بتاکاروتن و کاروتنوئید ها گروهی از رنگدانه‌های طبیعی هستند که به دلیل خواص منحصر به فردشان در صنایع مختلف، به ویژه در صابون سازی، مورد توجه قرار گرفته اند. در این مقاله به بررسی ویژگی‌ها، کاربردها، مزایا و معایب این ترکیبات می‌پردازیم.
بتاکاروتن چیست؟
بتاکاروتن (β-Carotene) یک رنگدانه طبیعی و محلول در چربی است که به رنگ نارنجی-قرمز دیده می‌شود. این ماده عمدتاً در هویج و دیگر میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد و به عنوان پیش‌ساز ویتامین A شناخته می‌شود.
کاروتنوئیدها چیستند؟
کاروتنوئید ها رنگدانه های طبیعی هستند که در گیاهان، جلبک ها و برخی باکتری ها یافت می‌شوند. این ترکیبات مسئول رنگ‌های زنده در میوه ها و سبزیجات هستند و به رنگ های قرمز، نارنجی و زرد کمک می‌کنند.
کاربرد بتاکاروتن و کاروتنوئیدها در صابون سازی
- رنگ دهی طبیعی:
- بتاکاروتن و کاروتنوئید ها به عنوان رنگ‌های طبیعی در فرمولاسیون صابون استفاده می‌شوند و رنگ‌های جذابی مانند زرد و نارنجی به محصولات می‌بخشند.
- خواص آنتی اکسیدانی:
- این ترکیبات آنتی اکسیدان های قوی هستند و می‌توانند به محافظت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال های آزاد کمک کنند.
- مرطوب کنندگی:
- بتاکاروتن به مرطوب کردن پوست و جلوگیری از خشکی آن کمک می‌کند.
مزایای استفاده از بتاکاروتن و کاروتنوئیدها در صابون
- طبیعی و بی‌خطر: هر دو ماده طبیعی و بی‌خطر برای پوست هستند و به سلامتی آن کمک می‌کنند.
- جذابیت ظاهری: رنگ جذاب نارنجی یا زردی که این ترکیبات به صابون می دهند، به زیبایی محصول می‌افزاید.
- محافظت از پوست: خواص آنتی اکسیدانی به حفظ سلامت پوست و کاهش آسیب های محیطی کمک می‌کند.
معایب استفاده از بتاکاروتن و کاروتنوئیدها
- قیمت: بتاکاروتن می‌تواند گران‌تر از سایر رنگ‌دهنده های صابون باشد.
- پایداری رنگ: رنگ‌های ناشی از این ترکیبات ممکن است در معرض نور خورشید محو شوند.
- تأثیر بر ویژگی های صابون: ترکیب کاروتنوئید ها ممکن است بر میزان رطوبت، pH و سایر ویژگی های صابون تأثیر بگذارد.
نکاتی برای استفاده
- برای رنگ‌دهی قوی‌تر، از بتاکاروتن محلول در روغن استفاده کنید.
- صابون را در مکان‌های خنک و تاریک نگهداری کنید تا از محو شدن رنگ جلوگیری شود.
- بتاکاروتن را می‌توان با سایر رنگ دهنده ها مخلوط کرد تا رنگ های متنوعی به دست آید.
زانتوفیل (Xanthophyll) چیست؟
زانتوفیل (Xanthophyll)، یک رنگدانه کاروتنوئیدی (carotenoid pigment) محلول در چربی که در سبزیجات سبز تیره مانند اسفناج، کلم یا کلم بروکلی و همچنین در سبزیجات و میوه های رنگارنگ مانند ذرت، پرتقال یا هلو یافت می شود. هنگامی که به صورت خوراکی یا موضعی مصرف شود، خواص آنتی اکسیدانی قابل توجهی دارد.
طبق ادعای سازنده، لوتئین (Lutein) بسیار بیشتر از یک آنتی اکسیدان ساده است. همچنین رطوبت و قابلیت ارتجاعی پوست را افزایش می دهد و نور آبی بالقوه مضر را جذب می کند (نور آبی با طول موج 400 تا 500 نانومتر که نور مرئی پرانرژی نیز نامیده می شود، نور HEV). اینکه آیا نور HEV برای پوست مضر است یا نه، هنوز مشخص نیست، اما لوتئین، که یک آنتی اکسیدان فوق العاده است، افزودنی خوبی برای هر محصول آرایشی است، حتی اگر محافظت از HEV یک مد باشد.
آستاگزانتین چیست؟
آنچه انجام می دهد: آنتی اکسیدان (antioxidant)
همه عملکردها: نرم کننده پوست (skin conditioning)
رنگدانه ای به رنگ قرمز-نارنجی دوستدار روغن که روز به روز به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی شناخته می شود.
اگر رنگدانه نارنجی رنگ شما را به یاد بتاکاروتن موجود در هویج می اندازد، تصادفی نیست: آستاگزانتین نیز به گروه شیمیایی به نام کاروتنوئیدها تعلق دارد که به رنگ زرد، نارنجی یا قرمز به گیاهان می دهند. مرد ما بیشتر از ریزجلبک ها می آید، یک منبع شناخته شده و اغلب مورد استفاده Haematococcus Pluvialis است.
بنابراین نکته اصلی آستاگزانتین آنتی اکسیدان بودن است. می توانید آن را به عنوان مکمل مصرف کنید یا آن را روی پوست خود بمالید، به هر دو صورت عمل می کند. یک مطالعه روی پوست موش در سال 2012 نشان داد که فرمول لیپوزومی آستاگزانتین از آسیب های پوستی ناشی از اشعه ماوراء بنفش به روش های مختلف جلوگیری می کند: ضخیم شدن پوست ناشی از اشعه ماوراء بنفش، کاهش کلاژن و تشکیل ملانین همگی زمانی که پوست با فرمول آستاگزانتین پیش درمان شده بود، مانع یا جلوگیری می شد.
مطالعه دیگری در سال 2012 مزایای آرایشی آستاگزانتین را بررسی کرد و دریافت که ترکیب مکمل خوراکی (6 میلی گرم در روز) و استفاده موضعی به مدت 8 هفته در 30 داوطلب بهبودهایی را در چین و چروک پوست (پای کلاغ (crow’s feet))، اندازه لکه های سنی (گونه (cheek))، خاصیت ارتجاعی (کلاغی) نشان داد. پا)، بافت پوست (گونه) و میزان رطوبت پوست (گونه). اگر این کافی نبود، یک مطالعه موش در سال 2017 نشان داد که مولکول کاروتنوئید (carotenoid molecule) ما در تسریع بهبود زخم موثر است.
به طور کلی، آستاگزانتین یک آنتی اکسیدان در حال ظهور است که در لیست مواد تشکیل دهنده قابل مشاهده است.
نتیجه‌گیری
بتاکاروتن و کاروتنوئیدها گزینه‌های عالی در صابون سازی هستند که به دنبال افزودن رنگ های طبیعی و بهره‌مندی از خواص آنتی اکسیدانی به محصولات خود هستند. با توجه به مزایا و معایب هر یک، صابون سازان می توانند بهینه‌ترین ترکیب را برای نیاز های خود انتخاب کنند.
