روغن بذر ریحان به دلیل داشتن ترکیبات غنی مانند ویتامین های A، C و K و اسید های چرب مفید، یکی از روغن های مؤثر برای مراقبت از پوست محسوب می‌شود. این روغن خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارد که به تسکین التهاب‌های پوستی، کاهش قرمزی و بهبود آسیب های پوستی کمک می‌کند. همچنین، روغن بذر ریحان در محافظت از پوست در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد و پیری زودرس موثر است. مرطوب کنندگی طبیعی این روغن باعث نرم و لطیف شدن پوست می شود و می‌تواند در صابون سازی برای تولید محصولاتی که به جوانسازی و بهبود ظاهر پوست کمک می کنند، به کار رود.
خاستگاه ریحان
ریشه‌ی دقیق ریحان ناشناخته است. با توجه به اینکه تمام گیاهان نزدیک به آن منشأ آفریقایی دارند، احتمال می‌رود که این گیاه نیز از آفریقا سرچشمه گرفته باشد. با این حال، آسیا و هند نیز از دیگر مناطق احتمالی خاستگاه ریحان هستند.
ریحان: گیاهی معطر با خواص فراوان
ریحان گیاهی یکساله است که تا ارتفاع 60 سانتی متر رشد می کند. ریشه های آن نازک و منشعب هستند. برگ های آن به اشکال مختلف بیضی و کشیده وجود دارند و گل ها در چرخه های کاذب در بالای ساقه قرار می گیرند. ریحان در ماه های خرداد و تیر گل می دهد. دانه ها بیضی یا گردو مانند هستند و 4 تا 5 سال قابلیت جوانه زنی دارند.
معمولاً گل ها ابتدا در چرخه های کاذب پایینی و سپس در چرخه های بالایی باز می شوند. بنابراین، دانه های رسیده ابتدا در قسمت پایین یافت می شوند. به دلیل این رسیدن دوره ای و برداشت دیرهنگام، این گیاه پرکاربرد حدود 20 تا 25 درصد دانه دارد که به عنوان محصول جانبی از گیاه جدا شده و سپس فرآوری می شوند.
احتمال دیگر این است که تا زمانی که همه دانه ها برسند صبر کنید، در این صورت گیاه به عنوان محصول جانبی به دست می آید.
ریحان: تاریخچه، کشت و شرایط رشد
ریحان (Basil) گیاهی است که قدمت کشت آن در آسیا به حدود 3000 سال پیش می‌رسد. شواهد نشان می‌دهد که در زمان فراعنه در مصر نیز شناخته شده بوده است. در دوران باستان، یونانیان این گیاه را کشت می‌کردند و از یونان به روم و جنوب اروپا راه یافت. انگلیسی‌ها از قرن شانزدهم به بعد از ریحان استفاده می‌کردند.
ریحان به سرما حساس است و در برابر دمای پایین آسیب‌پذیر است. بهترین دما برای جوانه‌زنی بذرهای ریحان بین 13 تا 25 درجه سانتی‌گراد است. این گیاه برای رشد به دمایی بین 5 تا 31 درجه سانتی‌گراد نیاز دارد و دمای ایده‌آل برای آن 19 درجه سانتی‌گراد است. ریحان برای رشد بهینه به روزهای بلند و نور خورشید فراوان (حداقل 15 ساعت نور خورشید در روز) و همچنین آب به مقدار قابل توجهی نیاز دارد.
استخراج روغن بذر ریحان
روغن به روش پرس سرد استخراج می‌شود.
روش دیگر، شستشوی دانه‌های رسیده، آسیاب کردن آن‌ها به صورت ریز و استخراج با حلال در دستگاهی به نام بوته (Butt-type apparatus) است.
