روغن کرچک : ترکیبات + استخراج روغن + خواص درمانی

فهرست مطالب

Toggle

پادکست‌ها

دانشنامه روغن‌ ها

1 پادکست

همه چیز درباره روغن کرچک

🎙️ حسن بسطامی

پادکست آشنایی با روغن کرچک : ترکیبات + استخراج روغن + خواص درمانی

⏱️ 08:22 📅 اکتبر 16, 2025

روغن کرچک به‌ عنوان یکی از روغن‌ های گیاهی با خواص بی‌ نظیر، جایگاه ویژه‌ ای در صابون‌ سازی دارد. این روغن با دارا بودن اسیدهای چرب ریسینولئیک، به صابون‌ ها کف‌ دهی بیشتر و خاصیت نرم‌ کنندگی اضافه می‌ کند. افزون بر این، روغن کرچک به‌ واسطه خواص ضد باکتری و ضد التهابی‌ اش، به کاهش تحریکات پوستی و جلوگیری از خشکی پوست کمک می‌ کند. با بهبود بافت و پایداری صابون‌ های جامد و مایع، این روغن انتخابی مناسب برای تولید محصولات پوستی و بهداشتی است که ضمن پاک‌ کنندگی، به لطافت و رطوبت پوست نیز کمک می‌ کنند.

مشخصات و تولید روغن کرچک

روغن کرچک (Castor oil) یک روغن گیاهی چند منظوره است که از دانه‌های گیاه کرچک با نام علمی Ricinus communis تولید می‌شود.

• این روغن با پرس سرد دانه‌های کرچک و سپس اعمال حرارت تولید می‌شود.
• گیاه کرچک عمدتاً در آفریقا، آمریکای جنوبی و هند رشد می‌کند. هند به عنوان رهبر جهانی در تولید روغن کرچک شناخته می‌شود و ایالات متحده و چین واردکنندگان اصلی آن هستند.
• روغن کرچک مایعی شفاف با ته‌مایه زرد است و غلظت بالایی دارد.
• تقریباً ۹۰ درصد آن یک نوع اسید چرب امگا ۹ غیراشباع به نام اسید ریسینولئیک است. این اسید چرب، عامل بسیاری از خواص روغن کرچک است. همچنین حاوی اسیدهای چرب مفید دیگر، ویتامین E، ویتامین A، ویتامین D و آنتی‌اکسیدان‌ها است.

ترکیبات شیمیایی فرار روغن کرچک

• استیک اسید (Acetic acid):

  • استیک اسید دارای خاصیت ضد باکتری و ضد التهاب است که می‌تواند به کاهش آکنه و التهابات پوستی کمک کند. همچنین برای تسکین تحریکات پوستی موثر است.

• اکتان (Octane):

  • اکتان به عنوان یک ترکیب فرار در روغن کرچک شناخته می‌شود که به بهبود گردش خون و تغذیه پوست کمک می‌کند، و همچنین خواص نرم‌کنندگی دارد.

• هگزانال (Hexanal):

  • هگزانال یک ترکیب آنتی‌اکسیدان است که در حفظ سلامت پوست و جلوگیری از پیری زودرس موثر است. این ماده همچنین به تحریک تولید کلاژن در پوست کمک می‌کند.

• والریک اسید (Valeric acid):

  • والریک اسید به عنوان یک ترکیب ضد التهابی در روغن کرچک شناخته می‌شود که می‌تواند به تسکین حساسیت‌ها و قرمزی پوست کمک کرده و موجب بهبود سلامت پوست شود.

• استایرن (Styrene):

  • استایرن به ویژه به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود برای پوست مفید است و ممکن است به محافظت از پوست در برابر آسیب‌های محیطی و آلودگی کمک کند.

• پروپنوئیک اسید بوتیل استر (Propenoic acid butyl ester):

  • این ترکیب به عنوان یک مرطوب‌کننده طبیعی در روغن کرچک عمل می‌کند و می‌تواند به جلوگیری از خشکی پوست و حفظ رطوبت آن کمک کند.

• هپتانال (Heptanal):

  • هپتانال می‌تواند به عنوان یک ماده ضد التهابی عمل کرده و باعث آرامش پوست و کاهش قرمزی و التهاب‌های پوستی شود.

• آلفا پینن (Alpha-pinene):

  • آلفا پینن دارای خواص ضد عفونی‌کننده و ضد التهابی است که برای پوست مفید است و می‌تواند به کاهش عفونت‌ها و تسکین التهاب‌های پوستی کمک کند.

