AHA ها در این نانوحامل‌ها، محیطی محافظ ایجاد می‌کند و مواد فعال را از عوامل خارجی که ممکن است پایداری آن‌ها را به خطر اندازند، مانند نور و قرار گرفتن در معرض هوا، محافظت می‌کند.

رویکردهای شخصی‌سازی شده

درک عوامل ژنتیکی که بر پاسخ‌های فردی به درمان AHA تأثیر می‌گذارند، می‌تواند توسعه رژیم‌های مراقبت از پوست شخصی‌سازی شده را ممکن سازد. با سفارشی کردن فرمولاسیون‌های AHA بر اساس ویژگی‌های فردی، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند نتایج درمان را بهینه کرده و واکنش‌های نامطلوب را به حداقل برسانند و منجر به رضایت بیشتر مصرف‌کننده شوند. آینده فرمولاسیون موضعی AHA در تلاش‌های تحقیقاتی مداوم برای درک نقش AHA ها در مشکلات خاص پوستی، بهینه‌سازی فرمولاسیون‌ها، بررسی درمان‌های ترکیبی و اجرای رویکردهای شخصی‌سازی شده نهفته است.

بتا هیدروکسی اسید (Beta hydroxy acid, BHA) چیست؟

بافت پوست را با کاهش ضخامت لایه شاخی از طریق لایه برداری سطحی، اصلاح می کند. BHA ها برای استفاده در محصولات آکنه بسیار عالی هستند زیرا توانایی آنها در لایه برداری تجمع بیش از حد سلول های مرده در اطراف دهانه فولیکول چربی است. سالیسیلیک اسید رایج ترین اسید بتا هیدروکسی است.

بوتیل هیدروکسی آنیزول (BHA): نگهدارنده با قابلیت آنتی اکسیدانی، که نباید با اسیدهای هیدروکسی بتا (BHAs) اشتباه گرفته شود و مخفف عبارت Butylated Hydroxy Anisole است.

خواص اسید لایه‌ بردار بتا هیدروکسی اسید (BHA) برای پوست

BHA به ویژه به دلیل قابلیت نفوذ در لایه‌ های عمیق‌تر پوست و حل کردن چربی و آلودگی در منافذ شناخته می‌شود. این خاصیت به بهبود مشکلات پوستی مانند آکنه و جوش‌های سر سیاه کمک می‌کند. همچنین بتا هیدروکسی اسید خاصیت ضد التهاب دارد و برای پوست‌های حساس و مستعد به تحریک مناسب است.

لایه‌برداری و تجدید سلولی اسید لایه‌ بردار BHA

یکی از مزایای اصلی BHA در صابون‌ ها، توانایی آن در لایه‌ برداری ملایم پوست است. این ماده به طور طبیعی سلول‌های مرده پوست را حذف کرده و باعث تجدید سلول‌ های جدید می‌ شود. استفاده منظم از صابون‌ های حاوی بتا هیدروکسی اسید می‌تواند به پوستی صاف‌تر و روشن‌تر منجر شود، در حالی که خطر تحریک و قرمزی را به حداقل می‌رساند.

کنترل چربی و کاهش آکنه با اسید لایه‌ بردار BHA

BHA به دلیل قابلیت نفوذ در چربی پوست و تمیز کردن منافذ، به کاهش تولید چربی و جلوگیری از مسدود شدن منافذ کمک می‌کند. این خاصیت باعث می‌شود صابون‌ های حاوی بتا هیدروکسی اسید گزینه‌ای ایده‌آل برای افراد با پوست چرب و مستعد به آکنه باشند. استفاده از بتا هیدروکسی اسید می‌تواند به کنترل آکنه‌های فعال کمک کند و در بلندمدت از بروز جوش‌های جدید جلوگیری کند.

مزایای اسید لایه‌ بردار BHA در صابون‌ سازی

اضافه کردن BHA به فرمولاسیون صابون، نه تنها به بهبود بافت و ظاهر پوست کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود محصول نهایی دارای اثرات ضد آکنه، ضد التهاب و کاهش چربی باشد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود صابون‌های حاوی بتا هیدروکسی اسید برای انواع پوست‌های چرب و مختلط بسیار مؤثر باشند.

نکات ایمنی و استفاده بتا هیدروکسی اسید

با وجود فواید BHA، لازم است که صابون‌ سازان توجه ویژه‌ای به میزان استفاده از این ماده داشته باشند. غلظت بیش از حد می‌تواند باعث خشکی و تحریک پوست شود. برای صابون‌ های حاوی بتا هیدروکسی اسید، غلظت مناسب و ترکیب آن با مرطوب‌کننده‌ های طبیعی مانند روغن‌های گیاهی توصیه می‌شود.

PHA (پلی هیدروکسی اسید) چیست و چه فوایدی در مراقبت پوست دارد؟

در دنیای رو به رشد و پویای محصولات مراقبت از پوست، مواد فعال با سرعت زیادی در حال تکامل هستند. در میان انواع لایه‌بردارهای شیمیایی که برای دستیابی به پوستی شفاف، یکدست و درخشان محبوبیت یافته‌اند،  پلی هیدروکسی اسید (PHA) به عنوان یک جایگزین برجسته و ملایم مطرح شده‌اند. این مقاله به بررسی عمیق PHAها، از مکانیسم عمل و فواید چشمگیر آن‌ها برای پوست‌های حساس تا کاربردهای گسترده‌شان در صنایع گوناگون، می‌پردازد و اطلاعات ارزشمندی را برای متخصصان حوزه صابون‌ سازی، محصولات آرایشی و بهداشتی، و انواع شوینده فراهم می‌آورد.

