روغن هسته انبه یک ماده ارزشمند در صابون سازی گیاهی است که به دلیل خواص مغذی و مرطوب‌کننده‌اش، مورد توجه علاقه‌مندان به ساخت صابون قرار گرفته است. این روغن سرشار از ویتامین‌های A و E و اسیدهای چرب ضروری است که به حفظ رطوبت پوست کمک کرده و از خشکی و ترک‌های پوستی جلوگیری می‌کند.
استفاده از روغن هسته انبه در صابون، باعث تولید کف نرم و لطیف می‌شود و به دلیل خواص ضد التهابی آن، به تسکین پوست های حساس و آسیب‌دیده کمک می‌کند. همچنین، این روغن به کاهش علائم پیری مانند چین و چروک و افزایش انعطاف‌پذیری پوست نیز کمک می‌کند.
زیستگاه انبه
منطقه پراکندگی طبیعی درختان انبه (Mango) از هند تا میانمار (Myanmar) امتداد دارد، اما در تمامی کشورهای گرمسیری و نیمه‌گرمسیری کشت می‌شود. درختان انبه از قدیمی‌ترین گیاهان اهلی‌شده هستند و سابقه کشت آنها به بیش از ۴۰۰۰ سال می‌رسد. مناطق اصلی کشت این درخت هند، پاکستان و بنگلادش می‌باشند.
توصیف انبه
درخت انبه درختی همیشه‌سبز و به ارتفاع ۱۰ تا ۱۵ متر است؛ در موارد استثنایی می‌تواند تا ارتفاع ۴۰ متری نیز رشد کند. تنه این درخت تا ۱ متر قطر دارد. عمر درخت انبه می‌تواند به چند صد سال برسد. این درخت دارای تاج (Coronet) پهن و برگ‌های متناوب، چرمی و کشیده است که طول آنها در حالت بالغ شدن درخت حداقل به ۱۰ سانتی‌متر می‌رسد.دو گونه‌ی اصلی درخت انبه وجود دارد: انبه‌ی هندی که میوه‌ی زرد مایل به قرمز تولید می‌کند و انبه‌ی فیلیپینی که میوه‌ی آن حتی در زمان رسیدن سبز باقی می‌ماند.
کشت انبه
درخت انبه برای رشد به آب و هوایی گرمسیری تا نیمه‌گرمسیری نیاز دارد. از آنجایی که این درخت به فضای زیادی احتیاج دارد، باید در فاصله‌ای دور از سایر درختان کاشته شود. خاک باید زهکشی مناسبی داشته باشد و کمی اسیدی باشد، و برای گیاهان بزرگتر کمی هم لومی باشد.
در هند، برداشت محصول از آوریل تا سپتامبر انجام می‌شود. کارگران میوه را از درختان چیده و در آفتاب خشک می‌کنند. سپس، هسته‌ها با دست جدا شده و در نهایت با حلال‌ها استخراج می‌شوند.
استخراج روغن هسته انبه
روغن هسته انبه از طریق استخراج با هگزان از دانه‌های Mangifera indica (انبه هندی) به دست می‌آید و سپس تصفیه می‌شود.
رنگ روغن انبه:
- کرم رنگ (Cream-coloured)
- زرد روشن تا رنگ عاج (Light yellow to ivory-coloured)
- زرد روشن (Light yellow)
بوی روغن انبه:
- بوی ملایم (Mild smell)
طعم روغن انبه:
- طعم ملایم (Mild taste)
ترکیب شیمیایی اسیدهای چرب روغن هسته انبه
| اسید چرب (نام انگلیسی) | محتوا (درصد) |
|---|---|
| پالمیتیک اسید (Palmitic acid) | 9.8 |
| استئاریک اسید (Stearic acid) | 41.6 |
| اولئیک اسید (Oleic acid) | 40.6 |
| لینولئیک اسید (Linoleic acid) | 5.4 |
| آلفا-لینولنیک اسید (α-Linolenic acid) | 0.3 |
| آراشیدیک اسید (Arachidic acid) | 1.9 |
| بهنیک اسید (Behenic acid) | 0.3 |
ترکیب شیمیایی استرول ها روغن هسته انبه
| نام استرول | محتوا |
|---|---|
| کامپسترول | 10.5 |
| استیگماسترول | 16.5 |
| بتا-سیتوسترول | 73.9 |
مشخصات فیزیکی روغن هسته انبه
- شاخص انکسار (refractive index): nD 28 1.4651
- چگالی (density): d28 28 0.90
- نقطه ذوب (melting point): 34.5 تا 35 درجه سانتیگراد
- عدد یدی (iodine number): 33 تا 48.9
- عدد اسیدی (acid number): 0.28
- عدد صابونی شدن (saponification number): 190.4
- مواد غیرقابل صابونی شدن (unsaponifiable): 7.4%
ماندگاری روغن هسته انبه
روغن هسته انبه (Mango seed oil) تا 1 سال ماندگاری دارد.
کاربرد روغن هسته انبه
روغن انبه در داروسازی و پزشکی
به دلیل نقطه ذوب پایین و خواصی مشابه با کره کاکائو، روغن هسته انبه می تواند جایگزین کره کاکائو در پمادها و شیاف شود.
