روغن بذر چای یکی از محبوبترین روغنهای گیاهی برای استفاده در صابون سازی است. این روغن سرشار از اسیدهای چرب ضروری مانند لینولئیک اسید و اسید اولئیک است که به مرطوب کردن و تقویت لایههای پوست کمک میکنند. روغن بذر چای با خواص ضد التهابی و آنتیاکسیدانی خود، به تسکین پوستهای حساس و کاهش التهابهای پوستی کمک میکند. در نتیجه، صابونهایی که از این روغن استفاده میکنند، گزینهای عالی برای افراد با پوست خشک و حساس هستند.
علاوه بر فواید مرطوبکنندگی، روغن بذر چای میتواند به حفظ نرمی و لطافت پوست کمک کند و از ایجاد چین و چروکهای زودرس جلوگیری نماید. به دلیل خاصیت جذب سریع، این روغن بر روی پوست احساس چربی باقی نمیگذارد و به راحتی جذب میشود. این ویژگیها باعث میشوند تا روغن بذر چای نه تنها در صابون های دست ساز، بلکه در انواع کرمها و محصولات مراقبتی پوست نیز کاربرد داشته باشد.
زیستگاه
گل کاملیا ساسانکوا (Camellia sasanqua) در کوههای جنوب شرق آسیا و جنگلهای همیشه سبز حاشیه سواحل جنوب شیکوکو، کیوشو و بسیاری از جزایر کوچکتر ژاپن می روید. این گیاه در حالت وحشی تا ارتفاع ۹۰۰ متری بالاتر از سطح دریا رشد میکند. ژاپنیها برخلاف گونههای دیگر کاملیا، هرگز آن را به عنوان یک گیاه زینتی کشت نکردند، بلکه تنها به عنوان گیاهی مفید از آن بهره میبردند. آنها این گیاه را ساسانکوا مینامیدند که به معنی «چای شکوفه آلو» است. این گیاه مقاوم است؛ در زمستانهای سرد و خشک ژاپن به خوبی رشد میکند و حتی در ماههای ژانویه و فوریه زیر برف شکوفه میدهد.
مشخصات
کاملیا ساسانکوا (Camellia sasanqua) یک درختچه یا درخت همیشه سبز است که میتواند تا ارتفاع ۶ متری برسد. تاج متقارن آن قطر ۴ تا ۸ متر دارد. برگهای این گیاه در جوانی سبز و پوشیده از کرکهای ابریشمی هستند. بعدها این برگها ضخیم و بدون کرک میشوند. در اواخر زمستان، گلهای منفرد سفید یا صورتی ظاهر میشوند که از آنها میوه به دست میآید. میوهها کپسولهایی به اندازه تقریبی ۲ سانتیمتر هستند و حاوی دانههای چرب میباشند.
کشت
در ژاپن، کاملیا ساسانکوا از زمانهای دور مورد کشت قرار گرفته است. برگهای آن قرنها برای دم کردن چای و دانههای آن برای روغنگیری استفاده میشده است. این گیاه چای تا سال ۱۸۶۹ در اروپا شناخته شده نبود تا اینکه تجار هلندی آن را وارد کردند. با وجود غالب بودن زمستانهای سرد در اروپا، کشت کاملیا ساسانکوا به موفقیت کشت آن در استرالیا یا جنوب ایالات متحده نبوده است. مناطق دیگر کشت این گیاه در هند، سریلانکا و چین قرار دارند. کشت کاملیا ساسانکوا به کشاورزان جنوب چین فرصتی میدهد تا زمینهای کشت سنتی خود را حفظ کنند، زمینهایی که در غیر این صورت با کشت نیشکر و ذرت از بین میرفتند.
استخراج روغن چای
همه گیاهان خانواده چای (Theaceae) بین 17 تا 45 درصد چربی دارند، اما روغن دانه چای موجود در بازار به طور انحصاری از کاملیا ساسانکوا (Camellia sasanqua) به دست میآید. کاملیا سیننسیس (Camellia sinensis) برای برگهایش کشت میشود و اجازه نمیدهند دانههای آن برسد. از طرف دیگر، کاملیا ساسانکوا برای روغن آن کشت میشود. دانههای این گیاه 58 تا 60 درصد روغن دارند که از طریق پرس یا استخراج مایع به دست میآید. روغن خام برای مصارف خوراکی مناسب نیست و باید قبل از استفاده تصفیه شود.
