گیاه اروانه با نام علمی Salvia hydrangea یکی از گیاهان دارویی شناخته شده و پرکاربرد در طب سنتی است که قدمت استفاده از آن به دوران‌های دور برمی‌گردد. این گیاه به ویژه به دلیل داشتن طبیعت گرم و خشک معروف است، اما در برخی منابع دیگر، طبیعت آن گرم و تر نیز توصیف شده است. بخش‌های مختلف این گیاه، به‌ویژه گل های آن، به‌طور خاص دارای ویژگی های گرمی بیشتری هستند.
اروانه به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی شناخته می شود و خواص مختلفی مانند ضد میکروبی، ضد باکتریایی و ضد التهابی دارد. این ویژگی ها باعث شده است که اروانه به یکی از گیاهان محبوب در درمان بیماری‌های مختلف تبدیل شود. از جمله بیماری‌هایی که این گیاه در درمان آنها موثر است می‌توان به سرطان، دیابت، تشنج، اسپاسم، سینوزیت، نقرس، روماتیسم، سرماخوردگی و مشکلات متنوعی در سیستم‌های مغزی، عصبی، قلبی، کبدی و پوستی اشاره کرد. به همین دلیل، اروانه به طور گسترده در طب سنتی برای کمک به بهبود وضعیت سلامتی افراد استفاده می‌شود.
گیاه اروانه به چه نام هایی معروف است؟
گیاه اروانه در طب سنتی ایران با نام خزامی شناخته می‌شود. این گیاه به طور گسترده‌ای با نام های دیگری مانند خیری دشتی، گل اروانه، شب انبوی و شب بوی نیز در میان مردم معروف است. گیاه اروانه به دلیل خواص دارویی و استفاده های مختلف در طب سنتی، توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
چرا این گیاه را ارونه یا اروانه می نامند؟
نام‌گذاری گیاه اروانه به “ارونه” و “اروانه” ترکیبی از ویژگی‌های جغرافیایی، ظاهری و سنتی است. این نام‌ها ریشه در تاریخ، فرهنگ و تجربه‌های زیستی مردم بومی دارند. به‌ویژه ارتباط این گیاه با دشت اروانه، در حد فاصل آباده و سمیرم، و شباهت های آن به شتر ماده در فرآیند نام‌گذاری تأثیرگذار بوده اند. همچنین، کاربردهای درمانی این گیاه در طب سنتی نیز موجب شده تا نام های مختلفی برای آن در زبان فارسی وجود داشته باشد که هرکدام به جنبه‌ای از ویژگی‌های گیاه اشاره دارند.
مشخصات ظاهری گیاه اروانه چگونه است؟
گیاه اروانه یک گیاه دارویی از خانواده نعناعیان است که در طب سنتی برای درمان های مختلف استفاده می‌شود. در این بخش، به بررسی مشخصات ظاهری این گیاه می‌پردازیم.
1. ساختار کلی گیاه اروانه
گیاه اروانه به طور معمول یک بوته چوبی کوچک است که دارای برگ‌های پرپشت و شاخ و برگ زیاد می‌باشد. این گیاه معمولاً در مناطق کوهستانی و خشک می‌روید و در دمای معتدل و خشک به خوبی رشد می‌کند. ویژگی های کلی گیاه به شرح زیر است:
- ارتفاع: گیاه اروانه معمولاً بین ۳۰ تا ۷۰ سانتی‌متر رشد می‌کند.
- شکل بوته: به صورت بوته‌ای پر شاخ و برگ است که در برخی شرایط به صورت کمی چوبی می‌شود.
2. برگ‌ها
برگ‌های گیاه اروانه دارای ویژگی‌های خاصی هستند که آن را از سایر گیاهان مشابه متمایز می‌کند.
- شکل برگ‌ها: برگ‌های اروانه به شکل تخم‌مرغی هستند.
- اندازه برگ‌ها: اندازه برگ‌ها معمولاً متوسط است، با طولی بین ۳ تا ۱۰ سانتی‌متر.
- لبه های برگ: لبه‌های برگ‌ها دندانه‌دار است که به زیبایی گیاه افزوده و آن را از دیگر گیاهان مشابه تمایز می‌دهد.
- رنگ برگ ها: برگ‌ها به رنگ سبز تیره و در برخی گونه ها به رنگ سبز خاکی با رگه های سفید یا زرد دیده می شوند.
- ترکیب برگ ها: برگ‌ها به صورت متقابل و در جهت های مختلف بر روی ساقه قرار دارند.