مطالعه ای اثر ضد باکتریایی این روغن را بر روی باکتری استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس (Staphylococcus epidermidis) ثابت کرد، اما موجب رشد قارچ ساکارومایسس سرویزیه (Saccharomyces cerevisiae) شد. به همین دلیل، استفاده از روغن هسته انبه به عنوان ضد باکتری توصیه نمی شود.
روغن انبه در لوازم آرایشی
کره هسته انبه خاصیت بازسازی، ترمیم، آبرسانی داشته و اغلب به کرم های بچه، کرم های بدن، لوسیون ها و بالم لب اضافه می شود. کره هسته انبه پوست را مرطوب می کند و در نتیجه آن نرم تر و لطیف تر می شود و به ویژه برای پوست خشک مفید است. همچنین به دلیل اثر تغذیه کنندگی و مرطوب کنندگی، اغلب به محصولات مراقبت از مو، مانند شامپو برای موهای خشک اضافه می شود. به دلیل خاصیت مرطوب کنندگی، کره هسته انبه به طور مکرر در تولید صابون های با کیفیت بالا استفاده می شود. همچنین به ضد آفتاب ها اضافه می شود.
روغن انبه به عنوان جایگزین پارافین
از آنجا که پارافین می تواند باعث ایجاد گره های پوستی (knotty granuloma) شود، کره هسته انبه جایگزین ایمن و سازگار برای پارافین است.
کاربرد روغن هسته انبه در مواد غذایی
روغن هسته انبه به دلیل طعم خنثی و شباهت خواص آن به کره کاکائو به طور گسترده در تولید شکلات به کار می‌رود. بر اساس کاکائوفروردنونگ (Kakaoverordnung)، حداکثر 5 درصد از محصول نهایی می‌تواند شامل چربی‌های گیاهی باشد، به شرطی که حداقل محتوای کره کاکائو و توده خشک کاکائو حفظ شود و وزن کلی مواد تشکیل دهنده از آن کسر شود. چربی‌های گیاهی مجاز شامل روغن هسته انبه، ایلیپه (Illipe)، پیه بورنئو (Borneo Tallow)، کره کوکوم (Kokum Butter)، روغن پالم، کره سال و کره شی هستند.
از آنجایی که کره هسته انبه به مقدار زیاد تولید می‌شود و به همین دلیل یک مواد اولیه ارزان قیمت محسوب می‌شود، از آن در تولید مارگارین و کره قنادی به خصوص در هند استفاده می‌شود.
عوارض جانبی احتمالی ناخواسته روغن انبه
در مطالعه‌ای که روی موش‌ها انجام شد، 10 درصد روغن هسته انبه به غذای آنها مخلوط شد. هیچ عوارض جانبی سمی یا ناخواسته دیگری مشاهده نشد؛ نه تغییری در وزن اندام‌ها یا سطح کلسترول، تری گلیسیرید یا لیپید کلی در سرم یا کبد، و نه اثر منفی بر عادات جفت‌گیری، وزن تولد یا نرخ مرگ و میر مشاهده شد. از این رو، می‌توان نتیجه گرفت که روغن هسته انبه برای استفاده ایمن است.
روغن هسته انبه غنی از انواع اسیدهای چرب ضروری، سلنیم، مس، روی و انواع آنتی اکسیدان ها است. درحالی که کره انبه در دمای اتاق جامد است، روغن انبه جامد نیست و می تواند به انواع فرمولاسیون ها بدون افزودن وزن و بافت اضافه شود که آن را برای انواع لوسیون های بدن رقیق تر، روغن های بدن، روغ های ماساژ و روغن های صورت عالی می سازد.
کره انبه از مغز میوه یک درخت گل دهنده بومی هند استخراج می شود. این یک کره واقعی است و فاقد هیچگونه افزودنی است. کره انبه غنی از انواع اسیدهای چرب ضروری است و برای انواع کره های بدن، لوسیون ها و انواع کرم ها به منظور افزودن غنی، ویسکوزیته و وزن استفاده می شود. کره انبه بی نهایت مرطوب کننده و مفید برای پوست آبزدایی شده، ترک خورده، شکننده و پوسته پوسته است.
فعالیت های ضد عفونی کننده (Antiseptic)، التیام زخم (healing)، تسکین دهنده (soothing) و خنک کننده (cooling) در اکثر بیمارانی که کره انبه استفاده کرده بودند مشاهده شد. اثر امولینت (emollient effect) باعث می شود پوست صاف و مرطوب به نظر برسد.
ماده غیر صابونی (unsaponifiable matter) موجود در کره انبه که عمدتاً از توکوفرول ها (tocopherols)، فیتواسترول ها (phytosterols) و تری ترپن ها (triterpenes) تشکیل شده است، چین و چروک و زبری پوست را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد، در حالی که خواص ترمیم کننده و محافظت کننده آن، امکاناتی را برای فرمولاسیون محصولات مراقبت از پوست حساس باز می کند.
مراجع:
