آیا تمام “الکل‌ها” برای پوست مضرند؟ اگر چنین تصور می‌کنید، اتوکسی دی گلیکول آمده تا این تصور را تغییر دهد.
این ترکیب چندمنظوره و نوآورانه، با نام علمی Diethylene Glycol Monoethyl Ether و شناخته‌شده با نام INCI آن، Ethoxydiglycol، امروزه به عنوان یکی از ارزشمندترین اجزای فرمولاسیون در محصولات آرایشی و بهداشتی جایگاه ویژه‌ای یافته است. در این مقاله، به بررسی کامل ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و عملکردی این ماده می‌پردازیم؛ از نقش آن به عنوان یک حلال برتر و تقویت‌کننده نفوذ مواد فعال مانند ویتامین C و DHA، تا کاربردهای گسترده‌اش در سرم‌های پوستی، رنگ مو، شامپو و محصولات خودبرنزه‌کننده.
اتوکسی دی گلیکول تنها یک حلال نیست؛ بلکه پلی‌کاراکتری با عملکرد چندگانه است که در عین حفظ ایمنی، اثربخشی فرمولاسیون‌ها را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد.
در این مقاله، همچنین تفاوت‌های کلیدی آن با دی‌اتیلن گلیکول سمی و الکل‌های خشک‌کننده تشریح شده و به نگرانی‌های ایمنی پاسخ داده‌ایم. با نگاهی علمی، کاربردی و دقیق، این مقاله راهنمایی جامع برای فرمولاتورها و تولیدکنندگان در مسیر ساخت محصولات مؤثر، پایدار و ایمن فراهم می‌کند.
اتوکسی دی گلیکول چیست؟
اتوکسی دی گلیکول، که با نام‌های دیگری چون دی‌اتیلن گلیکول مونو اتیل اتر (Diethylene Glycol Monoethyl Ether) نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی از خانواده گلیکول اترها است. این ماده با فرمول شیمیایی C₆H₁₄O₃، به عنوان یک عنصر چندمنظوره در محصولات آرایشی و مراقبت شخصی به کار می‌رود. ماهیت هیدروسکوپیک، پایداری و بوی نسبتاً مطبوع آن، این ترکیب را به انتخابی ایده‌آل برای فرمولاتورها تبدیل کرده است.
نام‌گذاری و هویت شیمیایی اتوکسی دی گلیکول
نام INCI (International Nomenclature of Cosmetic Ingredients) این ماده Ethoxydiglycol است. علاوه بر دی اتیلن گلیکول مونو اتیل اتر، اسامی دیگری مانند 3,6-Dioxa-1-octanol یا اتیل کاربیتول نیز برای آن به کار می‌رود. شماره CAS آن 111-90-0 و شماره EINECS/ELINCS آن 203-919-7 است. این تنوع در نام‌گذاری، اهمیت شناخت دقیق هویت شیمیایی این ماده را برای جلوگیری از هرگونه ابهام دوچندان می‌کند.
خصوصیات فیزیکی و شیمیایی اتوکسی دی گلیکول
اتوکسی دی گلیکول در دمای اتاق به صورت مایعی شفاف و بی‌رنگ وجود دارد. این ماده قابل اشتعال بوده و بوی ملایم و دلپذیری دارد. وزن مولکولی آن حدود 134.2 گرم بر مول است و دارای نقطه جوش در محدوده 196 تا 205 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. ویسکوزیته آن 3.85 میلی پاسکال ثانیه است که آن را برای کاربردهای مختلف، از جمله کاهش غلظت فرمولاسیون، مناسب می‌سازد.
