روغن کینوا

روغن کینوا یکی از مواد طبیعی و ارزشمند در صابون‌ سازی است که به دلیل خواص فوق‌العاده‌اش برای پوست محبوبیت زیادی پیدا کرده است. این روغن، که از دانه‌های گیاه کینوا استخراج می‌شود، سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها (مانند ویتامین E) و اسیدهای چرب ضروری است. وجود این مواد مغذی در صابون‌ دست‌ ساز باعث می‌شود تا صابون تولیدی علاوه بر قدرت پاک‌کنندگی، تأثیرات مرطوب‌کننده و نرم‌کننده نیز داشته باشد. روغن کینوا به حفظ رطوبت پوست کمک کرده و از خشکی آن جلوگیری می‌کند، که این ویژگی آن را برای پوست‌های خشک و حساس مناسب می‌سازد.

استفاده از روغن کینوا در صابون‌ سازی به دلیل خواص ضد التهابی و بازسازی‌کننده‌اش نیز اهمیت دارد. این روغن می‌تواند به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده کمک کند و از ایجاد چین و چروک زودرس جلوگیری نماید. صابون‌های حاوی روغن کینوا همچنین برای افرادی که دچار مشکلات پوستی مانند اگزما و پسوریازیس هستند، بسیار مفیدند؛ زیرا این روغن باعث کاهش التهاب و تسکین خارش و سوزش پوست می‌شود. بنابراین، اضافه کردن روغن کینوا به فرمولاسیون صابون‌های گیاهی می‌تواند محصولی طبیعی و مغذی برای محافظت و تغذیه پوست ارائه دهد.

مقدمه

کینوا (Quinoa)، منبع مهمی از نشاسته و به همراه محصولات غده‌ای، غذای اصلی مردم رشته کوه آند (Andes) از بولیوی (Bolivia) تا شیلی (Chile) است.

شرح

کینوآ (Quinoa) یک گیاه علفی است که به ارتفاع ۱ تا ۲ متر می رسد. این گیاه به شدت منشعب است.

برگ های بزرگ آن بسته به میزان بتاکاروتین (Betacyanin) موجود در آنها، رنگ های متفاوتی از سبز تا قرمز دارند. علاوه بر این، این برگ ها چندشکلی هستند (Polymorphic)، به این معنی که شکل آنها در قسمت های مختلف گیاه متفاوت است. برگ های پایین لوزی شکل (Rhomboidal) و برگ های بالایی نیزه ای (Lanceolate) هستند.

ریشه این گیاه به خوبی توسعه یافته و به شدت منشعب است. این ریشه ها تا عمق ۱.۵ متری گسترش می یابند و از گیاه در برابر خشکی محافظت می کنند.

گل آذین (Inflorescence) کینوآ یک خوشه (Panicle) به طول ۱۵ تا ۷۰ سانتی متر است. این خوشه ها در بالای ساقه و همچنین در محل اتصال برگ ها به ساقه (axil) در قسمت های پایین تر گیاه قرار دارند. یکی از ویژگی های مشخصه این گیاه وجود گل های دوجنسی (Androgynous) و گل های ماده (Unisexual) است.

میوه کینوآ، فندقه (Achene) نامیده می شود. اندازه و رنگ دانه ها (Corn) متفاوت است. رنگ آنها معمولا سیاه است، اما گاهی اوقات قرمز یا زرد و به ندرت سفید است.

دانه ها (Corn) به شکل دیسک و به قطر حدود ۲ میلی متر و ضخامت ۰.۵ میلی متر هستند. آنها اساساً از سه بافت پارانشیمی (Parenchyma) تشکیل شده اند:

• پری اسپرم (Perisperm) مرکزی حاوی نشاسته است و توسط جنین (Embryo) و یک لایه نازک آندوسپرم (Endosperm) احاطه شده است که حاوی ذخایر پروتئین و روغن می باشد.
• این بافت پارانشیمی (Parenchyma) به نوبه خود توسط تستا (Testa) و پریکارپ (Pericarp) احاطه شده است.
• پریکارپ حاوی مقدار زیادی ساپونین (Saponin) است و اگر از دانه ها به عنوان غذا استفاده شود، با سایش از آنها جدا می شود.