- رنگ: بیرنگ تا زرد کمرنگ
- بو: سبز، چرب، شبیه به آلدهید، ظریف، رنگ، پزشکی، کمی شیرین
- طعم: مشخصه
ترکیب اسیدهای چرب روغن بذر چای
اسید چرب | محتوی بر حسب % | محتوی بر حسب % | محتوی بر حسب % |
---|---|---|---|
اسید پالمیتیک (Palmitic acid) | ۷.۶ | ۷.۶ | ۹ |
اسید استئاریک (Stearic acid) | ۰.۸ | کمتر از ۱ | ۱ |
اسید اولئیک (Oleic acid) | ۸۳.۳ | ۸۳ | ۸۰ |
اسید لینولئیک (Linoleic acid) | ۷.۴ | ۷.۴ | ۹ |
اسید میریستیک (Myristic acid) | ۰.۳ | کمتر از ۱ | ۱ |
اسید آراشیدیک (Arachidic acid) | ۰.۶ | – | – |
سایر مواد تشکیل دهنده روغن بذر چای
ترپن ها (terpenes)
شاخص های کلیدی فیزیکی روغن بذر چای
- شاخص انکسار (nD): 1.462 در دمای 40 درجه سانتیگراد
- چگالی (d40): 0.899 تا 0.903 گرم بر سانتی متر مکعب در دمای 40 درجه سانتیگراد
- عدد صابونی شدن: 190 تا 195
- عدد ید: 80 تا 87
- نقطه انجماد: منفی 5 تا منفی 10 درجه سانتیگراد
روغن بذر چای: کاربردهای متنوع در صنایع مختلف
روغن بذر چای از نظر شیمیایی و فیزیکی شباهت زیادی به روغن زیتون دارد و می تواند به جای آن مورد استفاده قرار گیرد.
استخراج روغن از گلبرگ های گیاه کاملیا ساسانکوا (Camellia sasanqua) نسبت به روغن آفتابگردان، روغن جوانه گندم و بسیاری از روغن های دیگر زمان بر تر است. به همین دلیل از نظر فنی اهمیت کمتری دارد. این روغن عمدتا در صنایع خانگی ژاپن برای تولید صنایع دستی و سوغات، به عنوان مثال به عنوان پایه رنگ چشم عروسک ها استفاده می شود.
کاربرد در داروسازی و پزشکی
روغن بذر چای با توجه به اسیدهای چرب و سایر ترکیبات موجود در آن، به عنوان روغنی با کاربردهای درمانی و پزشکی آینده دار به نظر می رسد. این روغن در موارد زیر قابل استفاده است:
- پوست بسیار حساس با تمایل به آلرژی
- پیشگیری از اگزما مزمن
- پیشگیری در موارد فشار خون بالا و بیماری های عروق کرونر قلب
- پیشگیری از سرطان (به دلیل وجود آنتی اکسیدان در روغن)
- تأثیر بر انعقاد خون
- خاصیت ضد التهاب (به دلیل وجود تری ترپن ها)
- مهار ویروس اپشتین بار (Epstein-Barr virus) که بر اساس مهار آنتی ژن اولیه ویروس اپشتین بار (EBV-EA) توسط تری ترپن های موجود در روغن بذر چای صورت می گیرد و در حال حاضر در مطالعات بالینی روغن بذر چای در ژاپن در حال بررسی است.
کاربرد در لوازم آرایشی
روغن بذر چای در ترکیبات محصولات آرایشی زیر یافت می شود:
- شامپو و لوسیون برای موهای خشک و کم حجم
- محصولات بعد از آفتاب برای موهای نازک و معمولی
- لوسیون های بدن مرطوب کننده بعد از آفتاب
- فرآورده های محافظ در برابر سرما
- کرم های ضد چروک برای چشم
- سفت کننده های ناخن و روغن های ماساژ
کاربردهای خوراکی روغن بذر چای
در جنوب شرقی آسیا، روغن بذر چای به طور سنتی به عنوان یک روغن خوراکی استفاده می شود.
کاربردهای فنی روغن بذر چای
روغن بذر چای برای مصارف فنی زیر استفاده می شود:
- به عنوان سوخت
- در تولید صابون
- به عنوان روان کننده برای ابزارهای دقیق
- به عنوان روغن نساجی
- برای روشنایی