اسید لایه‌ بردار پلی هیدروکسی اسید (PHA) چیست؟ 

PHA که مخفف Polyhydroxy Acid است، یک نوع ماده فعال در مراقبت از پوست است که اثرات لایه‌برداری مشابه اسیدهای معروف‌تر آلفا هیدروکسی (AHA) و بتا هیدروکسی (BHA) را ارائه می‌دهد، اما با ملایمت بیشتر. این اسیدها به طور طبیعی در تمام سلول‌های بدن یافت می‌شوند و می‌توان آن‌ها را پیش‌ساز مواد ژنتیکی دانست.PHAها را می‌توان نوع خاصی از AHA دانست که به طور مؤثر سد دفاعی پوست را تقویت کرده و اثرات ضد پیری دارند.

اگرچه PHAها نسبتاً جدید به نظر می‌رسند، اما گلوکونولاکتون، یکی از رایج‌ترین مولکول‌های PHA، قرن‌هاست که در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مولکول به دلیل توانایی‌اش در اسیدی کردن گوشت، کمک به فرآوری و نگهداری غذاهای کنسرو شده و حتی ترشی‌جات شناخته شده است. این سابقه طولانی، نشان‌دهنده ایمنی و کارایی بالای این ترکیب است.

سه نوع اصلی PHA که در محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شوند، عبارتند از:

• گلوکونولاکتون (Gluconolactone): رایج‌ترین مولکول PHA در بازار محصولات مراقبت از پوست است و به طور طبیعی در پوست یافت می‌شود. این ماده فواید ضد پیری و لایه‌برداری ملایم را بدون ایجاد حساسیت به آفتاب فراهم می‌کند و سد رطوبتی پوست را تقویت می‌کند.
• لاکتوبیونیک اسید (Lactobionic Acid): مشتقی از قندهای طبیعی است که به کاهش ظاهر خطوط و چین و چروک، لکه‌های پوستی، منافذ بزرگ و زبری پوست از طریق لایه‌برداری ملایم کمک می‌کند. این نوع PHA به دلیل خواص آبرسانی فوق‌العاده‌اش، به ویژه برای پوست‌های بسیار کم‌آب و خشک ایده‌آل است.
• گالاکتوز (Galactose): یکی دیگر از PHAهای مهم که به تحریک تولید کلاژن کمک می‌کند.

مالتوبیونیک اسید نیز از دیگر انواع PHA است که در برخی محصولات استفاده می‌شود.

علم پشت PHA: چرا این اسیدها منحصر به فرد هستند؟

تفاوت کلیدی PHAها با سایر لایه‌بردارها در ساختار مولکولی و نحوه نفوذ آن‌ها به پوست است.

• ساختار مولکولی بزرگتر و نفوذ آرام‌تر: مولکول‌های PHA به طور قابل توجهی بزرگتر از مولکول‌های AHA و BHA هستند. این اندازه بزرگتر به معنای نفوذ آرام‌تر و سطحی‌تر به اپیدرم است که در نتیجه، تحریک کمتری ایجاد می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود PHAها برای افرادی با پوست حساس، مستعد قرمزی، سوزش یا خارش، گزینه بسیار مناسبی باشند.
• خاصیت pH خنثی و تبدیل به اسید گلوکونیک: گلوکونولاکتون در ابتدا pH خنثی دارد، اما در تماس با آب و طی فرآیند هیدرولیز، به اسید گلوکونیک تبدیل می‌شود که خواص اسیدی خود را از آنجا به دست می‌آورد. این ویژگی به آن اجازه می‌دهد تا تندی خاصی را به مواد غذایی اضافه کند؛ به عنوان مثال، تندی آن تقریباً یک سوم اسید سیتریک است. این تبدیل تدریجی نیز به ملایمت آن در برابر پوست کمک می‌کند.
• مکانیسم لایه‌برداری ملایم: PHAها با ملایمت سلول‌های مرده پوست را از سطح آن جدا کرده، فرآیند گردش سلولی را تسریع بخشیده و به صافی و شفافیت کلی پوست کمک می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند که حتی با رژیم‌های حاوی غلظت‌های پایین PHA، مانند یک شوینده ۲٪ گلوکونولاکتون و یک کرم ۲٪ (همراه با ۱٪ لاکتوبیونیک اسید)، سرعت گردش سلولی پوست افزایش می‌یابد. این روش لایه‌برداری، پوست را جوان‌سازی کرده و به روند نوسازی طبیعی آن کمک می‌کند.

مزایای جامع اسید لایه‌ بردار PHAها در مراقبت از پوست

PHAها مجموعه‌ای از فواید بی‌نظیر را برای پوست به ارمغان می‌آورند که آن‌ها را به انتخابی عالی برای فرمولاسیون‌های پیشرفته تبدیل می‌کند.