جدول 1: خواص فیزیکی و شیمیایی اتوکسی دی گلیکول
| ویژگی | مقدار/توصیف |
|---|---|
| ظاهر | مایع شفاف و بی‌رنگ، با بوی ملایم |
| فرمول شیمیایی | C₆H₁₄O₃ |
| وزن مولکولی | 134.2 گرم بر مول |
| نقطه جوش | 196°C – 205°C |
| ویسکوزیته | 3.85 mPa.s |
| حلالیت | محلول در آب، اتانول، گلیکول‌ها (پروپیلن گلیکول، بوتیلن گلیکول) و برخی روغن‌های طبیعی |
| پایداری pH | 3 – 6.5 |
| حداقل خلوص گرید آرایشی | >99.5% (Transcutol CG) |
این ترکیب نه تنها در آب به خوبی حل می‌شود، بلکه با حلال‌های آلی رایج مانند اتانول، استون، بنزن و گلیکول‌هایی نظیر پروپیلن گلیکول و بوتیلن گلیکول نیز امتزاج‌پذیر است. این قابلیت انحلال‌پذیری گسترده، به فرمولاتورها امکان می‌دهد تا آن را به راحتی در فازهای آبی یا روغنی محصولات خود جای دهند. همچنین، این ماده تحمل حرارت مناسبی دارد و می‌تواند در فاز آب یا روغن به فرمولاسیون اضافه شود.
کاربردهای اصلی اتوکسی دی گلیکول در صنعت زیبایی و شوینده
اتوکسی دی گلیکول به دلیل ویژگی‌های برجسته‌اش، حضوری پررنگ در طیف وسیعی از محصولات آرایشی و بهداشتی دارد. این ماده در حدود 0.43% از کل محصولات آرایشی موجود در بازار یافت می‌شود. برخی از کاربردهای اصلی آن عبارتند از:
- محصولات خودبرنزه کننده: در حدود 10.39% از محصولات خودبرنزه کننده از این ماده استفاده می‌شود که بالاترین درصد حضور را نشان می‌دهد.
- رنگ‌مو: در 2.36% از محصولات رنگ‌مو به کار می‌رود.
- سرم‌های مرطوب‌کننده صورت: در 1.43% از سرم‌های مرطوب‌کننده صورت یافت می‌شود.
- محصولات مراقبت ویژه مو: در 0.8% از محصولات مراقبت ویژه مو استفاده می‌شود.
- شامپوهای کلاسیک: در 0.44% از شامپوهای رایج به کار می‌رود.
همچنین، این ماده در محصولاتی نظیر ضد تعریق‌ها، صابون‌ها، پاک‌کننده‌های ناخن و عطرها نیز کاربرد دارد.
نقش اتوکسی دی گلیکول در فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی
اتوکسی دی گلیکول فراتر از یک حلال ساده عمل می‌کند؛ این ماده یک تقویت‌کننده عملکردی است که می‌تواند کارایی فرمولاسیون‌ها را به طرز چشمگیری افزایش دهد.
اتوکسی دی گلیکول به عنوان یک حلال برتر
نقش اصلی اتوکسی دی گلیکول در فرمولاسیون‌های آرایشی و بهداشتی، عمل کردن به عنوان یک حلال قوی و موثر است. این خاصیت به چندین روش به فرمولاتورها کمک می‌کند:
اتوکسی دی گلیکول برای افزایش حلالیت ترکیبات فعال
یکی از چالش‌های اصلی در فرمولاسیون محصولات آرایشی، حل کردن و پایدار نگه‌داشتن ترکیبات فعال، به ویژه آن‌هایی که حلالیت کمی در آب یا روغن‌های رایج دارند، است. اتوکسی دی گلیکول در این زمینه فوق‌العاده عمل می‌کند. این ماده قادر است طیف وسیعی از ترکیبات لیپوفیلیک (چربی‌دوست) و هیدروفیلیک (آب‌دوست) را در خود حل کند. این توانایی حل‌کنندگی قوی، به فرمولاتورها اجازه می‌دهد تا غلظت‌های بالاتری از مواد فعال را در محصولات نهایی به کار ببرند، بدون اینکه با مشکلاتی مانند کدورت، جدایی فاز یا رسوب مواجه شوند. به عنوان مثال، در سرم‌های حاوی ویتامین C، یا محصولات خودبرنزه کننده که حاوی DHA (دی‌هیدروکسی استون) هستند، اتوکسی دی گلیکول به حل شدن این ترکیبات و پایداری آن‌ها کمک شایانی می‌کند.