• t-2-هپتنال (t-2-heptenal):

  • این ترکیب دارای خواص ضد میکروبی است و می‌تواند به مقابله با عفونت‌های پوستی و حفظ سلامت پوست کمک کند.

• لیمونن (Limonene):

  • لیمونن دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهاب است و می‌تواند به درمان لکه‌ها و تیرگی‌های پوست کمک کند. همچنین به عنوان یک ماده ضد استرس و آرامش‌بخش برای پوست شناخته می‌شود.

• 1،8-سینئول (1,8-cineol):

  • 1،8-سینئول یک ترکیب ضد میکروبی است که به جلوگیری از عفونت‌های پوستی کمک کرده و به تسکین علائم پوستی مانند اگزما و پسوریازیس کمک می‌کند.

• 2-هگزیل فوران (2-hexylfurane):

  • 2-هگزیل فوران دارای خواص ضد باکتری و ضد التهابی است و می‌تواند به کاهش آسیب‌های پوستی ناشی از آلودگی و استرس کمک کند.

پروفایل اسید چرب روغن کرچک شامل 90 درصد ریسینولئیک اسید و مقادیر اندکی اولئیک اسید و لینولئیک اسید است. تری رسینولئین (triricinolein)، تری گلیسرید غالب در روغن کرچک را تشکیل می دهد.

درصد ترکیب شیمیایی استرول های روغن کرچک

در اینجا خواص دارویی و فواید ترکیبات استرول‌های روغن کرچک برای پوست و مو آورده شده است:

1. استیگماسترول (Stigmasterol): 10

   • استیگماسترول دارای خواص ضد التهابی است و می‌تواند به کاهش التهاب‌های پوستی و تقویت رشد مو کمک کند.

2. β-سیتوسترول (β-Sitosterol): 44–56

   • β-سیتوسترول به عنوان یک آنتی‌اکسیدان و ضد التهاب برای پوست عمل کرده و می‌تواند به بهبود سلامت مو، تقویت فولیکول‌های مو و جلوگیری از ریزش مو کمک کند.

3. Δ5-آوناسترول (Δ5-Avenasterol): 11–21

   • Δ5-آوناسترول خواص ضد التهاب و آنتی‌اکسیدانی دارد که برای تسکین پوست تحریک شده و محافظت از پوست در برابر آسیب‌های محیطی مفید است.

4. Δ7-استیگماسترول (Δ7-Stigmasterol): 0–2

   • این ترکیب به دلیل خواص ضد میکروبی و ضد التهابی به حفظ سلامت پوست و جلوگیری از عفونت‌های پوستی کمک می‌کند.

5. Δ7-آوناسترول (Δ7-Avenasterol): 1

   • Δ7-آوناسترول به بهبود مرطوب‌کنندگی پوست و حفظ تعادل رطوبت در پوست کمک کرده و همچنین از خشکی و آسیب‌های ناشی از آلودگی محیطی پیشگیری می‌کند.

ترکیب شیمیایی توکوفرول های روغن کرچک

• محتوی کل (Total content): 70
• γ-توکوفرول (γ-Tocopherol): 37.7
• δ-توکوفرول (δ-Tocopherol): 32.3

مشخصات فیزیکی روغن کرچک

• ضریب شکست (refractive index): 1.4731–1.4754
• چگالی (density): 0.922–0.938
• عدد صابونی شدن (saponification number): 186–203
• عدد یدی (iodine num): 140–150
• بخش غیرقابل صابونی شدن (unsaponifiable):  0.5–1.5
• نقطه ذوب (melting point): 5- درجه سانتی گراد
• نقطه انجماد (point of solidification): 13- الی 20- درجه سانتی گراد

ماندگاری روغن کرچک 6 تا 8 ماه است.

گیاه کرچک (Ricinus communis) بومی مناطق گرمسیری هند و آفریقاست و امروزه در نقاط مختلف جهان به عنوان گیاه زینتی و اقتصادی رشد می‌کند. این گیاه در آب و هوای گرم، مخصوصاً با دمای متوسط 20 تا 25 درجه سانتی‌ گراد، بهترین رشد را دارد و به رطوبت کافی نیاز دارد. در مناطق معتدل، ارتفاع آن به حدود 1-2 متر می‌رسد و در مناطق استوایی می‌ تواند تا 13 متر نیز رشد کند.