• لایه‌برداری فوق‌العاده ملایم: اصلی‌ترین مزیت PHAها، قابلیت لایه‌برداری ملایم آن‌هاست. این ویژگی آن‌ها را برای انواع پوست، از جمله پوست‌های حساس، مستعد روزاسه و درماتیت آتوپیک، ایده‌آل می‌سازد. در مقایسه با AHAهای قوی‌تر مانند گلیکولیک اسید، PHAها با خطر بسیار کمتری از تحریک، قرمزی یا سوزش همراه هستند.
• آبرسانی و خواص جاذب رطوبت (Humectant): PHAها علاوه بر لایه‌برداری، خواص آبرسانی و مرطوب‌کنندگی بالایی دارند. آن‌ها به عنوان جاذب رطوبت طبیعی عمل کرده و به پوست کمک می‌کنند تا آب را در خود نگه دارد و مرطوب بماند، بدون اینکه باعث چربی بیش از حد شود. این ویژگی به دلیل داشتن گروه‌های هیدروکسیل متعدد در ساختار مولکولی آن‌هاست که مولکول‌های آب بیشتری را جذب می‌کنند. این خاصیت آن‌ها را برای پوست‌های خشک و کم‌آب نیز مناسب می‌سازد.
• اثرات آنتی‌اکسیدانی قدرتمند: PHAها خواص آنتی‌اکسیدانی قابل توجهی دارند که به مقابله با آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند. رادیکال‌های آزاد ترکیبات ناپایداری هستند که در محیط اطراف ما، از جمله در اثر اشعه خورشید، ایجاد می‌شوند و آسیب‌های مخربی به سلول‌های پوست وارد می‌کنند. PHAها با خنثی کردن این رادیکال‌ها و جلوگیری از تخریب اکسیداتیو، به سلامت و جوانی پوست کمک شایانی می‌کنند. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که توانایی آن‌ها در کیلاسیون (جذب) فلزات افزایش‌دهنده اکسیداسیون، در این خاصیت نقش دارد.
• فواید ضد پیری و بهبود کیفیت پوست: PHAها اثرات ضد پیری معادل با AHAها را ارائه می‌دهند، در حالی که ملایم‌تر هستند. آن‌ها به بهبود خطوط ریز، زبری، سفتی، لکه‌های رنگی، کدری و شفافیت پوست کمک می‌کنند. PHAها از طریق کاهش گلیکاسیون (فرآیندی که کلاژن و الاستین را تحلیل می‌برد) به تشکیل کلاژن سالم در پوست کمک کرده و در نتیجه، به حفظ جوانی و استحکام پوست منجر می‌شوند. همچنین، انعطاف‌پذیری و کشسانی پوست را نیز به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشند. در یک مطالعه ۱۲ هفته‌ای، رژیم‌های حاوی AHA و PHA هر دو کیفیت پوست فوتوایج شده را به طور قابل توجهی بهبود بخشیدند، با این تفاوت که رژیم AHA در رفع کدری و بهبود کشسانی پوست (۱۳.۵٪ در مقابل ۱۰.۲٪) عملکرد کمی بهتر داشت، اما رژیم PHA تحمل‌پذیری بهتری نشان داد و باعث سوزش و گزش کمتری شد.
• درمان آکنه و کنترل چربی: گلوکونولاکتون در غلظت‌های بالاتر، اثرات ضد آکنه را نشان داده است. لایه‌برداری نقش مهمی در روتین درمان آکنه دارد، زیرا به حفظ گردش سلولی و پاک نگه داشتن منافذ کمک می‌کند. یک مطالعه مقایسه‌ای بین ۱۴٪ گلوکونولاکتون و ۵٪ بنزوئیل پراکسید (BPO) در درمان آکنه نشان داد که گلوکونولاکتون در کاهش ضایعات التهابی تقریباً هم‌تراز با BPO عمل می‌کند، و در حالی که BPO در ضایعات غیرالتهابی بهتر بود، گلوکونولاکتون همچنان کمک‌کننده بود. علاوه بر این، در حالی که BPO باعث عوارض جانبی قابل توجهی (۵۰٪ از سوژه‌ها) شد، تنها ۲۴٪ از سوژه‌های گروه گلوکونولاکتون واکنش‌های نامطلوب را تجربه کردند، که نشان‌دهنده ملایمت بیشتر PHA است. PHAها همچنین می‌توانند به کاهش سطح چربی پوست کمک کنند، که آن‌ها را برای پوست‌های چرب و مستعد آکنه نیز مناسب می‌سازد.
• عدم افزایش حساسیت به آفتاب: بر خلاف AHAها، PHAها به طور کلی باعث افزایش حساسیت پوست به نور خورشید نمی‌شوند. این یک مزیت بزرگ برای افرادی است که نگران استفاده از لایه‌بردارها در طول روز یا در مناطق آفتابی هستند. با این حال، استفاده از ضدآفتاب وسیع‌الطیف به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از هر روتین مراقبت از پوست، همواره توصیه می‌شود.
• سازگاری با سایر مواد فعال: PHAها با رتینوئیدها سازگاری نشان داده‌اند. آن‌ها همچنین می‌توانند با AHAها و BHAها ترکیب شوند، به شرطی که پوست به خوبی آن‌ها را تحمل کند. این خاصیت سازگاری، به فرمولاتورها امکان می‌دهد تا محصولات پیچیده‌تر و چندمنظوره‌ای را تولید کنند که طیف وسیعی از نیازهای پوستی را برطرف سازند.

کاربردهای PHA در صنایع مختلف

قابلیت‌های چندمنظوره PHAها باعث شده است که تقاضا برای آن‌ها در صنایع مختلف، به ویژه در غذا، لوازم آرایشی و داروسازی، به طور چشمگیری افزایش یابد.

