روغن بذر جعفری به عنوان یک ماده غنی از ویتامین‌ها و آنتی اکسیدان ها در صابون سازی و محصولات مراقبت از پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روغن حاوی ویتامین C و E است که به عنوان آنتی اکسیدان های قوی از پوست در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد محافظت می‌کنند و علائم پیری زودرس را کاهش می دهند. روغن بذر جعفری دارای خواص ضد باکتری و ضدالتهابی نیز هست که به کنترل مشکلاتی مانند آکنه و التهاب های پوستی کمک می کند. در صابون‌سازی، این روغن باعث تغذیه و نرمی پوست می شود و به صابون خاصیت مرطوب کنندگی می بخشد، که از خشکی و زبری پوست جلوگیری می‌کند. همچنین، روغن بذر جعفری به بازسازی سلولی پوست کمک کرده و باعث بهبود بافت و لطافت پوست می شود.
زیستگاه جعفری
جعفری در سراسر منطقه مدیترانه، به ویژه در زمین های سنگی نزدیک آب رشد می‌کند. در شکل وحشی، در سراسر اروپا رایج است. همچنین در ایسلند، نروژ و گرینلند یافت می شود. جعفری به آمریکای شمالی و جنوبی، آفریقای جنوبی، هند، ژاپن، استرالیا و نیوزلند وارد شده است، جایی که به صورت وحشی نیز رشد می کند. این گیاه از دوران باستان به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند شناخته می شده است.
توصیف جعفری
جعفری یک گیاه علفی دوساله یا چند ساله است. گل ها و میوه فقط در سال دوم ظاهر می شوند و گیاه ممکن است برای چندین سال به رشد گل و میوه ادامه دهد. جعفری دارای یک ریشه اصلی بلند، دوکی شکل و نسبتا منشعب است که یا نازک و سفت است یا گوشتی و ضخیم. ساقه در سال دوم ظاهر می شود و معمولاً از چندین ساقه تشکیل شده است. ساقه گرد، باریک شیاردار و اغلب توخالی است; می تواند به ارتفاع ۳۰ تا ۱۲۰ سانتی متر برسد و از وسط منشعب می شود.
سه نوع اصلی برگ وجود دارد: جعفری برگ صاف، برگ فر و برگ ریز. برگ ها به رنگ سبز تیره، براق و مثلثی شکل هستند، یا چندین بار تقسیم می شوند تا قطعات سه دندانه ای یا پر مانند را تشکیل دهند. برگ های قاعده ای و برگ های پایینی ساقه دمبرگ دار هستند; برگ های بالایی بدون دمبرگ هستند. هتروفیل بودن (Heterophila) در این گیاه کاملا رایج است.
گل ها در چترهای انتهایی ۱۰ تا ۲۰ شعاعی روی ساقه های بلند قرار دارند. گیاه 1 تا 3 براکت نیزه ای شکل ایجاد می کند. گل های منفرد یا کامل یا نر هستند. گلبرگ ها کوچک، به طول تقریبی ۰.۷ میلی متر و به رنگ زرد مایل به سبز هستند. میوه پهن، بیضی شکل تا قلبی شکل، با دنده های طولی نازک است. به رنگ قهوه ای خاکستری، به طول 2.5-3.0 میلی متر و ضخامت 2 میلی متر است. میوه ها از داخل صاف هستند و دارای خمیدگی شدید به پشت می باشند.
کاشت جعفری
جعفری (Parsley) از نظر خاک گیاه کم توقعی است: در خاک مرطوب (Moist soil) و مکان‌های آفتابی (Sunny locations) به خوبی رشد می‌کند، اما خاک اسیدی (Acidic soil) را تحمل نمی‌کند. بذرهای جعفری باید بین فروردین و تیر ماه کاشته شوند. این بذرها حدود 3 هفته بعد جوانه می‌زنند. گل‌های جعفری از خرداد تا مرداد سال بعد ظاهر می‌شوند و میوه‌های آن بین تیر و شهریور می‌رسند.
استخراج روغن جعفری
روغن بذر جعفری (Parsley seed oil) از میوه گیاه جعفری فرنگی (Petroselinum crispum) به دو روش استخراج می‌شود:
رنگ روغن بذر جعفری: قهوه‌ای مایل به قرمز تا قهوه‌ای مایل به سبز
بوی روغن بذر جعفری: بوی مشخصه جعفری
ترکیبات فرار جعفری
| ترکیبات (نام انگلیسی) | محتوا |
|---|---|
| α-tujene (alpha-thujene) | 0.19 |
| α-pinene (alpha-pinene) | 22.28 |
| Camphene (camphene) | 0.13 |
| Sabinene (sabinene) | 0.87 |
| β-Pinene (beta-pinene) | 16.20 |
| Myrcene (myrcene) | 0.54 |
| α-Phellandrene (alpha-phellandrene) | 0.28 |
| p-Cymene (para-cymene) | 0.11 |
| α-Terpineol (alpha-terpineol) | 0.07 |
| Myristicin (myristicin) | 47.54 |
| Elemicin (elemicin) | 26.64 |
طعم روغن بذر جعفری
طعم مشخصه جعفری
ترکیب اسیدهای چرب روغن بذر جعفری
| اسید چرب (Fatty acid) | محتوی (Content) |
|---|---|
| پالمیتیک اسید (Palmitic acid) | 3 |
| استئاریک اسید (Stearic acid) | 15 |
| اولئیک اسید (Oleic acid) | – |
| Petroselinic acid | 76 |
| لینولئیک اسید (Linoleic acid) | 6 |
| سایر (Others) | 1 |
مشخصات فیزیکی روغن بذر جعفری
- شاخص انکسار: 1.4778 تا 1.4800
- چگالی: 0.924
- نقطه ذوب: -15 درجه سانتیگراد
- عدد صابونی شدن: 170 تا 177
- عدد یدی: 109
- مواد غیرقابل صابونی شدن: 2.2 درصد
خصوصیات روغن بذر جعفری
آپیول (Apiol) یک ماده طبیعی موجود در اسانس جعفری (Petroselinum crispum) است. این گیاه دارای نژادهای شیمیایی مختلفی است:
- نژاد میریستیسین: حاوی ۷۷% میریستیسین (Myristicin) و ۰ تا ۳% آپیول است.