رسینولوپیک اسید چیست؟

ریسینولئیک اسید، یک اسید چرب غیرمعمول است که به‌طور عمده از روغن کرچک استخراج می‌شود و در صابون‌ سازی به دلیل خواص مفید آن برای پوست و کف‌سازی، مورد توجه قرار دارد. این ماده با داشتن ویژگی‌های آبرسان و نرم‌کننده، به بهبود نرمی و لطافت پوست کمک می‌کند و به همین دلیل برای صابون‌سازانی که به دنبال محصولات مراقبتی با کیفیت هستند، انتخابی حرفه‌ای محسوب می‌شود.

از دید تخصصی، ریسینولئیک اسید تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت کف صابون دارد؛ این ماده کف را خامه‌ای‌تر و پایدارتر می‌سازد که در تجربه مصرف‌کننده بسیار مؤثر است. حضور بالای آن در روغن کرچک، این روغن را به یکی از پرکاربردترین مواد اولیه در فرمولاسیون صابون‌های طبیعی تبدیل کرده است.
مزایای کلیدی آن برای صابون‌سازی عبارت‌اند از:

• بهبود آبرسانی و نرمی پوست

• افزایش پایداری و کرکی بودن کف صابون

• عملکرد پوست‌دوست در ترکیبات طبیعی

روش استخراج روغن کرچک

روغن کرچک عمدتاً از دانه‌ های پوست‌ کنده این گیاه استخراج می‌ شود. فرآیند استخراج با فشار سرد انجام شده و در ادامه برای حذف ترکیبات سمی نظیر ریسین، روغن را صمغ‌ زدایی، خنثی‌ سازی و بخارپز می‌ کنند تا به روغنی خالص و بی‌ ضرر برای استفاده درمانی تبدیل شود.

پروفایل اسیدهای چرب و ترکیبات شیمیایی روغن کرچک

روغن کرچک غنی از ریسینولئیک اسید (تا 90%) است و مقادیر کمی اسیدهای چرب دیگر نظیر اولئیک و لینولئیک را نیز شامل می‌ شود. این ترکیب خاص باعث شده روغن کرچک دارای ویسکوزیته بالا و پایداری قابل توجهی باشد. همچنین این روغن شامل استرول‌ ها، توکوفرول‌ ها و ترکیبات فنولی است که به ویژگی‌ های ضد التهابی و آنتی‌ اکسیدانی آن کمک می‌ کنند.

خواص درمانی و کاربرد های روغن کرچک

خواص کلی روغن کرچک

فواید روغن کرچک برای پوست

روغن کرچک به طور گسترده‌ای به عنوان یک ماده در لوازم آرایشی و درمانی استفاده می‌شود. طبق بررسی‌های ایمنی، روغن کرچک در سال ۲۰۰۲ در بیش از ۹۰۰ محصول آرایشی استفاده شده است. منابع متعدد به فواید شگفت‌انگیز این روغن برای پوست اشاره کرده‌اند.