• لوازم آرایشی و مراقبت از پوست: PHAها به طور گسترده‌ای در طیف وسیعی از محصولات مراقبت از پوست، از جمله پاک‌کننده‌ها، تونرها، سرم‌ها، مرطوب‌کننده‌ها، ماسک‌ها و حتی محصولات تخصصی مانند پدها و پیل‌ها استفاده می‌شوند.
  • غلظت‌های متنوع: غلظت PHA در محصولات می‌تواند بسیار متفاوت باشد، از ۲٪ در پاک‌کننده‌ها و پدها تا ۳۰٪ در ماسک‌ها و پیل‌های قوی‌تر. به عنوان مثال، پد لایه‌بردار ۲٪ گلوکونولاکتون برای پوست‌های بسیار حساس مناسب است. تونرهای محبوب اغلب حاوی ۳٪ یا ۷٪ PHA هستند.
  • محصولات تخصصی: محصولات ترکیبی نیز وجود دارند، مانند “بیبی استپس” که ۳۰٪ گلوکونولاکتون و ۱۵٪ لاکتیک اسید را ترکیب می‌کند و می‌توان آن را به عنوان ماسک لایه‌ بردار هفتگی یا به عنوان تقویت‌کننده در محصولات دیگر استفاده کرد. این ترکیب حتی در غلظت‌های بالا نیز به گونه‌ای طراحی شده است که زیاده‌روی در مصرف آن دشوار باشد.
• صنایع غذایی: گلوکونولاکتون (که pH خنثی دارد و در آب به اسید گلوکونیک تبدیل می‌شود) قرن‌هاست که در غذا استفاده می‌شود. این ماده در اسیدی کردن گوشت، فرآوری غذا و حتی ترشی کردن سبزیجات و کمک به حفظ مواد غذایی کنسرو شده کاربرد دارد. تقاضا برای گلوکونولاکتون غیرمصنوعی که از فرآیندهای تخمیر طبیعی به دست می‌آید، در راستای روند مصرف محصولات “تمیز” (Clean-Label) در مواد غذایی و نوشیدنی‌ها، رو به افزایش است. این ماده به عنوان منعقدکننده (مانند تولید توفو)، نگهدارنده و تنظیم‌کننده اسیدیته در فرمولاسیون‌های غذایی با ارزش است.
• صنایع داروسازی: گلوکونولاکتون در فرمولاسیون‌های دارویی به دلیل خواص پایدارکنندگی آن ارزش دارد و به عنوان یک ماده کمکی در این صنعت جایگاه رو به رشدی دارد.

راهنمای استفاده و ملاحظات مهم اسید لایه‌ بردار

برای بهره‌برداری حداکثری از فواید PHA و جلوگیری از هرگونه تحریک احتمالی، رعایت نکات زیر حائز اهمیت است:

• تست پچ (Patch Test): همیشه توصیه می‌شود قبل از استفاده کامل از هر محصول جدید حاوی PHA، یک تست پچ روی قسمت کوچکی از پوست (مانند بازو) انجام دهید تا واکنش پوست خود را بررسی کنید.
• شروع تدریجی و افزایش دوز: اگر پوست حساسی دارید، بهتر است استفاده از محصولات PHA را با دفعات کمتر، مثلاً ۲-۳ بار در هفته، شروع کرده و به تدریج آن را افزایش دهید. بسیاری از افراد می‌توانند PHA را یک یا دو بار در روز استفاده کنند.
• ترکیب با سایر مواد: PHAها می‌توانند اثرات آبرسانی محصولات حاوی گلیسیرین، هیالورونیک اسید و سرامیدها را تقویت کنند. با این حال، هنگام استفاده همزمان با سایر لایه‌بردارها (مانند AHA و BHA) یا رتینوئیدها، باید احتیاط کرد تا از تحریک پوست جلوگیری شود. اگر از محصولات ویتامین C استفاده می‌کنید، برای به حداقل رساندن تحریک احتمالی، می‌توانید ویتامین C را صبح و محصولات PHA را شب استفاده کنید.
• ضدآفتاب: حتی با وجود اینکه PHAها حساسیت به نور خورشید را افزایش نمی‌دهند، استفاده روزانه از ضدآفتاب وسیع‌الطیف (SPF 30 یا بالاتر) یک عادت مهم و ضروری برای حفاظت از پوست در برابر اشعه UV است.
• پدیده پاکسازی (Purging): در برخی موارد، با شروع استفاده از محصولات لایه‌بردار مانند PHA، ممکن است شاهد جوش زدن موقت پوست باشید که به آن “پاکسازی” می‌گویند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های مرده پوست از بین می‌روند و سبوم و ضایعات به دام افتاده به سطح پوست می‌آیند. این یک فرآیند مفید است و معمولاً ظرف شش هفته خود به خود برطرف می‌شود، بنابراین توصیه می‌شود برای دستیابی به پوستی شفاف‌تر، به استفاده از محصول ادامه دهید.
• استفاده بلندمدت: PHAها به طور کلی برای استفاده بلندمدت به خوبی تحمل می‌شوند و نگرانی بابت لایه‌برداری بیش از حد یا آسیب به سد دفاعی پوست وجود ندارد.

روندهای بازار و چشم‌انداز آینده PHA

بازار جهانی گلوکونولاکتون در حال حاضر در یک مسیر صعودی چشمگیر قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود که از ۱۳.۹۹ میلیون دلار در سال ۲۰۲۵ به ۲۸۸.۴ میلیون دلار تا سال ۲۰۳۵ برسد که نشان‌دهنده نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) ۷.۵٪ است.

