روغن چوب بلسان بنفش که در برخی منابع به آن “رز وود” نیز گفته می‌شود، از چوب معطر درخت بلسان بنفش با نام علمی Aniba rosaeodora استخراج می‌شود. این درخت بومی جنگل‌های بارانی آمازون، به‌ویژه در برزیل، گویان، و گویان فرانسه است. همچنین درخت بلسان بنفش (رز وود) بومی هند و برزیل نیز ذکر شده است. این روغن از طریق تقطیر با بخار از خرده‌چوب‌ها یا تنه‌های درخت به‌دست می‌آید. روغن بلسان بنفش دارای رایحه‌ای ملایم، میوه‌ای، دلپذیر، گرم، کمی تند و چوبی است. ترکیبات اصلی آن شامل لینالول (حدود ۸۰-۹۰%)، لیمونن، کامفن، میرسن، ژرانیال، ژرانیول، سینئول، ترپینئول، سیترونلال و پینن است.
به دلیل برداشت بی‌رویه، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) درخت Aniba rosaeodora را در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض قرار داده است. به همین دلیل، روغن‌های چوب بلسان آسیایی (Cinnamomum camphora linaloliferum) و چوب هُو (HÔ wood) به‌عنوان جایگزین‌های مؤثر و پایدار برای آن معرفی شده‌اند. روش‌های نوین شامل استخراج روغن از برگ‌های درخت نیز در حال بررسی است. از آنجایی که مقدار صمغ جمع‌آوری شده در یک روز بسیار کم است، قیمت روغن بلسان بنفش نیز بالا است.
خواص و فواید روغن چوب بلسان بنفش
- خواص پوستی و مویی:
- آنتی‌اکسیدانی: این روغن حاوی خواص آنتی‌اکسیدانی است که می‌تواند با رادیکال‌های آزاد مبارزه کرده و به جلوگیری از آسیب سلولی کمک کند.
- ضد باکتری و ضد عفونی‌کننده: لینالول موجود در روغن بلسان بنفش خواص ضد باکتریایی و ضد عفونی‌کننده دارد و می‌تواند در برابر سویه‌های مختلف باکتری‌ها از جمله باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها محافظت کند.
- ترمیم‌کننده و بازسازی‌کننده پوست: به بازسازی بافت‌ها و سلول‌های پوستی کمک کرده و شادابی و خاصیت ارتجاعی پوست را بازمی‌گرداند. برای بهبود ظاهر جای زخم و ترک‌های پوستی (استرچ مارک) نیز مفید است.
- بهبود خشکی و آسیب‌های پوستی: به مرطوب‌سازی پوست کمک کرده و با خشکی مبارزه می‌کند، همچنین برای پوست‌های خشک، ترک‌خورده و پوسته‌پوسته شده مفید است.
- تسکین‌دهنده التهاب: دارای خواص آرام‌بخش و تسکین‌دهنده است که می‌تواند به کاهش خارش و التهاب ناشی از اگزما و آکنه کمک کند.
- ضد پیری: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن به مبارزه با پیری زودرس کمک کرده و می‌تواند خطوط ریز و چین و چروک را کاهش دهد.
- تقویت‌کننده مو: باور بر این است که گردش خون را در پوست سر تحریک کرده، سلامت فولیکول مو را تقویت و رشد مو را تشویق می‌کند. همچنین به مبارزه با شوره سر و پوسته پوسته شدن کمک کرده و درخشندگی مو را افزایش می‌دهد.
- خواص روحی و روانی:
- کاهش استرس و اضطراب: رایحه ملایم و دلنشین روغن بلسان بنفش می‌تواند به آرامش و تسکین احساسات استرس و اضطراب کمک کند.
- بهبود خواب و آرامش: به عنوان یک ضد افسردگی طبیعی (نه جایگزین دارو) عمل کرده و می‌تواند به کسانی که برای آرامش و خواب شبانه مشکل دارند، کمک کند.
- تعادل و تقویت اعصاب: به تعادل اعصاب و تقویت آن‌ها کمک می‌کند.
- تقویت حس توانمندی و ثبات عاطفی.
- خواص درمانی عمومی و ایمنی:
- ضد عفونی‌کننده (پروپرتي ضد عفونی‌کننده) و تقویت سیستم ایمنی: خواص ضد عفونی‌کننده، ضد ویروسی و ضد قارچی دارد و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.
- ضد درد و ضد اسپاسم: می‌تواند به عنوان مسکن و ضد اسپاسم عمل کند.
- ضد سرطان و شیمی‌درمانی: تحقیقات اولیه نشان داده‌اند که لینالول دارای خواص شیمیایی پیشگیرانه و اثر سیتوتوکسیک (کشنده سلول) بر سلول‌های سرطانی دارد.
- بیهوشی و آرام‌بخش: لینالول به عنوان یک عامل بیهوش‌کننده و آرام‌بخش مؤثر و ایمن در برخی تحقیقات حیوانی نشان داده شده است.
- افزایش میل جنسی: شناخته شده است که میل جنسی زنان را افزایش می‌دهد.
- خواص در طب سنتی:
- مغز و اعصاب: مقوی مغز و اعصاب، درمان فلج، لقوه (فلج یک‌طرفه صورت)، رعشه، سرگیجه و سستی بدن. دم‌کرده آن کاهش‌دهنده خستگی و تقویت‌کننده اعصاب برای مبتلایان به هیستری است. در درمان کند ذهنی بسیار نافع است.
- سیستم تنفسی: برای درمان زکام (سرماخوردگی) توصیه می‌شود (با جوشاندن و بخور دادن). برای درمان درد پهلو و برونشیت شدید نیز استفاده می‌شود.