3. گل‌ها
گل‌های گیاه اروانه بخش جذاب و زیبای این گیاه هستند و معمولاً در فصل تابستان به شکوفه می‌نشینند.
- شکل گل‌ها: گل های گیاه اروانه به صورت چتری و اغلب به رنگ‌های آبی یا بنفش هستند.
- اندازه گل‌ها: گل ها کوچک هستند، ولی در هنگام شکوفایی، به صورت گروهی در کنار هم قرار می گیرند و یک جلوه زیبای گل‌دهی ایجاد می‌کنند.
- زمان گل‌دهی: گل دهی معمولاً در اوایل تابستان تا پایان آن ادامه دارد.
- عطر گل‌ها: این گیاه از یک عطر دلنشین و ملایم برخوردار است که در برخی مناطق به نام “شب بوی” شناخته می‌شود.
4. ساقه‌ها
ساقه‌های گیاه اروانه به طور معمول صاف و شکستنی هستند و در زیر شاخه‌های گیاه، اغلب رنگی قهوه‌ای یا سبز دارند.
- رنگ ساقه‌ها: ساقه‌ها معمولا سبز و به مرور زمان قهوه‌ای می‌شوند.
- شکستگی: در صورت آسیب به ساقه، گیاه به راحتی شکسته می‌شود.
5. ریشه
ریشه گیاه اروانه نسبتاً قوی است و به خوبی در خاک‌های خشک و شنی رشد می‌کند. این گیاه ریشه‌ای نیمه عمیق دارد که به طور معمول در سطح خاک قرار می‌گیرد.
- نوع ریشه: ریشه‌های گیاه اروانه به صورت نیمه‌چوبی و در برخی موارد باریک هستند که توانایی جذب مواد مغذی از خاک را دارند.
6. ویژگی‌های خاص
گیاه اروانه به دلیل داشتن عطر و طعم خاص، در میان گیاهان دارویی محبوب است. این گیاه در شرایطی که نور و دما مناسب باشد، به سرعت رشد می‌کند و توانایی تولید برگ و گل‌های فراوانی دارد.
گل اروانه با گونه‌های Hymenocrater چه تفاوتی دارد؟
گل اروانه شباهت زیادی به گونه‌های Hymenocrater دارد، اما تفاوت‌هایی نیز در ساختار گل و برگ های این دو گیاه وجود دارد. از نظر گیاه شناسی، گل اروانه دارای برگ‌های مرکب و کاسه گلی است که استکانی و غشایی است. رنگ کاسه گل این گیاه از صورتی پررنگ تا ارغوانی متغیر است و لبه های گل نیز به طور خاص دارای دو بخش متفاوت است: لبه بالایی که به شکل تخم مرغی و بدون دندانه است و لبه پایینی که به دو دندانه سرنیزه‌ای و با رگه های مشبک تقسیم می شود.
در مقابل، گونه‌های Hymenocrater از برگ‌های ساده برخوردارند و کاسه گل آنها به صورت استوانه‌ای یا قیفی با لوله‌ای کوتاه است. در این گونه‌ها، دندانه‌های گل معمولاً بزرگ‌تر و هم‌سطح‌تر از لوله گل هستند و به صورت غشایی، مشبک و دارای رنگ‌های شاداب چون صورتی، ارغوانی، قرمز، بنفش و گاهی سبز دیده می‌شوند. بنابراین، ویژگی‌های خاص برگ و کاسه گل به وضوح تفاوت‌های این دو گروه گیاهی را نمایان می‌سازد.
ترکیبات شیمیایی و مواد فعال گیاه اروانه
- روغن‌های ضروری (Essential Oils): روغن‌های ضروری این گیاه، مهم‌ترین ترکیبات فعال آن هستند. این روغن‌ها حاوی ترکیباتی چون α-pinene، β-pinene، camphor و eucalyptol هستند که به آن خواص ضدباکتریایی، ضدقارچی، ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی می‌دهند. این ترکیبات می‌توانند در درمان عفونت‌های پوستی، تنفسی و التهابات داخلی مؤثر باشند.
- فلاونوئیدها (Flavonoids): فلاونوئید ها ترکیبات گیاهی با خواص آنتی اکسیدانی قوی هستند که در بسیاری از گیاهان دارویی وجود دارند. در گیاه اروانه، این ترکیبات به‌ویژه به‌عنوان ضدالتهاب، آنتی اکسیدان و تقویت‌کننده سیستم ایمنی شناخته می‌شوند. برخی از فلاونوئیدهای موجود در این گیاه شامل quercetin و kaempferol هستند.