• محرک‌های رشد: این رشد قابل توجه در درجه اول به دلیل افزایش تقاضا برای گلوکونولاکتون غیرمصنوعی (که از فرآیندهای تخمیر طبیعی به دست می‌آید) است. این امر با روند “تمیز” (Clean-Label) در مواد غذایی و نوشیدنی‌ها و همچنین خواص ملایم و غیرتحریک‌کننده آن در فرمولاسیون‌های آرایشی و بهداشتی همسو است. وضعیت “به طور کلی ایمن شناخته شده” (GRAS) توسط سازمان‌های نظارتی مانند FDA آمریکا و EFSA اروپا برای کاربردهای غذایی، موقعیت آن را در بازار تقویت می‌کند. تقاضا برای گلوکونولاکتون با خلوص بالا (۹۷٪-۱۰۰٪) نیز در حال افزایش است، زیرا تولیدکنندگان غذا و فرمولاتورهای آرایشی به دنبال خواص پایدارکنندگی pH و مزایای ضد میکروبی و مرطوب‌کنندگی آن هستند.
• چالش‌ها: با وجود رشد قوی، بازار با چالش‌هایی مانند هزینه‌های بالای تولید (به دلیل نیاز به مواد اولیه با خلوص بالا و کاتالیزورهای تخمیر)، آگاهی محدود مصرف‌کنندگان در بازارهای نوظهور و الزامات نظارتی سختگیرانه برای آزمایش‌های ایمنی مواجه است.
• بازیگران پیشرو و نوآوری: بازار گلوکونولاکتون تا حدودی تثبیت شده است و شرکت‌های کلیدی مانند Jungbunzlauer Suisse AG، Fuso Chemical Co., Ltd.، Roquette Frères، Merck KGaA و Sigma-Aldrich (Merck Group) پیشتاز نوآوری هستند. این شرکت‌ها در حال سرمایه‌گذاری در تخمیر دقیق، دستیابی به خلوص دارویی و رعایت استانداردهای Clean-Label هستند و کاربردهای PHA را در غذاهای عملکردی، محصولات مراقبت شخصی و مواد کمکی دارویی گسترش می‌دهند.

پلی هیدروکسی اسیدها (PHA) به عنوان یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌ها در علم پوست و فرمولاسیون محصولات زیبایی و سلامت شناخته می‌شوند. با توجه به قابلیت‌های بی‌نظیر آن‌ها در لایه‌برداری ملایم، آبرسانی عمیق، خواص آنتی‌اکسیدانی قوی، و اثربخشی در کاهش علائم پیری و آکنه، PHAها جایگاه ویژه‌ای در سبد مواد اولیه صنعت پیدا کرده‌اند. ملایمت بی‌بدیل آن‌ها، PHAها را به انتخابی ایده‌آل برای پوست‌های حساس تبدیل کرده است، در حالی که کارایی آن‌ها در بهبود ظاهر و سلامت کلی پوست، تقاضای فزاینده‌ای را در بازار ایجاد کرده است. برای تولیدکنندگان صابون، محصولات آرایشی و بهداشتی و شوینده‌ها، درک عمیق از PHAها و مزایای آن‌ها، نه تنها به نوآوری در فرمولاسیون‌ها کمک می‌کند، بلکه امکان ارائه محصولاتی با کیفیت بالاتر و اثربخشی بیشتر را به مصرف‌کنندگان فراهم می‌آورد. با توجه به رشد پیش‌بینی‌شده بازار و ادامه تحقیقات در این زمینه، PHAها بی‌شک نقش حیاتی‌تری در آینده صنعت ایفا خواهند کرد.

سوالات متداول 

چه زمانی و چند بار باید لایه برداری کرد؟

به عنوان یک قاعده کلی، لایه برداری کمتر، بهتر است. هدف این نیست که پوست قرمز یا دچار سوزش شود، بلکه کمک به روند طبیعی لایه برداری پوست برای درخشان‌تر شدن است. فاصله زمانی به نوع پوست بستگی دارد:

• پوست حساس: لایه بردار بسیار ملایم با درصد مواد فعال کمتر. حداکثر یک یا دو بار در هفته. از لایه بردارهای قوی یا فیزیکی با دانه‌های درشت خودداری کنید.
• پوست چرب: مقاومت و تحمل بیشتری نسبت به لایه بردارها دارد. می‌تواند تا پنج بار در هفته لایه برداری کند. لایه برداری روزانه توصیه می‌شود در روزهایی که پوست بیش از حد سبوم تولید می‌کند، اما اگر پوست خشک می‌شود، تعداد دفعات را به یک یا دو بار در هفته محدود کنید.
• پوست معمولی و مختلط: می‌تواند از هر دو نوع لایه بردار فیزیکی و شیمیایی استفاده کند. می‌تواند سه بار در هفته لایه برداری کند. در پوست مختلط ممکن است نیاز به ترکیب لایه برداری فیزیکی و شیمیایی برای نواحی مختلف باشد، اما هرگز هر دو را در یک روز استفاده نکنید تا باعث تحریک نشود.

چه زمانی نباید لایه برداری کرد؟

حتی با داشتن یک لایه بردار خوب، همیشه نمی‌توان از آن استفاده کرد. لایه برداری برای افرادی که دچار آکنه یا جوش‌های فعال هستند، مفید نیست زیرا پوست ملتهب است و لایه بردار ممکن است وضعیت را بدتر کرده و باعث ایجاد لکه‌های تیره شود. این توصیه به خصوص برای پوست‌های چرب و دارای جوش و آکنه که در حال درمان هستند و حساس‌ترند، صدق می‌کند. اگر روی پوست هرگونه زخم، آفتاب سوختگی، آسیب یا عفونت (مانند تبخال) وجود دارد، لایه برداری نکنید. در این شرایط پوست بیشتر به آبرسانی و مراقبت‌های درمانی نیاز دارد. اگر پوستتان را برنزه کرده‌اید، محصولات لایه بردار ممکن است لکه‌های تیره‌تری روی پوست باقی بگذارند.