اتوکسی دی گلیکول برای کاهش ویسکوزیته و بهبود بافت
حلال‌ها می‌توانند با کاهش ویسکوزیته (غلظت) یک فرمولاسیون، به بهبود بافت و قابلیت پخش‌پذیری محصول کمک کنند. اتوکسی دی گلیکول نیز از این قاعده مستثنی نیست. این ماده می‌تواند فرمولاسیون‌ها را رقیق‌تر کرده و آن‌ها را سبک‌تر و لطیف‌تر کند. این ویژگی به ویژه در محصولاتی مانند سرم‌ها، اسپری‌ها و لوسیون‌ها که نیاز به جذب سریع و عدم ایجاد حس سنگینی روی پوست دارند، حائز اهمیت است. بافت بهبود یافته نه تنها تجربه کاربری دلپذیرتری را فراهم می‌کند، بلکه می‌تواند به توزیع یکنواخت‌تر مواد فعال بر روی پوست یا مو نیز کمک کند.
اتوکسی دی گلیکول به عنوان تقویت‌کننده نفوذ پوستی
یکی از برجسته‌ترین قابلیت‌های اتوکسی دی گلیکول، توانایی آن در تقویت نفوذ ترکیبات فعال به درون پوست و مو است. این ویژگی آن را به ابزاری قدرتمند برای افزایش اثربخشی محصولات درمانی و مراقبتی تبدیل می‌کند.
مکانیسم عمل اتوکسی دی گلیکول در افزایش جذب
اتوکسی دی گلیکول به عنوان یک “حامل” عالی عمل می‌کند که به رساندن مواد مختلف به درون پوست کمک می‌کند. این ماده می‌تواند سد دفاعی پوست (skin barrier) را به صورت موقت و برگشت‌پذیر تحت تأثیر قرار دهد و مسیرهای نفوذ را برای سایر مواد فعال باز کند. این بدان معنا نیست که به سد دفاعی پوست آسیب می‌رساند، بلکه با افزایش موقتی نفوذپذیری آن، جذب ترکیبات مفید را تسهیل می‌کند. این مکانیسم منجر به افزایش قابل توجهی در دسترسی زیستی مواد فعال می‌شود، به این ترتیب که مقدار بیشتری از آن‌ها به لایه‌های هدف پوست می‌رسند و می‌توانند اثرگذاری بهتری داشته باشند.
هم‌افزایی اتوکسی دی گلیکول با ترکیبات فعال (مثال‌ها: ویتامین C، DHA)
اثر تقویت‌کنندگی نفوذ اتوکسی دی گلیکول به ویژه در ترکیب با مواد فعالی که نفوذ آن‌ها به پوست دشوار است، مشهود است.
- ویتامین C: ویتامین C، به ویژه در فرم‌های پایدار و فعال خود مانند اسید اسکوربیک، برای نفوذ مؤثر به پوست به کمک نیاز دارد. اتوکسی دی گلیکول با تسهیل جذب ویتامین C، به افزایش خواص آنتی‌اکسیدانی، روشن‌کنندگی و تحریک کلاژن‌سازی آن در پوست کمک می‌کند. این هم‌افزایی، سرم‌های ویتامین C را به محصولاتی بسیار مؤثرتر تبدیل می‌سازد.
- DHA (دی‌هیدروکسی استون): DHA ترکیب فعال اصلی در محصولات خودبرنزه کننده است. اتوکسی دی گلیکول به حل شدن یکنواخت DHA و تضمین توزیع بهتر آن بر روی پوست کمک می‌کند، که منجر به برنزه شدن طبیعی‌تر و یکنواخت‌تر و با ماندگاری بیشتر می‌شود. همچنین، از تجمع نامنظم رنگدانه که می‌تواند منجر به ظاهر نامطلوب شود، جلوگیری می‌کند.
- بنزوئیل پراکسید: این ماده ضد آکنه نیز از تقویت‌کنندگی نفوذ اتوکسی دی گلیکول بهره‌مند می‌شود، زیرا نفوذ بهتر آن به فولیکول‌های مو می‌تواند اثربخشی آن را در کنترل آکنه افزایش دهد.