رنگ: زرد (Yellow)
بو: مطبوع (Pleasant)
طعم: مشخصه، معطر (Characteristic, aromatic)
ترکیب شیمیایی اسیدهای چرب روغن بذر ریحان
| نام اسید چرب | محتوا (درصد) |
|---|---|
| پالمیتیک اسید (Palmitic acid) | 6.8 تا 8.8 |
| پالمیتولئیک اسید (Palmitoleic acid) | 0.2 تا 0.3 |
| استئاریک اسید (Stearic acid) | 2.0 تا 2.8 |
| اولئیک اسید (Oleic acid) | 8.7 تا 11.6 |
| لینولئیک اسید (Linoleic acid) | 18.3 تا 21.7 |
| لینولنیک اسید (Linolenic acid) | 57.4 تا 62.5 |
| آراشیدیک اسید (Arachidic acid) | 0.2 |
| بهنیک اسید (Behenic acid) | – |
ترکیب شیمیایی استرول های روغن بذر ریحان
| نوع توکوفرول | محتوا (میلی گرم بر کیلوگرم روغن) |
|---|---|
| محتوای کل (Total content) | 928 |
| آلفا توکوفرول (α-Tocopherol) | 52 |
| بتا توکوفرول (β-Tocopherol) | 828 |
| گاما توکوفرول (γ-Tocopherol) | – |
| دلتا توکوفرول (δ-Tocopherol) | 47 |
مشخصات فیزیکی روغن بذر ریحان
| عنوان فارسی (عنوان انگلیسی) | مقدار |
|---|---|
| شاخص انکسار (Refractive index) | 1.479-1.481 |
| چگالی (Density) | – |
| – | – |
| عدد صابونی شدن (Saponification number) | 199-200 |
| عدد یدی (Iodine number) | 184-198 |
| عدد پراکسید (Peroxide number) | – |
| غیرقابل صابونی شدن (Unsaponifiable) | – |
کاربرد روغن ریحان
روغن بذر ریحان در داروسازی و پزشکی
روغن ریحان به دلیل دارا بودن اسیدهای چرب امگا-3 به مقدار زیاد، در درمان تغذیه‌ای کاربرد دارد.
روغن بذر ریحان در لوازم آرایشی
روغن ریحان پوست را نرم و لطیف می‌کند و به راحتی پخش می‌شود. این روغن پوست را مرطوب می‌کند و از هدر رفتن آب از طریق لایه اپیدرم جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، اغلب به محصولات آرایشی اضافه می‌شود.
علاوه بر این، بوی خنثی آن را می‌توان به راحتی با رایحه‌های دیگر مخفی کرد.
روغن بذر ریحان به عنوان خوراکی
روغن ریحان به دلیل بوی مطبوع و طعم دلپذیر، یک روغن خوراکی مناسب است.
کاربردهای دیگر روغن بذر ریحان
از این روغن در صنایع معدنی، صنعت نفت و برای تولید لاک، جوهر چاپ و صابون استفاده می‌شود.
اسانس ریحان
اسانس ریحان ممکن است دارای خاصیت ضد سرطان، ضد قارچ، و ضد باکتری باشد و بکارگیری آن ممکن است در درمان آکنه کمک کند.
خواص روغن ریحان : ضد درد، مناسب برای پوست خشک، رفع خارشش، افزایش نرمی و انعطاف پذیری پوست، حاوی ویتامین C، ویتامین A، بازگرداندن جوانی پوست و اجتناب از پیری پوست، آرام بخشی.
خواص درمانی اسانس ریحان
روغن ریحان به دلیل فواید متعدد آن، یکی از روغن‌های اساسی پرکاربرد در محصولات آرایشی و بهداشتی نظیر صابون، کرم، بمب حمام و … است. این روغن با خواص زیر به عنوان یک ماده مفید در محصولات طبیعی و گیاهی شناخته شده است:
- افزایش روحیه و رفع افسردگی
- تسکین سردرد و بهبود تمرکز
- خاصیت ضد اسپاسم و تسکین دهنده درد عضلات
- بهبود عملکرد دستگاه گوارش و اشتها
- خاصیت ضد عفونی کننده و جلوگیری از بیماری
- کمک به تنظیم قاعدگی
- ضد التهاب و ضد آکنه
- خاصیت حشره‌کشی و دفع حشرات
اسانس ریحان برای دستگاه گوارش
اسانس ریحان با داشتن خواص ضد اسپاسم، به تسکین درد معده و رفع علائم سندروم روده تحریک‌پذیر کمک می‌کند. همچنین این روغن می‌تواند اشتها را افزایش داده و باعث بهبود هضم غذا شود. این ویژگی‌ها، روغن ریحان را به یک ماده مناسب در ساخت صابون‌های آرام‌بخش و ضد التهابی برای پوست و بدن تبدیل می‌کند.