- نژاد آپیول: حاوی ۵۸ تا ۸۰% آپیول و ۹ تا ۳۰% میریستیسین است.
- نژاد آلیل تترامتوکسی بنزن (allyltetramethoxybenzole): فقط حاوی مقادیر ناچیزی از آپیول جعفری است.
آپیول و میریستیسین مسئول اثرات ضد اسپاسم، مدر خفیف و محرک قوی رحم هستند. همچنین اثر آلرژی‌زا (allergenic effect) نیز به این ماده نسبت داده شده است.
روغن بذر جعفری در طب سنتی
کاربرد روغن بذر جعفری به عنوان عامل کاهنده آب بدن
در طب سنتی، از روغن بذر جعفری به عنوان عاملی کاهنده آب بدن در موارد ادم (ورم ناشی از تجمع غیرطبیعی مایعات در بافت‌ها) و همچنین برای درمان مشکلات کلیوی و مجاری ادراری استفاده می شد.
امروزه، این کاربرد منسوخ شده است، زیرا بعید به نظر می‌رسد که این درمان به اثرات درمانی قابل توجهی دست یابد. مطالعه‌ای بر روی موش‌های سفید که محلول اشباع شده روغن در محلول نمکی فیزیولوژی به صورت زیر جلدی و خوراکی به آنها تجویز شده بود، تنها افزایش دیورز (diuresis) (افزایش دفع ادرار) را در محدوده دوز باریکی نشان داد. افزایش دوز منجر به کاهش دیورز شد.
کاربردهای دیگر روغن بذر جعفری
در طب سنتی، از روغن بذر جعفری برای درمان مشکلات دستگاه گوارش، تسهیل هضم و درمان دیسمنوره (dysmenorrhoea) (درد قاعدگی) و درد پریود نیز استفاده می‌شود. اثر بخشی این کاربردها هنوز به طور علمی بررسی و اثبات نشده است.
روغن بذر جعفری در طب سنتی هند (آیورودا)
روغن بذر جعفری (parsley seed oil) به عنوان یک مرهم برای درمان آرتروز (arthritis) (التهاب مفاصل) و روماتیسم (rheumatism) (التهاب مزمن عضلات و مفاصل) استفاده می شود. همچنین برای درمان هموروئید (haemorrhoids)، واریس (spider veins) و سلولیت (cellulitis) نیز کاربرد دارد.
روغن بذر جعفری در صنعت آرایشی و بهداشتی
با توجه به بوی خوشایند و محتوای بالای ترکیبات فرار روغن بذر جعفری، می‌توان از آن در محصولات آرایشی زیر استفاده کرد:
- صابون
- عطر
- کرم‌ها
کاربردهای روغن بذر جعفری
- روغن بذر جعفری به عنوان یک روغن خوراکی برای طعم دهی به گوشت، سوپ و سس های صنعتی، نوشیدنی های غیر الکلی، محصولات نانوایی و سایر مواد غذایی استفاده می شود.
عوارض جانبی احتمالی روغن بذر جعفری
- گزارش های متعددی از دهه 1930 و 1940 در مورد سقط جنین و موارد مسمومیت با روغن بذر جعفری وجود دارد.
- به طور خاص، به دلیل محتوای “آپیول” (Apiol) در این روغن، انقباض عضلات صاف مثانه، روده ها و رحم افزایش می یابد.
- علائم مسمومیت با این روغن شامل سردرد، گاستروانتریت، افزایش ضربان قلب، شوک و کما می باشد.
- سایر علائم احتمالی شامل تحریک کلیه ها که می تواند منجر به “هماچوری” (Hematuria) یا وجود خون در ادرار و آسیب کبدی شود.
- استفاده خارجی از این روغن ممکن است منجر به تحریک پوستی و آلرژی شود.
- نکته: روغن بذر جعفری نباید در دوران بارداری یا در موارد “نفریت” (Nephritis) یا التهاب کلیه استفاده شود.
روغن بذر جعرفی (Parsley seed oil) بسیار خالص و بوسیله ی پرس سرد استخراج می شود و در حال کسب محبوبیت است. در مقایسه با دیگر روغن ها یکی از قوی ترین ظرفیت ها جهت محافظت در مقابل تخریب رادیکال آزاد دارد. روغن بذر جعفری سرشار از انواع مواد شیمیایی گیاهی و اسیدهای چرب ضروری است و در مراقبت پوست به منظور مبارزه و برطرف کردن علایم پیری و به منظور درمان آکنه استفاده می شود.