- ترپنوئید ها (Terpenoids): ترپنوئیدها گروهی از ترکیبات شیمیایی هستند که دارای خواص ضدالتهابی، ضدقارچی و ضدباکتریایی هستند. Ursolic acid یکی از ترپنوئیدهای موجود در این گیاه است که به عنوان یک ضدالتهاب و ضدعفونی‌کننده شناخته می‌شود.
- اسید های فنولیک (Phenolic Acids): اسیدهای فنولیک مانند rosmarinic acid و caffeic acid در گیاه اروانه یافت می‌شوند. این ترکیبات علاوه بر خواص آنتی‌اکسیدانی، می‌توانند به عنوان ضدالتهاب و ضدویروس عمل کنند.
- سازوکارهای شیمیایی دیگر:
- β-Eudesmol: این ترکیب در روغن‌های ضروری بسیاری از گیاهان از جمله اروانه وجود دارد و خواصی مانند ضدباکتریایی، ضدالتهابی، و ضدقلبی دارد. در طب سنتی برای کاهش فشار خون، تب و بهبود هضم استفاده می‌شود.
- Triterpenes: در گیاه اروانه نیز موجود است و به عنوان ضدالتهاب و ضدویروس شناخته می‌شود.
این ترکیبات شیمیایی به گیاه اروانه خواص دارویی متعددی می‌دهند:
- ضدالتهاب: ترکیبات موجود در روغن‌های ضروری و فلاونوئید ها موجب کاهش التهابات می‌شوند.
- آنتی‌اکسیدانی: وجود فلاونوئیدها و اسیدهای فنولیک از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند.
- ضد میکروب و ضدباکتری: روغن‌های ضروری و ترکیبات دیگر مانند β-eudesmol در درمان عفونت‌های میکروبی و قارچی مؤثر هستند.
- تقویت سیستم ایمنی: ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند.
- کاهش قند خون: برخی مطالعات نشان داده‌اند که گیاه اروانه می‌تواند سطح گلوکز خون را کاهش دهد، به همین دلیل در درمان دیابت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خواص دارویی گیاه اروانه کدام است؟
گیاه اروانه یکی از گیاهان دارویی است که در طب سنتی ایران و سایر نقاط جهان کاربردهای فراوانی دارد. در ادامه به خواص دارویی این گیاه اشاره می‌کنم:
- تقویت سیستم ایمنی بدن: گیاه اروانه به دلیل داشتن ترکیبات آنتی اکسیدانی، می تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند و بدن را در برابر بیماری ها مقاوم‌تر کند.
- کمک به درمان دیابت: برخی مطالعات نشان می‌دهند که گیاه اروانه می‌تواند به کاهش سطح قند خون کمک کند و در کنترل دیابت نوع ۲ مفید باشد.
- ضد التهاب و تسکین درد: گیاه اروانه خاصیت ضد التهابی دارد و می‌تواند در کاهش دردهای مفصلی، روماتیسم و التهابات دیگر مفید باشد.
- حمایت از سلامت قلب: این گیاه به دلیل خواص ضد فشار خون و تنظیم ضربان قلب، در تقویت سلامت قلب و عروق مؤثر است.
- آرام بخش و ضد اضطراب: گیاه اروانه به دلیل اثرات آرام‌بخشی که دارد، در درمان اضطراب و استرس کاربرد دارد و به خواب بهتر کمک می کند.
- حمایت از سیستم گوارشی: استفاده از گیاه اروانه برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش، کاهش نفخ و درمان مشکلات معده مثل زخم‌های معده مفید است.
- کمک به درمان سرطان: برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در گیاه اروانه می‌توانند در مهار رشد سلول‌های سرطانی موثر باشند.
- تقویت حافظه: این گیاه ممکن است به تقویت حافظه و بهبود کارکرد مغز کمک کند، به ویژه در افراد مسن‌تر.
- ضد باکتری و ضد ویروس: خواص ضد میکروبی گیاه اروانه به مقابله با برخی عفونت‌های باکتریایی و ویروسی کمک می‌کند.
برای مصرف گیاه اروانه یا هر داروی گیاهی دیگر، توصیه می شود که با پزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است در برخی افراد واکنش های جانبی ایجاد کند.
خواص گل اروانه برای پوست
گل اروانه به دلیل خواص درمانی و زیبایی‌اش در طب سنتی به‌ویژه در حوزه مراقبت از پوست کاربرد دارد. گل اروانه به خصوص به دلیل ترکیبات رنگدانه‌ای خود که شامل آنتوسیانین ها و فلاونوئید ها می‌شود، شناخته شده است. در ادامه برخی از مهم‌ترین خواص گل اروانه برای پوست آورده شده است:
1. خاصیت ضد التهاب
گل اروانه به دلیل ترکیبات موجود در خود، خاصیت ضد التهابی دارد. این خاصیت باعث می‌شود که گل اروانه برای درمان التهابات پوستی مانند جوش، آکنه، یا پوست حساس مفید باشد.