1. نرمی، شادابی و رطوبت‌رسانی عمیق پوست:
   • روغن کرچک حاوی اسیدهای چرب مختلف و مفیدی است که به پوست نرمی و درخشندگی می‌بخشد و برای درمان خشکی پوست کمک‌کننده است.
   • این روغن رطوبت هوا را جذب کرده و به پوست منتقل می‌کند و در نتیجه آبرسانی پوست را افزایش می‌دهد.
   • استفاده منظم از آن پوست را جوان، براق و سالم نگه می‌دارد و از ایجاد چین و چروک جلوگیری می‌کند.
   • می‌تواند به عنوان جایگزینی طبیعی برای مرطوب‌کننده‌ها و لوسیون‌های آماده استفاده شود.
   • اسیدهای چرب سالم موجود در آن برای حفظ سلامت پوست ضروری هستند.
2. درمان آکنه و جوش‌های صورت:
   • جوش و آکنه به علت تجمع ناخالصی‌ها در منافذ پوست ایجاد می‌شوند. روغن کرچک دارای خواص ضد میکروبی و ضد التهابی است که به از بین بردن آکنه و جوش‌های پوستی کمک می‌کند.
   • اسید ریسینولئیک موجود در آن می‌تواند رشد باکتری‌های عامل آکنه (مانند استافیلوکوکوس اورئوس) را متوقف کند.
   • غیر کمدوژنیک است (احتمال مسدود شدن منافذ پوست و ایجاد جوش توسط آن کم است)، بنابراین برای پوست‌های حساس و جوش‌دار مناسب است.
3. از بین بردن لکه‌های پوستی و یکنواخت کردن رنگ پوست:
   • اسیدهای چرب و اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در روغن کرچک به از بین بردن لکه‌های پوستی و رنگدانه‌ها کمک می‌کند.
   • همچنین می‌تواند به روشن‌تر شدن پوست صورت کمک کند.
4. درمان آفتاب‌سوختگی:
   • اسید ریسینولئیک موجود در روغن کرچک التهاب مربوط به آفتاب‌سوختگی را کاهش می‌دهد و به بهبود پوست کمک می‌کند.
   • خواص مرطوب‌کنندگی آن نیز ممکن است باعث کاهش لایه‌برداری پوست ناشی از آفتاب‌سوختگی شود.
5. پاکسازی عمیق پوست:
   • روغن کرچک حاوی تری گلیسیرید است که به از بین بردن آلودگی‌ها، باکتری‌های جمع شده درون منافذ باز و سلول‌های مرده پوست کمک می‌کند.
   • این روغن چربی بیش از حد پوست را نیز کنترل می‌کند.
6. از بین بردن چین و چروک و جوانسازی پوست:
   • روغن کرچک با نفوذ به داخل پوست باعث تولید کلاژن و الاستین می‌شود که مسئول استحکام و انعطاف‌پذیری پوست هستند.
   • همچنین حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که با رادیکال‌های آزاد (عوامل تسریع‌کننده پیری) مبارزه می‌کند.
7. مرطوب کردن لب‌ها:
   • روغن کرچک برای خشکی لب مناسب است و یک ماده بسیار رایج در رژ لب و برق لب است.
   • اسیدهای چرب موجود در آن به مرطوب و هیدراته کردن پوست لب‌ها کمک می‌کند.
8. سایر خواص پوستی:
   • کاهش پف‌کردگی: روغن کرچک دارای خواص ضد التهابی است که می‌تواند به کاهش تورم و پف‌کردگی (مانند پف زیر چشم) کمک کند.
   • ترمیم زخم‌ها و آسیب‌های پوستی: به دلیل خواص ضد باکتری و ضد میکروبی، روغن کرچک می‌تواند روند بهبود زخم‌ها را تسریع کرده و از عفونت جلوگیری کند.
   • از بین بردن خال و زگیل: استفاده از روغن کرچک می‌تواند خال‌ها و زگیل‌ها را از روی پوست برطرف کند.
   • درمان میخچه: به دلیل غنی بودن از اسیدهای چرب، در نرم کردن میخچه‌ها و مرطوب‌سازی پوست بسیار مؤثر است.
   • سلامت ناخن‌ها و کوتیکول‌ها: روغن کرچک برای مرطوب کردن و محافظت از ناخن‌ها در برابر ترک‌خوردگی و شکنندگی مؤثر است و به تقویت کوتیکول‌ها نیز کمک می‌کند.
   • جلوگیری از ترک‌های پوستی (استریا): اسیدهای چرب موجود در روغن کرچک می‌توانند به درمان ترک‌های پوستی ناشی از بارداری یا تغییر وزن کمک کنند.
   • درمان قارچ پوستی: روغن کرچک خواص ضدقارچی دارد و می‌تواند عفونت‌های قارچی پوست را درمان کند.
   • سفت شدن پوست: روغن کرچک با نفوذ به لایه‌های زیرین پوست و پر کردن فاصله‌های بین سلولی، پوست را کشیده و سفت می‌کند و توانایی تقویت ماهیچه و ترمیم سلول‌های پوست را دارد.

نحوه استفاده از روغن کرچک برای پوست

روغن کرچک غلظت بالایی دارد و توصیه می‌شود به طور خالص استفاده نشود. بهتر است آن را با روغن‌های حامل مانند روغن زیتون، روغن بادام یا روغن نارگیل مخلوط کرد. همچنین می‌توان آن را به کره شی باتر اضافه کرد تا اثر مرطوب‌کنندگی بیشتری داشته باشد. معمولاً پیشنهاد می‌شود این مخلوط را قبل از خواب و بعد از تمیز کردن پوست به صورت بمالید. می‌توانید روغن را یک شب روی پوست بگذارید و صبح بشویید. یا پس از چند دقیقه تا یک ساعت آن را با یک پارچه گرم پاک کنید. بخور دادن صورت با چند قطره روغن کرچک در آب جوش نیز می‌تواند منافذ را پاک کرده و پوست را نرم و لطیف کند.