مدت زمان استفاده از لایه بردار (مدت ماندگاری روی پوست) چقدر است؟

مدت زمان استفاده از لایه بردار به فاکتورهای زیادی مانند سن، نوع پوست، میزان حساسیت پوست، هدف از مصرف و نوع لایه بردار بستگی دارد. برخی ماسک‌ها و اسکراب‌های خانگی ممکن است نیاز داشته باشند 5 تا 15 دقیقه روی پوست بمانند.

عوارض لایه برداری چیست؟

لایه برداری بیش از حد یا نامناسب می‌تواند منجر به عوارض جانبی شود.

• رایج‌ترین عوارض: تحریک، قرمزی، خشکی پوست و پوسته پوسته شدن.
• سایر عوارض: پارگی‌های جزئی پوست (با لایه بردار فیزیکی خشن)، التهاب، حساس شدن به نور، تعرق زیاد، زخم شدن پوست، عفونت پوستی، درد و ناراحتی، کبودی، تغییر رنگ یا زخم (در پوست تیره با روش‌های خاص). استفاده بیش از حد می‌تواند چربی طبیعی پوست را از بین برده و باعث تولید چربی اضافی یا پوسته پوسته شدن شود. لایه بردارهای شیمیایی قوی یا عدم رعایت نکات احتیاطی نیز می‌توانند مشکلات ایجاد کنند. واکنش‌های آلرژیک نیز ممکن است رخ دهد، به خصوص با موادی مانند عسل یا برخی روغن‌ها. علائم واکنش آلرژیک شدید شامل تنگی نفس، تورم زبان، گلو یا صورت، احساس فشار در ریه‌ها و درد در قفسه سینه است. در صورت بروز واکنش منفی، محصول را با آب هم دما با اتاق و پاک کننده ملایم بشویید و تا زمان بهبود از لوازم آرایشی و محصولات دیگر خودداری کنید. مصرف آنتی هیستامین می‌تواند به رفع قرمزی و خارش کمک کند.

مراقبت‌های بعد از لایه برداری چگونه است؟

پس از لایه برداری، پوست حساس‌تر است و نیاز به مراقبت دارد.

• مرطوب کننده و آبرسان: حتماً از کرم مرطوب کننده یا آبرسان مناسب استفاده کنید. این کار رطوبت پوست را حفظ کرده و از خشکی جلوگیری می‌کند و تاثیر لایه بردار را تثبیت می‌کند.
• ضد آفتاب: استفاده از کرم ضد آفتاب بسیار مهم است. از پماد اکسید دوزنگ نیز می‌توان به عنوان جایگزین استفاده کرد. سعی کنید کمتر در معرض آفتاب قرار بگیرید.
• پاک کننده ملایم: به جای صابون، از ژل یا فوم شستشوی صورت استفاده کنید.
• اجتناب از برخی محصولات و فعالیت‌ها: بعد از لایه برداری از تونر یا تونیک صورت استفاده نکنید زیرا ممکن است قوی باشند و باعث آسیب شوند. تا چند روز در محیط‌های گرم مانند سونا بخار قرار نگیرید. ورزش کردن در روزهای اولیه ممنوع است زیرا باعث افزایش دمای بدن و تحریک پوست می‌شود. از لوازم آرایشی روی منافذ باز پوست خودداری کنید. از محصولات عطردار در نواحی حساس مانند بیکینی خودداری کنید.

تفاوت و مزایای لایه بردار طبیعی و گیاهی نسبت به محصولات شیمیایی چیست؟

لایه بردارهای طبیعی و گیاهی اغلب از ترکیبات طبیعی غنی از مواد مغذی، آنتی‌ اکسیدان و ویتامین تهیه می‌شوند. آن‌ ها معمولاً بدون مواد شیمیایی مضر مانند پارابن‌ها، سولفات‌ها و رنگ‌ ها هستند که ممکن است باعث تحریک و آسیب پوست شوند. لایه بردارهای طبیعی به پوست نرمی، تغذیه و مرطوبیت لازم را می‌دهند. به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی تحریک کننده، برای پوست‌های حساس مناسب‌تر هستند. با این حال، لایه بردارهای شیمیایی معمولاً تاثیر عمیق‌تری دارند و برای مشکلات خاص پوستی مانند جای جوش و لک مؤثرتر هستند.

روش صحیح انتخاب لایه بردار مناسب چیست؟

برای انتخاب بهترین روش لایه برداری، ابتدا باید نوع پوست خود را بشناسید. یک لایه بردار خوب لایه برداری است که متناسب با نیاز پوست شما عمل کند. مشاوره با پزشک متخصص پوست و مو توصیه می‌شود تا اطلاعات دقیق‌تری به دست آورید.

در نهایت، لایه برداری منظم پوست می‌تواند به بهبود سلامت و ظاهر پوست کمک کند. با این حال، لایه برداری بیش از حد ممکن است منجر به خشکی و آسیب سلولی شود. مهم است که اسکرابی را انتخاب کنید که مطابق با نیازهای پوستی شما باشد.

PHA چیست؟

PHA یا پلی هیدروکسی اسید، یک نوع اسید آلی است که به طور طبیعی در سلول‌های بدن یافت می‌شود و به عنوان یک لایه‌بردار شیمیایی ملایم در محصولات مراقبت از پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اسیدها از نظر ساختار مولکولی بزرگتر از AHAها و BHAها هستند که باعث نفوذ آرام‌تر و ملایم‌تر آن‌ها به پوست می‌شود.