اتوکسی دی گلیکول به عنوان یک مرطوب‌کننده (Humectant)
علاوه بر خواص حل‌کنندگی و تقویت‌کنندگی نفوذ، اتوکسی دی گلیکول به عنوان یک جاذب رطوبت (humectant) نیز عمل می‌کند. یک جاذب رطوبت ماده‌ای است که آب را از محیط اطراف (چه از بسته‌بندی محصول و چه از هوا) جذب کرده و آن را در خود و سپس بر روی پوست نگه می‌دارد. این ویژگی به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کند و از خشکی و دهیدراته شدن آن جلوگیری می‌کند. در نتیجه، پوست نرم‌تر، لطیف‌تر و انعطاف‌پذیرتر باقی می‌ماند و می‌تواند به بهبود عملکرد سایر ترکیبات موضعی نیز کمک کند، زیرا یک محیط مرطوب برای جذب و فعالیت بسیاری از مواد فعال ضروری است. این خاصیت همچنین می‌تواند به تأخیر در بروز علائم پیری کمک کند، زیرا خشکی پوست یکی از عوامل اصلی در ایجاد خطوط ریز و چروک‌ها است.
نقش اتوکسی دی گلیکول در محصولات مراقبت از مو (رنگ مو و محصولات حالت‌دهنده)
اتوکسی دی گلیکول در محصولات مراقبت از مو نیز نقش حیاتی ایفا می‌کند، به ویژه در فرمولاسیون‌های رنگ مو و محصولات حالت‌دهنده.
- رنگ مو: در محصولات رنگ مو، اتوکسی دی گلیکول به رنگ کمک می‌کند تا بهتر به فیبرهای مو نفوذ کند و در نتیجه، رنگی با ماندگاری طولانی‌تر و یکنواخت‌تر ایجاد شود. این خاصیت به ویژه در رنگ‌موهای نیمه‌دائم و دائمی اهمیت دارد.
- حالت‌دهنده و شامپو: این حلال می‌تواند به ایجاد فرمولاسیون‌های رقیق‌تر و سبک‌تر در شامپوها و حالت‌دهنده‌ها کمک کند، که قابلیت پخش شدن محصول بر روی مو را بهبود می‌بخشد. همچنین، برخی منابع به پتانسیل آن در جلوگیری از ایجاد موخوره اشاره کرده‌اند. این توانایی در کاهش ویسکوزیته، محصولات را برای مصرف‌کننده خوشایندتر و کارآمدتر می‌سازد.
ملاحظات ایمنی و مقررات استفاده از اتوکسی دی گلیکول
مانند هر ماده شیمیایی در فرمولاسیون محصولات مصرفی، درک دقیق پروفایل ایمنی و رعایت مقررات مربوط به اتوکسی دی گلیکول ضروری است. تحقیقات گسترده‌ای در مورد ایمنی این ماده انجام شده است و نتایج نشان می‌دهد که در غلظت‌های توصیه‌شده، استفاده از آن در محصولات آرایشی و بهداشتی ایمن است.
پروفایل ایمنی و تحمل پوستی
اتوکسی دی گلیکول عموماً به عنوان یک ماده ایمن برای استفاده در لوازم آرایشی و محصولات مراقبت شخصی شناخته می‌شود. بررسی‌های علمی نشان داده‌اند که این ماده غیرتحریک‌کننده (non-irritating)، غیرحساسیت‌زا (non-sensitizing) و غیرکومدوژنیک (non-comedogenic) است. این بدان معناست که احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک، تحریک پوستی یا بسته شدن منافذ و ایجاد آکنه در اثر استفاده از محصولات حاوی آن بسیار پایین است. این ویژگی‌ها آن را به گزینه‌ای مناسب حتی برای پوست‌های حساس تبدیل می‌کند.
غیرتحریک‌کننده و غیرکومدوژنیک
ویژگی‌های غیرتحریک‌کننده و غیرکومدوژنیک اتوکسی دی گلیکول به این معنی است که این ماده به ندرت باعث قرمزی، خارش، سوزش یا ایجاد جوش و آکنه می‌شود. این امر به خصوص برای فرمولاتورانی که به دنبال ساخت محصولاتی با تحمل‌پذیری بالا برای انواع پوست، از جمله پوست‌های چرب و مستعد آکنه یا پوست‌های حساس و مستعد قرمزی، هستند، اهمیت دارد.