فواید روغن کرچک برای مو

در ادامه به خواص روغن کرچک برای مو اشاره شده است:

• تقویت و افزایش رشد مو: روغن کرچک با دارا بودن اسید ریسینولئیک و اسیدهای چرب امگا ۶ و ۹، به تقویت ریشه مو کمک می‌کند. ماساژ آن بر روی پوست سر، گردش خون را افزایش داده و به بهبود رشد مو کمک می‌کند. برخی منابع ادعا می‌کنند که استفاده منظم می‌تواند سرعت رشد مو را ۳ تا ۵ برابر افزایش دهد. همچنین می‌تواند باعث ضخیم‌تر شدن و پرپشت شدن موها شود.
• نرم‌کنندگی و درخشان‌کنندگی مو: روغن کرچک موها را عمیقاً مرطوب کرده و حالت می‌دهد. به حفظ رطوبت، جلوگیری از خشکی و کاهش شکستگی ساقه مو کمک می‌کند. این روغن می‌تواند موها را نرم‌تر، صاف‌تر، براق‌تر و قابل کنترل‌تر کند و درخشندگی طبیعی به آن‌ها ببخشد.
• درمان موخوره و وزی مو: روغن کرچک می‌تواند به کاهش موخوره و وزوزی شدن موها کمک کند. اسید استئاریک موجود در آن به ترمیم موهای آسیب‌دیده کمک کرده و از دوشاخه شدن انتهای مو جلوگیری می‌کند.
• سلامت پوست سر و درمان شوره: روغن کرچک دارای خواص ضد میکروبی، ضد قارچی و ضد التهابی است. این خواص به مبارزه با رشد بیش از حد باکتری‌ها یا قارچ‌ها روی پوست سر و درمان شوره سر کمک می‌کند. همچنین می‌تواند خشکی پوست سر را کاهش داده و آن را هیدراته نگه دارد.
• محافظت در برابر آسیب‌ها: این روغن یک لایه محافظ روی مو تشکیل می‌دهد تا به عنوان دفاع طبیعی در برابر آسیب‌های خورشید عمل کند. همچنین از مو در برابر شکستگی و آسیب ناشی از محصولات شیمیایی و حرارت محافظت می‌کند.
• افزایش جذب محصولات تقویتی: روغن کرچک قدرت نفوذ بالایی دارد و می‌تواند به افزایش جذب سایر محصولات مراقبتی مو کمک کند.

خواص روغن کرچک برای مژه و ابرو

• روغن کرچک به طور گسترده‌ای برای تقویت و پرپشت کردن مژه‌ها و ابروها استفاده می‌شود. این خاصیت به دلیل پروتئین‌ها، ویتامین‌ها، اسیدهای چرب، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی موجود در آن است که فولیکول‌های مو را پرورش می‌دهند. همچنین می‌تواند مژه‌ها و ابروها را تیره‌تر کند.

نحوه استفاده برای مو:

• روغن کرچک غلظت بالایی دارد و بهتر است به طور خالص استفاده نشود.
• ترکیب با روغن‌های حامل: توصیه می‌شود آن را با روغن‌های حامل سبک‌تر مانند روغن زیتون، روغن بادام، روغن نارگیل یا روغن جوجوبا مخلوط کرد. نسبت ۱ به ۱ نیز پیشنهاد شده است.
• روش اعمال: مخلوط را قبل از خواب به پوست سر و ریشه‌ها بمالید و ماساژ دهید. می‌توانید آن را یک شب روی مو بگذارید و صبح بشویید. یا پس از ۱۵ دقیقه تا چند ساعت (بسته به نوع مو) آن را بشویید.
• گرم کردن: گرم کردن روغن کرچک (به روش بن ماری یا با مالیدن در کف دست) می‌تواند قدرت نفوذ و اثربخشی آن را افزایش دهد.
• پوشاندن مو: پس از اعمال، موها را با کلاه دوش یا حوله بپوشانید تا محیط گرم شده و جذب روغن بیشتر شود.
• شستشو: ممکن است نیاز باشد موها را دو بار با شامپوی ملایم بشویید تا روغن کاملاً پاک شود.
• ماساژور پوست سر: استفاده از ماساژور پوست سر قبل از اعمال روغن می‌تواند گردش خون را افزایش داده و جذب روغن را بهبود بخشد.
• افزودن اسانس‌ ها: اضافه کردن چند قطره از روغن‌های مفید دیگر مانند رزماری و نعناع فلفلی می‌تواند اثربخشی روغن کرچک را افزایش دهد.
• تداوم: برای مشاهده نتایج مطلوب، باید استفاده از روغن کرچک تداوم و استمرار داشته باشد.