PHA چه تفاوتی با AHA و BHA دارد؟

تفاوت اصلی PHA با AHA (آلفا هیدروکسی اسید) و BHA (بتا هیدروکسی اسید) در اندازه مولکولی آن‌هاست. مولکول‌های PHA بزرگتر هستند و به همین دلیل آهسته‌تر و سطحی‌تر به پوست نفوذ می‌کنند، که این امر منجر به تحریک کمتر و ملایمت بیشتر آن‌ها می‌شود. علاوه بر این، PHAها خواص آبرسانی و آنتی‌اکسیدانی قابل توجهی دارند که AHA و BHA به این میزان ندارند.

آیا PHA برای پوست حساس مناسب است؟

بله، PHAها به دلیل اندازه مولکولی بزرگتر و نفوذ ملایم‌تر، گزینه‌ای ایده‌آل برای پوست‌های حساس و واکنش‌پذیر محسوب می‌شوند. آن‌ها کمتر باعث قرمزی، سوزش یا خارش می‌شوند و حتی برای پوست‌های مستعد روزاسه و درماتیت آتوپیک نیز مناسب هستند.

آیا PHA پوست را به نور خورشید حساس‌تر می‌کند؟

خیر، بر خلاف AHAها که می‌توانند حساسیت پوست به نور خورشید را افزایش دهند، PHAها به طور کلی باعث افزایش حساسیت پوست به اشعه UV نمی‌شوند. با این حال، استفاده از ضدآفتاب وسیع‌الطیف به عنوان بخشی از روتین روزانه مراقبت از پوست، همواره توصیه می‌شود.

مهم‌ترین فواید PHA در مراقبت از پوست چیست؟

PHAها فواید متعددی برای پوست دارند، از جمله: لایه‌برداری ملایم، افزایش آبرسانی و تقویت سد رطوبتی پوست، خواص آنتی‌اکسیدانی قوی که با رادیکال‌های آزاد مقابله می‌کنند، بهبود علائم پیری مانند خطوط ریز و چین و چروک، کمک به درمان آکنه و کنترل چربی پوست، و عدم ایجاد حساسیت به نور خورشید.

آیا می‌توان PHA را با سایر لایه‌بردارها یا رتینوئیدها استفاده کرد؟

PHAها با رتینوئیدها سازگار هستند و می‌توانند با AHA و BHA نیز در صورتی که پوست تحمل‌پذیری خوبی داشته باشد، ترکیب شوند. با این حال، برای پوست‌های بسیار حساس، توصیه می‌شود که تنها از PHAها برای لایه‌برداری استفاده شود تا از تحریک احتمالی جلوگیری شود. در صورت استفاده از محصولات متعدد، تقسیم آن‌ها به روتین صبح و شب (مثلاً ویتامین C صبح و PHA شب) می‌تواند مفید باشد.

هر چند وقت یک بار باید از PHA استفاده کرد؟

PHAها به طور کلی برای استفاده روزانه (یک یا دو بار در روز) مناسب هستند. اما توصیه می‌شود برای شروع، محصول را سه بار در هفته و به صورت غیرمتوالی استفاده کنید و سپس به تدریج دفعات مصرف را افزایش دهید تا پوست به آن عادت کند.

آیا PHA می‌تواند باعث “پاکسازی” پوست شود؟

بله، مانند سایر لایه‌بردارها، PHA نیز ممکن است در ابتدای استفاده باعث پدیده “پاکسازی” (Purging) شود، که به معنای جوش زدن موقت پوست است. این اتفاق به دلیل آزاد شدن سبوم و ضایعات به دام افتاده در منافذ رخ می‌دهد و نشان‌دهنده شروع فرآیند مفید گردش سلولی پوست است. این وضعیت معمولاً ظرف شش هفته خود به خود برطرف می‌شود.

AHA ها از چه منابعی به دست می‌آیند؟

آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA) گروهی از اسیدهای طبیعی هستند که از منابع گیاهی و میوه‌های مختلف به دست می‌آیند. از جمله منابع اصلی آن‌ها می‌توان به نیشکر (برای گلیکولیک اسید)، شیر ترش و آب گوجه فرنگی (برای لاکتیک اسید)، سیب (برای مالیک اسید)، انگور و شراب (برای تارتاریک اسید)، و لیمو، آناناس، پرتقال و سایر مرکبات (برای سیتریک اسید) اشاره کرد. اگرچه این اسیدها به طور طبیعی وجود دارند، اما بسیاری از AHA های مورد استفاده در فرمولاسیون‌های آرایشی بهداشتی، به صورت سنتزی تولید می‌شوند تا از خلوص و پایداری بیشتری برخوردار باشند.

آیا AHA ها برای انواع پوست مناسب هستند؟

AHA ها به طور کلی برای اکثر انواع پوست، به خصوص پوست‌های خشک، کدر، دارای لکه‌های پیری، خطوط ریز و چین و چروک، یا آسیب‌دیده از آفتاب، بسیار مفید هستند. آن‌ها همچنین می‌توانند به بهبود آکنه و بافت پوست کمک کنند. با این حال، اگر پوست بسیار خشک یا حساس دارید، باید با احتیاط بیشتری از محصولات حاوی AHA استفاده کنید. توصیه می‌شود که با غلظت‌های پایین شروع کرده و به تدریج دفعات استفاده را افزایش دهید تا پوستتان به آن‌ها عادت کند. استفاده از محصولات با pH مناسب نیز در کاهش تحریک پوست‌های حساس نقش مهمی دارد. در موارد پوست‌های بسیار حساس یا دارای مشکلات خاص، مشورت با متخصص پوست توصیه می‌شود.