استخراج روغن

روش سنتی تولید روغن ساده و بی‌دغدغه است. گیاهان را در ظرفی آهنی با درِ ساخته‌شده از استئاتیت (Steatite) می‌پزند. روغن روی در متراکم شده و سپس جدا می‌شود. از آنجایی که این روغن عمدتاً در بالتیمور (Baltimore) به فروش می‌رسید، به آن “روغن بالتیمور” (Baltimore oil) می‌گفتند.

امروزه می‌توان روغن را به روش‌های مختلفی به دست آورد. یکی از روش‌های فیزیکی، پرس کردن با استفاده از پرس مکانیکی یا اکسترودر دو مارپیچ (Twin Screw Extruder) است. استخراج شیمیایی با استفاده از حلال‌های آلی مانند آلکان‌های آلیفاتیک (Aliphatic Alkanes) یا الکل‌ها امکان‌پذیر است. همچنین می‌توان روغن را در محیط فوق بحرانی، چه با دی‌اکسید کربن خالص و چه با یک حلال هم‌حلال (Co-solvent) استخراج کرد.

قبل از استخراج، ساپونین‌ها (Saponins) با مالش لایه بیرونی یا با شستشو جدا می‌شوند. پس از استخراج، روغن به روش‌های شیمیایی یا فیزیکی تصفیه می‌شود.

مشخصات ظاهری

• رنگ: بی‌رنگ تا متمایل به زرد (Colourless to yellowish)
• بو: تند، زننده، سوزاننده، ناخوشایند (Pungent, acrid, caustic, unpleasant)
• طعم: تلخ، سوزاننده (Bitter, caustic)

مواد تشکیل دهنده

کینوا (Quinoa) بین 6 تا 8 درصد چربی در دانه و 11 تا 12 درصد چربی در سبوس خود دارد.

ترکیب اسیدهای چرب

اسید چرب (Fatty acid)	محتوا به درصد (Content in %)
میریستیک اسید (Myristic acid)	۰.۲
پالمیتیک اسید (Palmitic acid)	۹.۹
پالمیتولئیک اسید (Palmitoleic acid)	۰.۱
استئاریک اسید (Stearic acid)	۰.۸
اولئیک اسید (Oleic acid)	۲۴.۵
لینولئیک اسید (Linoleic acid)	۵۰.۲
لینولنیک اسید (Linolenic acid)	۵.۴
آراشیدیک اسید (Arachidic acid)	۰.۷

نسبت اسیدهای چرب چند غیر اشباع (Polyunsaturated fatty acids) به اسیدهای چرب اشباع (Saturated fatty acids) 4 به 9 است.

ترکیب استرول ها

استرول ها (Sterols)	درصد
محتوای کل (Total content)	43
Δ7-استیگماسترول (Δ7-Stigmasterol)	–
کلسترول (Cholesterol)	3.6
Δ5-کمپسترول (Δ5-Campesterol)	2.3
Δ5-استیگماسترول (Δ5-Stigmasterol)	5.5
Δ7-کمپسترول (Δ7-Campesterol)	8
Δ5-آوناسترول (Δ5-Avenasterol)	21.7
بتا-سیتوسترول (β-Sitosterol)	15

ترکیب توکوفرول ها

عنوان فارسی (انگلیسی)	مقدار (ppm)
توکوفرول‌ها (Tocopherols)	۷۲۱.۴
α-توکوفرول (α-Tocopherol)	–
β-توکوفرول (β-Tocopherol)	۷۹۷.۲
γ-توکوفرول (γ-Tocopherol)	–
δ-توکوفرول (δ-Tocopherol)	–

سایر مواد تشکیل دهنده

اسکوالن (Squalene):  85.4 میلی گرم در 100 گرم

ارقام کلیدی فیزیکی روغن کینوا