2. ضد آکنه و ضد جوش
یکی از خواص گل اروانه در درمان آکنه و جوش‌های پوستی است. این گیاه به دلیل خاصیت ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی می‌تواند به کاهش تورم و التهاب ناشی از آکنه کمک کند و همچنین از بروز جوش‌های جدید جلوگیری نماید.
3. مبارزه با پیری پوست
ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در گل اروانه، مانند فلاونوئیدها و آنتوسیانین ها، از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. این ویژگی باعث کاهش چین و چروک‌ها، افزایش الاستیسیته پوست و جلوگیری از پیری زودرس می‌شود.
4. ترمیم و بازسازی پوست
گل اروانه به دلیل خواص ترمیم‌کننده خود می‌تواند به بازسازی پوست آسیب‌دیده یا آسیب‌های ناشی از آفتاب‌سوختگی کمک کند. این گیاه به تحریک تولید کلاژن در پوست کمک می‌کند که برای حفظ سلامت و جوانی پوست ضروری است.
5. روشن‌کننده پوست
گل اروانه خاصیت روشن‌کنندگی نیز دارد و می‌تواند به کاهش لکه‌های تیره و تیرگی‌های پوست کمک کند. استفاده منظم از این گیاه ممکن است باعث روشن‌تر شدن پوست و بهبود رنگ یکنواخت آن شود.
6. ضد میکروب و ضد باکتری
گل اروانه دارای خواص ضد میکروبی است که به پاکسازی پوست از میکروب‌ها و باکتری‌های مضر کمک می‌کند. این ویژگی به‌ویژه برای افرادی که دچار مشکلات پوستی مانند آکنه هستند مفید است.
7. مرطوب‌کننده طبیعی
گل اروانه می‌تواند به‌عنوان یک مرطوب‌کننده طبیعی برای پوست عمل کند و به حفظ رطوبت پوست کمک کند. این خاصیت برای پوست‌های خشک و دهیدراته بسیار مفید است.
در مجموع، گل اروانه با داشتن خواص ضد التهابی، ضد پیری، روشن کنندگی و ترمیم‌کنندگی، یک ماده مفید در محصولات مراقبتی و درمانی پوست به حساب می‌آید. اگر قصد دارید از گل اروانه در محصولات خود استفاده کنید، می‌توانید آن را به‌صورت عصاره یا روغن به فرمول های صابون یا کرم های خود اضافه کنید.
طرز تهیه دمنوش اروانه چگونه است؟
دمنوش اروانه، تهیه شده از گل‌ها یا برگ‌های گیاه اروانه، به‌دلیل خواص آرام بخش و تقویت کننده‌ی قلب در طب سنتی مورد توجه است. طرز تهیه دمنوش گل اروانه در ادامه ذکر شده است:
مواد لازم:
- ۳۰ تا ۴۰ گرم گل یا برگ خشک شده‌ی اروانه
- یک لیتر آب جوش
طرز تهیه:
- آماده سازی گیاه: گل‌ها یا برگ های خشک‌شده‌ی اروانه را در قوری یا ظرف مناسب قرار دهید.
- افزودن آب جوش: آب را به نقطه‌ی جوش رسانده و سپس روی گیاه بریزید.
- دم‌کشیدن: درب قوری را بگذارید و اجازه دهید دمنوش به‌مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه دم بکشد تا عصاره‌ی گیاه به‌خوبی در آب حل شود.
- صاف‌کردن: پس از دم کشیدن، دمنوش را از صافی عبور دهید تا ذرات گیاه جدا شوند.
- نوشیدن: دمنوش آماده را در فنجان ریخته و در صورت تمایل، با عسل یا شیرین‌کننده‌ی طبیعی میل کنید.
طریقه مصرف دمنوش اروانه چگونه است؟
- میزان مصرف: توصیه می شود روزانه یک تا دو فنجان از این دمنوش مصرف شود.
- زمان مصرف: برای بهره‌مندی از خواص آرام‌بخش، می‌توان دمنوش را قبل از خواب میل کرد.
- احتیاط‌ها: افرادی با مزاج گرم، زنان باردار و شیرده باید در مصرف این دمنوش احتیاط کرده و با پزشک مشورت کنند.