تفاوت اتوکسی دی گلیکول با الکل‌های خشک‌کننده رایج
یکی از نکات کلیدی که برای فرمولاتورها و مصرف‌کنندگان حائز اهمیت است، تمایز قائل شدن بین اتوکسی دی گلیکول و “الکل‌های خشک‌کننده” رایج مانند اتانول (ethyl alcohol)، الکل دناتوره (denatured alcohol) یا ایزوپروپیل الکل (isopropyl alcohol) است. الکل‌های خشک‌کننده، به دلیل خاصیت حلالیت قوی در چربی‌ها و تبخیر سریع، می‌توانند به سد دفاعی طبیعی پوست آسیب رسانده، چربی‌های ضروری پوست را از بین ببرند و منجر به خشکی، دهیدراته شدن، پوسته پوسته شدن و تحریک پوست در استفاده طولانی مدت شوند.
در مقابل، اتوکسی دی گلیکول که یک گلیکول اتر است، مکانیسم عمل متفاوتی دارد. این ماده، برخلاف الکل‌های خشک‌کننده، به سد دفاعی پوست آسیب نمی‌زند و حتی می‌تواند به عنوان یک مرطوب‌کننده عمل کند که به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کند. این تمایز حیاتی است و تضمین می‌کند که اتوکسی دی گلیکول، بر خلاف تصور غلط برخی، یک “الکل مضر” در محصولات مراقبت از پوست نیست، بلکه یک ترکیب ایمن و مفید است.
محدودیت‌های غلظت و کاربرد در اتحادیه اروپا
مقررات اتحادیه اروپا، که به وسیله کمیته علمی ایمنی مصرف‌کننده (SCCS) تعیین می‌شود، حداکثر غلظت‌های مجاز برای استفاده از اتوکسی دی گلیکول در محصولات آرایشی را مشخص کرده است تا از ایمنی مصرف‌کننده اطمینان حاصل شود. این محدودیت‌ها بر اساس نوع محصول و نحوه استفاده از آن متفاوت است:
- رنگ موی اکسیداتیو: حداکثر 7%
- رنگ موی غیر اکسیداتیو: حداکثر 5%
- محصولات آبکشی (به جز رنگ مو): حداکثر 10%
- سایر محصولات آرایشی غیر اسپری: حداکثر 2.6%
- محصولات اسپری (عطرهای فاین، محصولات مراقبت، ضد تعریق و دئودورانت): حداکثر 2.6%
این مقررات همچنین تاکید می‌کنند که سطح اتیلن گلیکول (به عنوان ناخالصی) در اتوکسی دی گلیکول مورد استفاده باید کمتر از 0.1% باشد (≤ 0.1%). همچنین، استفاده از اتوکسی دی گلیکول در محصولات چشمی یا محصولات خوراکی (مانند محصولات بهداشت دهان) ممنوع است. این محدودیت‌ها بر اساس ارزیابی‌های دقیق ایمنی و مطالعات جذب پوستی تعیین شده‌اند تا سطح مواجهه مصرف‌کننده کنترل شده و ایمنی تضمین شود.
اهمیت خلوص و آلاینده‌های احتمالی اتوکسی دی گلیکول
یکی از جنبه‌های حیاتی در تضمین ایمنی اتوکسی دی گلیکول، خلوص بالای آن است. محصولات تجاری ممکن است حاوی مقادیر قابل توجهی از اتیلن گلیکول (Ethylene Glycol) به عنوان ناخالصی باشند. اتیلن گلیکول، به ویژه در صورت بلعیده شدن، می‌تواند سمی باشد و خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کند. به همین دلیل، استانداردهای نظارتی، مانند مقررات اتحادیه اروپا، بر لزوم پایین بودن سطح اتیلن گلیکول در اتوکسی دی گلیکول مورد استفاده در محصولات آرایشی تأکید دارند. تولیدکنندگان مواد اولیه با کیفیت بالا، مانند Transcutol HP، خلوصی بیش از 99.9% را ارائه می‌دهند و تضمین می‌کنند که سطح اتیلن گلیکول به میزان قابل توجهی پایین (مثلاً کمتر از 0.062%) است.