خاصیت ضد عفونی کننده و پیشگیری از بیماری
اسانس ریحان همچون بسیاری از روغن‌های اساسی دیگر دارای خاصیت ضد عفونی کننده است. این روغن به جلوگیری از بیماری‌ها نیز کمک می‌کند و در ترکیبات صابون‌های بهداشتی و ضدعفونی کننده کاربرد فراوانی دارد.
کمک به تنظیم قاعدگی
اسانس ریحان به عنوان یک ماده اماناگوگ، می‌تواند به زنانی که دوره‌های قاعدگی سبک یا نامنظم دارند کمک کند. اما باید توجه داشت که این روغن در دوران بارداری استفاده نشود، زیرا ممکن است باعث تحریک انقباضات رحمی شود.
تأثیر بر سیستم تنفسی
روغن ریحان دارای خاصیت خلط‌آور است و به رفع احتقان، سینوزیت، آنفولانزا، آسم، برونشیت و کاتار کمک می‌کند. استفاده از این روغن در ترکیبات صابون‌های گیاهی تنفسی می‌تواند راه‌حلی طبیعی برای مشکلات تنفسی باشد.
خاصیت آرام‌بخش و کاهش اضطراب
اسانس ریحان می‌تواند برای کاهش اضطراب و آرامش اعصاب مفید باشد. همچنین دارای اثرات گرمازا است که می‌تواند به رفع خستگی جسمی و روحی کمک کند. در ترکیب با صابون‌ها یا بمب‌های حمام، این روغن می‌تواند تجربه‌ای آرامش‌بخش و تسکین‌دهنده را برای مصرف‌کنندگان به ارمغان بیاورد.
ضد التهاب و ضد آکنه
روغن ریحان به دلیل خواص ضد التهابی و ضد عفونی کننده خود، در درمان آکنه و رفع التهابات پوستی موثر است. همچنین این روغن برای تسکین نیش زنبور مفید است و می‌تواند محل نیش را آرام و تسکین دهد.
خاصیت حشره‌کشی و دفع حشرات
روغن ریحان به عنوان یک ماده حشره‌کش و دافع حشرات کاربرد فراوانی دارد. استفاده از آن در صابون‌ها و محصولات آرایشی نه تنها باعث بهبود کیفیت پوست می‌شود، بلکه از گزند حشرات نیز جلوگیری می‌کند.
روش‌های استفاده از روغن ریحان
استفاده در دیفیوزر
برای رفع دردهای سردرد و تسکین احتقان سینوس‌ها، می‌توان 3 تا 4 قطره از روغن ریحان را به دیفیوزر اضافه کرد. این روش نه تنها به تهویه محیط کمک می‌کند بلکه اثرات آرام‌بخش آن را نیز می‌توان تجربه کرد.
تهیه کمپرس
برای تهیه یک کمپرس سرد، چند قطره اسانس ریحان را به یک قاشق روغن حامل (مانند روغن بادام یا انگور) اضافه کرده و در کاسه‌ای از آب سرد حل کنید. سپس یک دستمال تمیز را در آب آغشته کرده و بر روی ناحیه مورد نظر قرار دهید.
نکات ایمنی اسانس ریحان
- قبل از استفاده از روغن اسانسی ریحان روی پوست، حتماً تست حساسیت انجام دهید.
- اسانس ریحان باید به‌خوبی با یک روغن حامل رقیق شود.
- از مصرف طولانی مدت یا مکرر این روغن خودداری کنید.
- در دوران بارداری، شیردهی یا برای کودکان زیر 15 سال از مصرف این روغن پرهیز کنید.
- افرادی که مشکلات کبدی دارند یا از بیماری صرع رنج می‌برند، نباید از این روغن استفاده کنند.
- مصرف روغن ریحان در ساعات پایانی روز یا شب توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است باعث بی‌خوابی شود.