خواص روغن کرچک برای سلامت عمومی

• سلامت دستگاه گوارش:
  • ملین قوی: روغن کرچک به عنوان یک ملین طبیعی شناخته شده است و برای تسکین یبوست موقت کاربرد دارد. این روغن در روده کوچک تجزیه شده و اسید ریسینولئیک آزاد می‌کند که با تحریک ماهیچه‌های روده، به دفع مدفوع کمک می‌کند. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آن را به عنوان یک ملین محرک ایمن و مؤثر تایید کرده است.
  • پاکسازی روده: می‌تواند برای پاکسازی روده قبل از اقدامات پزشکی مانند کولونوسکوپی یا آندوسکوپی کپسول کولون استفاده شود.
  • درمان بواسیر و شقاق: با تسهیل حرکات روده، از بروز بواسیر و شقاق جلوگیری کرده و به درمان آن‌ها کمک می‌کند. مالیدن آن به ناحیه می‌تواند خارش و درد را تسکین دهد.
  • درمان کرم روده: به دلیل وجود اسید آندسیلنیک می‌تواند به پاکسازی روده‌ها و دفع کرم‌های حلقوی کمک کند.
  • بهبود هضم و کاهش نفخ: در طب سنتی برای بهبود هضم غذا، درمان نفخ شکم و کاهش اسید معده مورد استفاده قرار می‌گیرد و به سلامت کلی دستگاه گوارش کمک می‌کند. همچنین می‌تواند به بهبود وضعیت افرادی که با مشکلاتی نظیر کولیت التهابی یا عفونت‌های روده‌ای مواجه هستند، کمک کند.
• تسکین درد و التهاب:
  • آرتریت و روماتیسم: اسید ریسینولئیک موجود در روغن کرچک دارای خواص ضدالتهابی قوی است. ماساژ آن بر روی مفاصل و عضلات درد ناشی از آرتریت و التهاب را کاهش می‌دهد. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف موضعی ژل حاوی ریسینولئیک اسید منجر به کاهش چشمگیر درد و التهاب می‌شود.
  • درد عضلانی: با نفوذ عمیق به پوست، اسید ریسینولئیک به کاهش التهاب بافت کمک می‌کند. کمپرس گرم روغن کرچک روی موضع آسیب‌دیده برای تسکین درد عضلات مفید است.
  • دردهای قاعدگی و اختلالات قاعدگی: برای تسکین دل درد و نفخ ناشی از قاعدگی استفاده می‌شود. دارای خواص ضد درد است. همچنین در درمان و پیشگیری از اختلالات قاعدگی نظیر خونریزی غیرطبیعی رحم و سندرم پیش از قاعدگی (PMS) مؤثر است.
  • میگرن و سردرد: به عنوان یک ضد درد طبیعی برای از بین بردن سردردهای میگرنی مفید است.
  • فاشئیت پلانتار (التهاب کف پا): می‌تواند تورم ناشی از این بیماری را کاهش داده و به کنترل علائم آن کمک کند.
  • گزش حشرات و بثورات: خواص ضد باکتری و ضد التهابی قوی آن به بهبود گزش حشرات، بثورات و خارش کمک می‌کند.
• حمایت از سیستم ایمنی و مبارزه با عفونت‌ها:
  • تقویت سیستم ایمنی: استفاده منظم از روغن کرچک می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن از جمله تخلیه لنفاوی، سلامت غده تیروئید و غلظت خون کمک کند. لنفوسیت‌ها (نوعی گلبول سفید) را افزایش می‌دهد که به مبارزه با باکتری‌ها و سموم خارجی کمک می‌کنند.
  • مبارزه با قارچ‌ها و باکتری‌ها: دارای خواص ضدقارچی و ضدباکتریایی است. به مبارزه با رشد بیش از حد باکتری‌ها و قارچ‌ها در پوست سر، دهان (کاندیدا آلبیکانس) و پاها (قارچ انگشت پا) کمک می‌کند. همچنین به عنوان یک ضدعفونی‌کننده طبیعی در کنترل عفونت‌های پوستی مؤثر است.