مقایسه اتوکسی دی گلیکول با دی اتیلن گلیکول (DEG)
برای متخصصان فرمولاسیون، درک تمایز بین اتوکسی دی گلیکول و دی اتیلن گلیکول (Diethylene Glycol – DEG) از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این دو ماده، اگرچه نام‌های مشابهی دارند، اما در پروفایل ایمنی و کاربردشان تفاوت‌های اساسی دارند. دی اتیلن گلیکول، یک ترکیب شیمیایی سمی است که در صورت بلعیده شدن، حتی در مقادیر کم، می‌تواند منجر به مسمومیت شدید و آسیب‌های کلیوی، کبدی و عصبی شود و در موارد متعدد تاریخی، عامل مرگ‌ومیرهای گسترده‌ای بوده است (به عنوان مثال، مسمومیت‌های دارویی در سال 1937، 1995 و 2022).
در مقابل، اتوکسی دی گلیکول، که نام شیمیایی آن دی‌اتیلن گلیکول مونو اتیل اتر (Diethylene Glycol Monoethyl Ether) است، یک “اتر گلیکول” محسوب می‌شود. این ماده از نظر ساختار شیمیایی و مکانیسم متابولیسم در بدن تفاوت‌های کلیدی با DEG دارد. اتوکسی دی گلیکول به اتیلن گلیکول سمی تبدیل نمی‌شود و در صورت جذب پوستی، به سرعت متابولیزه شده و از بدن دفع می‌شود. تحقیقات گسترده نشان داده‌اند که اتوکسی دی گلیکول در کاربردهای موضعی و در غلظت‌های مجاز، ایمن است و هیچ گونه سمیت حادی از خود نشان نمی‌دهد.
با این حال، به دلیل سوءاستفاده‌های تاریخی از DEG به عنوان جایگزین ارزان‌قیمت برای گلیسیرین یا پروپیلن گلیکول در محصولات خوراکی و دارویی، مهم است که فرمولاتورها از منابع معتبر و تامین‌کنندگان قابل اعتماد برای خرید اتوکسی دی گلیکول اطمینان حاصل کنند و همواره به آنالیز و گواهی اصالت محصول توجه ویژه‌ای داشته باشند تا خلوص آن تضمین شود. این تمایز، ستون فقرات اعتماد به اتوکسی دی گلیکول در صنعت آرایشی و بهداشتی است و نشان می‌دهد که این ماده، با رعایت استانداردهای کیفیت، نه تنها ایمن است، بلکه خواص عملکردی بی‌نظیری را ارائه می‌دهد.
کاربردهای اتوکسی دی گلیکول در محصولات مختلف (آمار و مثال‌ها)
همانطور که پیشتر اشاره شد، اتوکسی دی گلیکول حضوری چشمگیر در محصولات متنوعی دارد. این حضور، به دلیل توانایی آن در بهبود عملکرد کلی محصول، از حلالیت مواد فعال تا پایداری و بافت نهایی است.
محصولات خودبرنزه کننده
محصولات خودبرنزه کننده، که معمولاً حاوی DHA هستند، بیشترین میزان اتوکسی دی گلیکول را در میان محصولات آرایشی مصرف می‌کنند (تا 10.39%). این ماده به طور موثری DHA را حل کرده و به توزیع یکنواخت آن بر روی پوست کمک می‌کند. این امر به دستیابی به رنگ برنزه طبیعی و بدون لکه کمک شایانی می‌کند.
سرم‌های صورت و محصولات مراقبت از پوست
در سرم‌های صورت و سایر محصولات مراقبت از پوست، اتوکسی دی گلیکول به عنوان یک تقویت‌کننده نفوذ و حلال برای مواد فعال عمل می‌کند. محصولاتی مانند “The Ordinary A High-Strength Serum, Alpha Arbutin 2% + Ha” و “The Ordinary Hyaluronic Acid 2% + B5 (with Ceramides)” حاوی این ماده هستند که به جذب بهتر آلفا آربوتین، هیالورونیک اسید و سایر ترکیبات فعال کمک می‌کند. در سرم‌ها و کرم‌ها، استفاده از 1% تا 3% اتوکسی دی گلیکول بهینه در نظر گرفته می‌شود.
اتوکسی دی گلیکول در محصولات رنگ مو (اکسیداتیو و غیر اکسیداتیو)
اتوکسی دی گلیکول به طور گسترده‌ای در فرمولاسیون‌های رنگ مو، چه اکسیداتیو و چه غیر اکسیداتیو، استفاده می‌شود. این ماده به رنگ‌دانه‌ها کمک می‌کند تا بهتر به داخل ساقه مو نفوذ کنند و در نتیجه، رنگی با دوام‌تر و پوشش کامل‌تر ایجاد شود. حداکثر غلظت مجاز در رنگ موی اکسیداتیو 7% و در رنگ موی غیر اکسیداتیو 5% است.