- از مصرف داخلی این روغن خودداری کنید و همچنین آن را بر روی حیوانات خانگی استفاده نکنید.
این خواص و نکات ایمنی، اسانس روغنی ریحان را به یکی از مواد ارزشمند در تولید محصولات گیاهی و طبیعی تبدیل کرده است. توجه به ایمنی و کاربرد درست این روغن، می‌تواند محصولاتی با کیفیت بالا و موثر برای مصرف‌کنندگان ایجاد کند.
پودر برگ ریحان
برگ ریحان به دلیل خواص ضدباکتری قوی خود، به عنوان یکی از درمان‌های طبیعی موثر در پیشگیری و درمان آکنه شناخته می‌شود. خواص ضدالتهابی و ضدباکتری این گیاه به کاهش قرمزی و التهاب ناشی از آکنه کمک کرده و مانع از رشد باکتری‌های مضر بر روی پوست می‌شود.
ریحان؛ درمان طبیعی التهاب
ریحان دارای خواص ضدالتهابی قوی است و به عنوان یک درمان طبیعی برای کاهش التهاب شناخته می‌شود. برخلاف داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین و ایبوپروفن که ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند، ریحان یک جایگزین ایمن و طبیعی است که به کاهش التهاب بدون عوارض جانبی کمک می‌کند.
ترکیبات مفید برای پوست: تیمول و کامفن
برگ ریحان حاوی ترکیبات فعال مانند تیمول و کامفن است که به درمان خارش و عفونت‌های پوستی کمک می‌کنند. کامفن به دلیل خاصیت خنک‌کنندگی‌اش، به تسکین نواحی ملتهب پوست کمک می‌کند و احساس خنکی و آرامش را به پوست می‌بخشد.
لایه‌برداری و درخشش پوست با ریحان
روغن‌های طبیعی و آنتی‌اکسیدان های موجود در برگ ریحان به لایه برداری ملایم پوست کمک کرده و آن را از آلودگی‌ها و سلول‌های مرده پاک می‌کنند. این فرآیند باعث درخشش و تمیزی پوست شده و به بستن منافذ باز کمک می‌کند.
درمان طبیعی اگزما
ریحان به عنوان یک درمان موثر برای اگزما نیز شناخته می‌شود. این گیاه با کاهش قرمزی و خارش پوست، علائم ناخوشایند اگزما را تسکین می‌دهد و پوست را آرام می‌کند.
خواص ضدپیری برگ ریحان
آنتی‌اکسیدان‌ها و فلاونوئیدهای موجود در برگ ریحان، خواص ضدپیری دارند. این ترکیبات از بروز چین و چروک و خطوط ناخوشایند پوستی جلوگیری می‌کنند و به سفتی و نرمی پوست کمک می‌کنند، که نتیجه آن پوستی جوان و درخشان است.
اسانس تولسی
تولسی همچنین به عنوان ریحان مقدس شناخته می شود و بومی آسیا است و به شدت به خاطر استفاده های پزشکی آن در طب آیورودا محبوب است. این اسانس روغنی اعصاب را آرام می کند، از پوست در مقابل انواع سموم و عفونت ها محافظت می کند و آنتی باکتریال، ضد ویروس، ضد التهاب، داروی مسکن و سرشار از انواع آنتی اکسیدان ها است. در حالی که این اسانس خصوصیات موضعی زیادی دارد اما می تواند قدری سوزش آور (محرک) باشد.
هیدروسل تولسی
هیدروسل تولسی خصوصیات روغن های اسانسی را به شکلی ضعیف تر دارد و می تواند به منظور درمان آکنه، پیری، باز کردن منافذ مسدود پوست و برای سم زدایی و در اسپری ها اتاق و اسپری های بدن برای درمان انواع سر درد، استرس و اظطراب استفاده شود.
عصاره تولسی
عصاره تولسی از برگ ها ساخته می شود و در الکل، روغن یا یک حلال استخراج می شود. این عصاره آنتی باکتریال، ضد ویروس و ضد قارچ است و به منظور درمان آکنه، پای ورزشکار، شوره سر و پسوریازیس استفاده می شود.