  • درمان استوماتیت (ورم دهان) مرتبط با دندان مصنوعی: به دلیل خواص ضدقارچی خود می‌تواند به درمان این عارضه دردناک کمک کند.
  • درمان گل مژه: به دلیل خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی در درمان و کاهش تورم و درد ناشی از گل مژه بسیار مؤثر است.
• سایر فواید داخلی و سیستمیک:
  • درمان بی‌خوابی: مالیدن مقدار کمی روغن کرچک به پلک‌ها قبل از خواب می‌تواند به بهبود گردش خون و آرامش بدن کمک کرده و بی‌خوابی را درمان کند. برخی منابع مالیدن به کف پا را نیز ذکر کرده‌اند.
  • کاهش وزن و لاغری: مصرف خوراکی روغن کرچک می‌تواند با کاهش اشتها و عمل کردن به عنوان یک مسهل، به لاغری و پاکسازی معده و روده کمک کند. مالش موضعی روغن گرم کرچک بر روی شکم نیز می‌تواند چربی اضافی ناحیه شکم را آب کند.
  • درمان و از بین بردن آلرژی: می‌تواند به کاهش علائم حساسیت (آلرژی) و التهاب آلرژیک مخاط بینی کمک کند.
• فواید مربوط به نواحی خاص (فراتر از پوست و موی عمومی):
  • درمان میخچه: غنی از اسیدهای چرب است که در نرم کردن میخچه‌ها و مرطوب‌سازی پوست بسیار مؤثر هستند.
  • از بین بردن خال و زگیل: استفاده از روغن کرچک می‌تواند خال‌ها و زگیل‌ها را از روی پوست برطرف کند. مخلوط کردن آن با جوش شیرین برای از بین بردن خال‌ها و زائده‌های پوستی مؤثر است.
  • سلامت ناخن‌ها: برای مرطوب کردن ناخن‌ها و محافظت از آن‌ها در برابر ترک خوردن و شکنندگی مؤثر است. به درمان قارچ ناخن کمک کرده و باعث تقویت و بهبود رشد طبیعی ناخن‌ها می‌شود. همچنین برای از بین بردن ناهمواری و قرنیه کردن ناخن‌های پا استفاده می‌شود.
  • ترک‌های پوستی (ناشی از بارداری یا چاقی/لاغری سریع): استفاده مداوم از آن می‌تواند به جلوگیری از ایجاد ترک‌های پوستی کمک کند.
  • التیام زخم‌ها: به بهبود زخم کمک کرده و از خشک شدن و عفونت کردن زخم جلوگیری می‌کند. رشد بافت را تحریک کرده و سد دفاعی بین زخم و محیط اطراف ایجاد می‌کند.
  • چاق شدن صورت: ماساژ پوست نواحی گونه و اطراف لب‌ها با روغن کرچک، می‌تواند موجب پر و چاق‌تر نشان داده شدن صورت و کشیدگی پوست شود.
• کاربردهای دیگر:
  • مصارف صنعتی: روغن کرچک در تولید رزین‌های مصنوعی، پلاستیک‌ها، الیاف، رنگ‌ها، لاک‌ها، مواد شیمیایی، روغن‌های خشک‌کننده، نرم‌کننده‌ها، جوهرهای چاپ، صابون، روان‌کننده‌ها، گریس‌ها، مایعات هیدرولیک، مواد کمکی رنگرزی، مواد تکمیل نساجی، و سوخت بیودیزل استفاده می‌شود. همچنین برای تولید روان‌کننده‌ها در ماشین‌آلات صنعتی، موتورها و هیدرولیک‌ها، تولید پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر و پوشش‌های محافظتی، و در صنعت نساجی به عنوان نرم‌کننده کاربرد دارد.
  • کشاورزی: به عنوان دافع طبیعی آفات (مانند موش‌ها یا حشرات) در باغ‌ها و مزارع استفاده می‌شود و می‌تواند به بهبود بافت خاک یا تغذیه گیاهان کمک کند. همچنین برای دفع قارچ‌های حیاطی.
  • خانگی: به عنوان پاک‌کننده طبیعی و برای نرم کردن و محافظت از محصولات چرمی.
  • دامپزشکی: برای التیام زخم‌های سطحی حیوانات و مراقبت از پوست و موی حیوانات خانگی.