اتوکسی دی گلیکول در شامپوها و محصولات شستشو
در محصولات آبکشی مانند شامپوها، اتوکسی دی گلیکول می‌تواند به کاهش ویسکوزیته و بهبود پایداری فرمولاسیون کمک کند. حداکثر غلظت مجاز برای استفاده در محصولات آبکشی (به جز رنگ مو) تا 10% است.
سایر محصولات آرایشی (عطر، ضد تعریق)
علاوه بر موارد فوق، اتوکسی دی گلیکول در فرمولاسیون عطرها به عنوان یک ماده معطر و حلال برای ترکیبات خوشبوکننده به کار می‌رود. همچنین در محصولات اسپری مانند ضد تعریق‌ها و دئودورانت‌ها نیز یافت می‌شود، جایی که به توزیع یکنواخت مواد و ایجاد بافتی سبک کمک می‌کند. در این محصولات، حداکثر غلظت مجاز 2.6% است.
راهنمای فرمولاتور: نکات عملی برای استفاده از اتوکسی دی گلیکول
برای دستیابی به بهترین نتایج و تضمین ایمنی، رعایت نکات عملی زیر در فرمولاسیون با اتوکسی دی گلیکول توصیه می‌شود:
دوزهای توصیه‌شده اتوکسی دی گلیکول
غلظت توصیه‌شده برای استفاده از اتوکسی دی گلیکول در محصولات آرایشی معمولاً بین 1% تا 10% است. با این حال، همانطور که در بخش محدودیت‌ها اشاره شد، این میزان باید بر اساس نوع محصول و مقررات منطقه‌ای تنظیم شود. به عنوان مثال، در سرم‌ها و کرم‌ها، غلظت 1% تا 3% بهینه تلقی می‌شود، در حالی که در محصولات آبکشی یا رنگ مو، می‌توان از غلظت‌های بالاتری استفاده کرد. برای محصولات اسپری، محدودیت 2.6% اعمال می‌شود.
پایداری و سازگاری در فرمولاسیون
اتوکسی دی گلیکول با اکثر امولسیفایرها و نگهدارنده‌ها سازگار است، که این ویژگی آن را به انتخابی انعطاف‌پذیر در فرمولاسیون تبدیل می‌کند. این ماده در محدوده pH بین 3 تا 6.5 پایدار است، که آن را برای بسیاری از محصولات مراقبت از پوست و مو که در این محدوده pH فرموله می‌شوند، مناسب می‌سازد. پایداری آن در دماهای مختلف (حتی تحمل حرارت بالا) نیز یک مزیت فرمولاسیونی است.
روش ترکیب اتوکسی دی گلیکول
اتوکسی دی گلیکول را می‌توان هم در فاز آبی و هم در فاز روغنی فرمولاسیون اضافه کرد. از آنجایی که تحمل حرارت دارد، می‌توان آن را در مراحل گرمایش فرمولاسیون نیز به کار برد. برای اطمینان از توزیع یکنواخت و کارایی حداکثری، توصیه می‌شود آن را به آرامی و با هم‌زدن مداوم به فاز مورد نظر اضافه کنید. با توجه به پتانسیل آن برای تقویت نفوذ، توصیه می‌شود از ترکیب اتوکسی دی گلیکول با مواد تحریک‌کننده قوی (مانند اسیدهای با دوز بالا) اجتناب شود، مگر اینکه فرمولاسیون به گونه‌ای طراحی شده باشد که این اثرات را تعدیل کند و بافت محصول نیز به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد تا از هرگونه واکنش ناخواسته جلوگیری شود.
سوالات متداول درباره اتوکسی دی گلیکول
آیا اتوکسی دی گلیکول همان الکل مضر است که باید از آن اجتناب کرد؟
خیر. اتوکسی دی گلیکول یک گلیکول اتر است و با الکل‌های خشک‌کننده رایج مانند اتانول یا ایزوپروپیل الکل که می‌توانند به سد دفاعی پوست آسیب برسانند، متفاوت است. این ماده در واقع به عنوان یک حلال و تقویت‌کننده نفوذ عمل می‌کند و حتی خاصیت مرطوب‌کنندگی دارد و در غلظت‌های مجاز، ایمن و غیرتحریک‌کننده است.