چرا باید هنگام استفاده از محصولات حاوی AHA از ضد آفتاب استفاده کرد؟

استفاده از محصولات حاوی AHA، حساسیت پوست را به نور خورشید، به ویژه اشعه ماوراء بنفش (UV)، افزایش می‌دهد. این اتفاق به این دلیل می‌افتد که AHA ها با لایه‌برداری سلول‌های مرده از سطح پوست، لایه شاخی را که بخشی از سد دفاعی طبیعی پوست در برابر UV است، نازک می‌کنند. در نتیجه، پوست در برابر آفتاب‌سوختگی، آسیب‌های ناشی از نور خورشید مانند لکه‌های پیری و پیری زودرس، و حتی افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست، آسیب‌پذیرتر می‌شود. بنابراین، برای محافظت از پوست و جلوگیری از عوارض جانبی نامطلوب، ضروری است که در طول دوره استفاده از محصولات حاوی AHA و حتی تا یک هفته پس از قطع مصرف آن‌ها، به طور روزانه از ضد آفتاب با طیف وسیع و حداقل SPF 30 استفاده کنید، لباس محافظ بپوشید و قرار گرفتن در معرض مستقیم نور خورشید را محدود کنید.

تفاوت اصلی AHA و BHA چیست؟

تفاوت اصلی بین AHA (آلفا هیدروکسی اسید) و BHA (بتا هیدروکسی اسید) در محلولیت آن‌ها و عمق نفوذشان به پوست است. AHA ها اسیدهای محلول در آب هستند که عمدتاً روی سطح پوست عمل می‌کنند. آن‌ها با حل کردن سلول‌های مرده پوست، به لایه‌ برداری و روشن شدن پوست کمک می‌کنند و برای درمان مشکلات سطحی مانند خطوط ریز، چین و چروک‌ها، هایپرپیگمانتاسیون و بهبود بافت کلی پوست خشک یا آسیب‌دیده از آفتاب، ایده‌آل هستند. در مقابل، BHA ها اسیدهای محلول در چربی هستند که به آن‌ها اجازه می‌دهد به عمق منافذ نفوذ کنند. این ویژگی آن‌ها را برای پوست‌های چرب، مستعد آکنه، دارای جوش‌های سرسیاه و سرسفید و همچنین برای کاهش قرمزی مرتبط با روزاسه، بسیار مؤثر می‌سازد. رایج‌ترین BHA، سالیسیلیک اسید است.

آیا می‌توان AHA ها را در صابون‌های دست‌ساز استفاده کرد؟

افزودن آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA) به صابون‌های دست‌ساز، به دلیل ماهیت شیمیایی و فرآیند تولید صابون، چالش‌برانگیز است و ممکن است اثربخشی آن‌ها را به شدت کاهش دهد. اثربخشی AHA ها به طور عمده به pH پایین و غلظت مشخصی در یک محصول بستگی دارد. صابون‌های دست‌ساز، به ویژه صابون‌های تولید شده با فرآیند سرد (cold process)، پس از جامد شدن دارای pH قلیایی هستند. این قلیاییت بالا می‌تواند اثربخشی AHA ها را تحت تأثیر قرار دهد و حتی باعث تجزیه آن‌ها شود. به عنوان مثال، لاکتیک اسید در حضور لای (سود سوزآور) به سدیم لاکتات تبدیل می‌شود. اگرچه سدیم لاکتات خود یک هومکتانت (جاذب رطوبت) با خاصیت لایه‌برداری ملایم است، اما اثربخشی آن در لایه‌برداری به اندازه خود لاکتیک اسید در یک محصول شستشوپذیر (rinse-off product) پایین خواهد بود. بنابراین، تضمین نسبت و تعادل صحیح AHA ها در صابون‌های دست‌ساز برای دستیابی به مزایای پوستی مورد نظر، بسیار دشوار است. برای بهره‌مندی کامل از مزایای AHA ها، فرمولاسیون آن‌ها در محصولاتی مانند سرم‌ها، کرم‌ها، لوسیون‌ها و تونرها که pH قابل کنترلی دارند، توصیه می‌شود.

نتیجه‌گیری: آینده AHA، BHA و PHA در مراقبت پوست

اسیدهای لایه‌بردار شیمیایی، شامل AHA، BHA و PHA، امروز به یکی از ستون‌های اصلی صنعت مراقبت پوست تبدیل شده‌اند. هر کدام با مکانیسم منحصر به‌فرد خود—از لایه‌برداری سطحی و آبرسانی عمیق گرفته تا پاکسازی منافذ و کاهش التهاب—می‌توانند طیف وسیعی از مشکلات پوستی مانند پیری زودرس، هایپرپیگمانتاسیون، آکنه و کدری پوست را هدف قرار دهند.

پیشرفت‌های علمی نشان داده است که انتخاب درست نوع اسید، غلظت مناسب، و pH کنترل‌شده، نقش تعیین‌کننده‌ای در اثرگذاری و ایمنی این ترکیبات دارد. در آینده، انتظار می‌رود که سیستم‌های نوآورانه تحویل مواد فعال مانند فناوری کپسوله‌سازی، ترکیب این اسیدها با مواد هم‌افزا نظیر رتینوئیدها و پپتیدها، و حتی طراحی روتین‌های شخصی‌سازی‌شده بر اساس نیاز و ژنتیک پوست، باعث افزایش کارایی و کاهش عوارض جانبی شوند.