عوارض مصرف گیاه اروانه کدام است؟
گیاه اروانه در درمان بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، مصرف آن نیز ممکن است برخی عوارض جانبی به همراه داشته باشد. این عوارض معمولاً به دلیل استفاده بیش از حد یا نادرست از گیاه به وجود می آید. به طور کلی، عوارض مصرف گیاه اروانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تحریکات گوارشی: مصرف زیاد اروانه می تواند باعث تحریک دستگاه گوارش شود و ممکن است موجب دل درد، تهوع یا اسهال گردد.
- آلرژی: برخی افراد ممکن است به گیاه اروانه حساسیت نشان دهند. واکنش های آلرژیک مانند خارش، قرمزی پوست یا حتی تنگی نفس ممکن است در برخی افراد مشاهده شود.
- اختلالات در فشار خون: به‌دلیل اثرات گیاه بر سیستم گردش خون، مصرف آن در افرادی که فشار خون پایین یا بالا دارند، ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی نظیر افت یا افزایش فشار خون گردد.
- تداخل دارویی: گیاه اروانه ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد. افرادی که داروهایی برای درمان بیماری های خاص مانند دیابت، فشار خون یا مشکلات قلبی مصرف می‌کنند، باید با پزشک خود مشورت کنند.
- اختلالات هورمونی: مصرف زیاد گیاه اروانه ممکن است اثراتی بر سیستم هورمونی داشته باشد و در برخی موارد منجر به اختلالات هورمونی شود.
- سردرد و سرگیجه: برخی افراد پس از مصرف گیاه اروانه ممکن است دچار سردرد و سرگیجه شوند که معمولاً به دلیل دوز بالا یا مصرف نادرست است.
در مجموع، قبل از مصرف گیاه اروانه، به‌ویژه اگر فرد داروهای خاص مصرف می کند یا بیماری زمینه‌ای دارد، مشاوره با پزشک توصیه می شود تا از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری شود.
خرید اروانه
برای خرید گل اروانه و استفاده از آن در تولید دمنوش ها و محصولات دارویی مختلف، علاقه‌مندان می توانند از روش‌های مختلفی استفاده کنند که از طریق وبسایت های معتبر ایرانی قابل دسترسی است. در ادامه، به معرفی چندین روش خرید گل اروانه از سایت های ایرانی می‌پردازیم:
1. خرید اینترنتی از سایت‌های فروش گیاهان دارویی
یکی از راحت‌ترین روش‌های خرید گل اروانه، خرید از سایت‌های فروشگاهی آنلاین معتبر است که گیاهان دارویی و گل‌های مختلف را عرضه می‌کنند. در این سایت‌ها معمولاً اطلاعات کاملی درباره خواص و کاربردهای گیاه اروانه ارائه می‌شود.
- سایت اطریفل: این فروشگاه تخصصی گیاهان دارویی، گل اروانه را با کیفیت عالی و قیمت مناسب عرضه می‌کند. شما می‌توانید به راحتی از این سایت خرید آنلاین انجام دهید.سایت عطارک: یکی دیگر از سایت های معتبر برای خرید گل اروانه است که گل های خشک شده این گیاه را برای مصرف در دمنوش‌ها و درمان های گیاهی به فروش می رساند.
2. خرید از سایت‌های تخصصی دمنوش‌ها و محصولات دارویی
سایت هایی که به صورت تخصصی محصولات مربوط به گیاهان دارویی و دمنوش ها را عرضه می کنند، گزینه خوبی برای خرید گل اروانه هستند.
- سایت ماتین سلامتی: این سایت نیز گل اروانه را برای درمان بیماری ها و تولید دمنوش های مفید عرضه می‌کند. می توانید این محصول را آنلاین خریداری کرده و درب منزل تحویل بگیرید.
3. خرید از فروشگاه‌های آنلاین عمومی (مثل دیجی‌کالا)
برای کسانی که به دنبال راحت‌ترین روش خرید هستند، فروشگاه های آنلاین بزرگ مانند دیجی‌کالا نیز گل اروانه را در دسته بندی گیاهان دارویی عرضه می کنند. این روش نیز یکی از سریع‌ترین و آسان‌ترین روش های خرید است.
4. مراجعه به داروخانه‌ها و فروشگاه‌های گیاهان دارویی فیزیکی
اگر به خرید حضوری علاقه دارید، می‌توانید به داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های گیاهان دارویی معتبر در شهر خود مراجعه کنید. بسیاری از این فروشگاه‌ها گل اروانه را برای استفاده در دمنوش‌ها و دیگر درمان‌های گیاهی در اختیار مشتریان قرار می‌دهند.