اتوکسی دی گلیکول چه تفاوتی با دی اتیلن گلیکول (DEG) دارد؟
اتوکسی دی گلیکول (Diethylene Glycol Monoethyl Ether) با دی اتیلن گلیکول (DEG) متفاوت است. DEG یک ترکیب سمی است که در صورت بلعیده شدن، می‌تواند خطرناک باشد. اتوکسی دی گلیکول، یک ترکیب ایمن برای کاربردهای موضعی است که به اتیلن گلیکول سمی متابولیزه نمی‌شود. خلوص بالای اتوکسی دی گلیکول برای استفاده در محصولات آرایشی ضروری است تا از هرگونه ناخالصی DEG جلوگیری شود.
آیا اتوکسی دی گلیکول منافذ پوست را می‌بندد؟
خیر، اتوکسی دی گلیکول غیرکومدوژنیک است، به این معنی که منافذ پوست را نمی‌بندد و باعث ایجاد آکنه نمی‌شود. این ویژگی آن را برای استفاده در محصولات مراقبت از پوست، حتی برای پوست‌های مستعد آکنه، مناسب می‌سازد.
حداکثر میزان مجاز استفاده از اتوکسی دی گلیکول در محصولات آرایشی چقدر است؟
حداکثر غلظت مجاز بستگی به نوع محصول دارد. به عنوان مثال، برای رنگ موی اکسیداتیو 7%، برای محصولات آبکشی 10% و برای سایر محصولات آرایشی غیر اسپری 2.6% است. استفاده در محصولات چشمی و خوراکی ممنوع است.
اتوکسی دی گلیکول چگونه به اثربخشی مواد فعال کمک می‌کند؟
این ماده به عنوان یک تقویت‌کننده نفوذ عمل می‌کند. با افزایش موقتی نفوذپذیری سد دفاعی پوست، به ترکیبات فعال مانند ویتامین C و DHA کمک می‌کند تا بهتر به لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ کرده و اثربخشی بیشتری داشته باشند.
نتیجه‌گیری: چشم‌انداز آینده اتوکسی دی گلیکول در صنعت
اتوکسی دی گلیکول به دلیل خواص بی‌نظیرش به عنوان حلال، تقویت‌کننده نفوذ و مرطوب‌کننده، به یکی از مهم‌ترین و محبوب‌ترین ترکیبات در فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی تبدیل شده است. توانایی آن در افزایش حلالیت مواد فعال، بهبود بافت محصولات، و تسهیل جذب پوستی، آن را به ابزاری قدرتمند برای فرمولاتورها تبدیل کرده است که به آن‌ها در خلق محصولاتی با کارایی بالا و تجربه‌ای دلپذیر برای مصرف‌کننده یاری می‌رساند.
با وجود برخی ابهامات و تصورات نادرست در مورد “الکل” در محصولات پوستی، پروفایل ایمنی اثبات‌شده اتوکسی دی گلیکول و تمایز آشکار آن از ترکیبات سمی‌تر مانند دی اتیلن گلیکول، اعتماد به این ماده را در صنعت تقویت کرده است. رعایت دقیق مقررات و استانداردهای خلوص، به ویژه کنترل سطح اتیلن گلیکول، برای تضمین ایمنی محصول نهایی حیاتی است.
با پیشرفت‌های مداوم در علم فرمولاسیون و افزایش تقاضا برای محصولات موثرتر و ایمن‌تر، اتوکسی دی گلیکول همچنان نقش کلیدی خود را حفظ خواهد کرد. برای متخصصان صابون‌ساز و فرمولاتورها، درک عمیق از این ماده و استفاده بهینه از آن، می‌تواند به تمایز محصولات آن‌ها در بازاری رقابتی و دستیابی به موفقیت‌های بیشتر کمک کند. با انتخاب هوشمندانه و فرمولاسیون دقیق، می‌توان از پتانسیل کامل اتوکسی دی گلیکول برای ارتقاء کیفیت و نوآوری در صنعت زیبایی و مراقبت شخصی بهره برد.