احتیاطات و عوارض جانبی: با وجود فواید زیاد، روغن کرچک ممکن است عوارض جانبی نیز داشته باشد. استفاده بیش از حد یا طولانی‌مدت می‌تواند منجر به تحریک پوستی (خارش، قرمزی، تورم، بثورات، سوزش)، درد شکم، نفخ، اسهال، حالت تهوع و استفراغ شود . همچنین می‌تواند باعث عدم تعادل الکترولیت‌ها و در برخی موارد سرگیجه، تشنگی، غش و حتی توهم شود.

مصرف خوراکی آن برای زنان باردار منع شده است، زیرا می‌تواند باعث تحریک رحم و القای زایمان زودرس یا حتی سقط جنین شود. در دوران شیردهی نیز ممکن است باعث کاهش شیر مادر شود. افراد مبتلا به بیماری‌های خاص گوارشی مانند انسداد روده، آپاندیسیت، سوراخ شدن روده و بیماری التهابی روده (IBD) باید از مصرف آن خودداری کنند. توصیه می‌شود همیشه قبل از استفاده گسترده، یک آزمایش پچ (مقدار کمی روی مچ دست) انجام دهید و ۲۴ ساعت صبر کنید تا از عدم حساسیت اطمینان حاصل شود.

پشتوانه علمی و نکات ایمنی روغن کرچک

• اگرچه روغن کرچک خواص قابل توجهی برای پوست و مو دارد، اما هنوز شواهد علمی برای تأیید بسیاری از این ادعاها، قطعی نیستند و بیشتر این خواص به شکل تجربی به اثبات رسیده‌اند.
• FDA استفاده از آن را به عنوان یک ماده در لوازم آرایشی تأیید کرده است، اما تحقیقات بسیار کمی در مورد استفاده مستقیم آن روی پوست، به ویژه صورت، وجود دارد.
• تست حساسیت: قبل از استفاده گسترده، حتماً مقدار کمی از روغن را روی قسمت کوچکی از پوست (مثلاً مچ دست یا پشت گوش) امتحان کنید و ۲۴ ساعت صبر کنید. در صورت عدم مشاهده واکنش‌هایی مانند خارش، قرمزی، التهاب، سوزش و تورم، می‌توانید برای بقیه نقاط استفاده کنید.
• عوارض جانبی: استفاده نادرست یا بیش از حد می‌تواند منجر به تحریک پوست، خارش، قرمزی، التهاب و تورم شود.
• تاریخ انقضا: مراقب باشید تاریخ انقضای روغن نگذشته باشد و تغییر رنگ نداده باشد.
• موارد منع مصرف: زنان باردار باید از مصرف آن خودداری کنند یا با پزشک مشورت نمایند. افراد دارای آلرژی و بیماران با مشکلات روده‌ای خاص (مانند التهاب روده، انسداد دستگاه گوارش، آپاندیسیت) نیز باید با احتیاط مصرف کنند یا از آن اجتناب کنند.
• نفوذ به چشم: از ورود روغن به چشم جلوگیری کنید، زیرا می‌تواند تحریک‌کننده باشد و در صورت تماس باید فوراً با آب شسته شود.
• میزان مصرف: در استفاده از روغن کرچک زیاده‌روی نکنید.

کاربرد های فنی روغن کرچک

به دلیل پایداری ویسکوزیته این روغن نسبت به دما، در صنعت به عنوان روان‌ کننده موتور و روغن ترمز کاربرد دارد. علاوه بر این، روغن کرچک ماده اولیه مهمی برای تولید پلیمر ها، پلاستیک‌ ها و برخی مواد شیمیایی است و به عنوان یک سورفکتانت در صنعت نساجی و چاپ استفاده می‌ شود.

ماندگاری روغن کرچک

روغن کرچک به دلیل ترکیب پایدار خود معمولاً ماندگاری 6 تا 8 ماه دارد و به آسانی اکسید نمی‌ شود.

مراجع:

IKHLAS A. KHAN, LEUNG’S ENCYCLOPEDIA OF COMMON NATURAL INGREDIENTS, Third Edition, 2010 by John Wiley & Sons, Inc

  Raluca Nicoleta, Evaluation of Natural and Modified Castor Oil Incorporation on the Melt Processing and Physico-Chemical Properties of Polylactic Acid, Polymers, 2022, 14, 3608