- سیستم ادراری و گوارشی: مدر (ادرارآور) و برای مشکلات ادراری مفید است. پخته و مربای پوست آن برای رفع سوءهاضمه و تقویت معده و از بین بردن رطوبات آن مفید است.
- مشکلات چشمی: تیرگی مردمک چشم را از بین می‌برد، چشم را روشنی می‌بخشد و بینایی را تیز می‌کند. برای آبریزش چشم نیز مؤثر است.
- درد و التهاب: مرهم آن برای درمان نقرس و روماتیسم و کاهش درد و التهاب ناشی از ورم مفاصل بسیار سودمند است.
- تقویت رحم و سهولت زایمان: در تقویت رحم و سهولت زایمان اثر مثبتی دارد.
- سم‌زدایی: پادزهر برخی سموم مانند اقونیطُن و زهر افعی است.
- دیگر کاربردها: سوزاندن ریشه بلسان و مخلوط کردن با سرکه و استفاده به عنوان ضماد برای زگیل. دانه آن در رفع صرع، سرگیجه و تنگی نفس سودمند است.
نحوه استفاده و کاربردهای روغن چوب بلسان بنفش
-
کاربرد موضعی بر روی پوست
- همیشه با روغن حامل رقیق شود: روغن بلسان بنفش باید همیشه با یک روغن حامل مانند روغن جوجوبا، نارگیل، بادام شیرین، آرگان، دانه گل رز یا ماکادمیا رقیق شود.
- محافظت از پوست: ۱ قطره روغن بلسان بنفش را با ۲ قطره روغن حامل مخلوط کرده و هر روز صبح برای محافظت از پوست در برابر اشعه UV، باد و عناصر محیطی استفاده کنید.
- ترک‌های پوستی و جای زخم: ۵ قطره روغن بلسان بنفش را با ۱۰ قطره روغن حامل دلخواه مخلوط کرده و به آرامی بر روی پوست ماساژ دهید.
- پوست ترک‌خورده و خشک: ۱ قطره روغن بلسان بنفش را با ۵ قطره روغن حامل مخلوط کرده و بر روی نواحی آسیب‌دیده پوست بمالید.
- سلامت عمومی پوست: ۲ قطره روغن را با ۴ قطره روغن حامل مخلوط کرده و روزانه برای بهره‌مندی از خواص آنتی باکتریال و آنتی اکسیدانی استفاده کنید.
- سرم صورت: چند قطره از آن را به سرم صورت شبانه خود اضافه کنید.
- ماسک مو: آن را به ماسک مو یا نرم‌کننده خود اضافه کنید.
- براق‌کننده سینه و درمان زیبایی: ۱ قطره روغن بلسان بنفش را با ۵ قطره روغن بادام شیرین و به اندازه یک فندق شی‌باتر مخلوط کرده و به نواحی آسیب‌دیده بمالید.
-
آروماتراپی و انتشار (دیفیوز)
- برای آرامش و تمدد اعصاب از طریق دستگاه دیفیوزر.
- برای ایجاد فضایی نشاط‌آور و آرام‌بخش.
- برای از بین بردن میکروب‌ها در هوا، به خصوص در دوره‌های عفونی.
- در صورت بی‌خوابی، روغن بلسان بنفش را با روغن‌های پتی‌گرین بیگاراد و پرتقال در نسبت مساوی مخلوط کرده و به مدت یک ساعت قبل از خواب در اتاق خواب منتشر کنید.
-
حمام و ماساژ
- اضافه کردن حدود ۱۰ قطره رقیق شده به آب گرم وان یا وان پا.
- استفاده رقیق شده در ماساژ بدن یا در شامپو برای تقویت پوست سر.
-
سایر کاربردها
- در صنعت عطرسازی از آن استفاده می‌شود، از دهه ۱۹۳۰ در عطرهای Chanel نیز کاربرد داشته است.
- در ساخت ابزار چوبی مانند گیتار برای رایحه و بافت خاص آن.
- در برخی دئودورانت‌ها، ضدعفونی‌کننده‌های دست و محصولات آکنه به صورت عصاره الکلی استفاده می‌شود.
- هیدروسل (آب مقطر) چوب بلسان بنفش، که نسخه ضعیف‌تری از اسانس روغنی است، می‌تواند بدون رقیق‌سازی استفاده شود و به عنوان پایه دئودورانت‌های طبیعی، در تونرهای آکنه، اسپری کاهش سردرد و برای کنترل تولید چربی پوست استفاده می‌شود.
موارد منع مصرف و احتیاطات
- رقیق‌سازی ضروری: روغن بلسان بنفش در حالت خالص بسیار غلیظ است و باید همیشه قبل از استفاده موضعی به درستی رقیق شود.
- تست پچ پوستی: قبل از اولین استفاده یا در صورت سابقه حساسیت، یک آزمایش پچ پوستی بر روی داخل آرنج انجام دهید. در صورت عدم بروز التهاب، خارش، قرمزی یا تحریک پس از ۲۴ ساعت، استفاده از آن ایمن است.
- زنان باردار و شیرده: استفاده از این روغن برای زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است رحم را تقویت کند.
- کودکان: برای کودکان زیر ۷ سال توصیه نمی‌شود.
- حساسیت و بیماری‌های خاص: افرادی که به اسانس‌ها حساسیت دارند، آسمی‌ها (بدون مشورت با آلرژیست)، بیماران صرعی یا دارای سابقه تشنج باید از مصرف آن خودداری کنند.
- مشاوره پزشکی: در صورت مصرف دارو یا داشتن بیماری مزمن، قبل از استفاده با متخصص بهداشت مشورت کنید.
- سابقه سرطان وابسته به هورمون: افرادی با سابقه سرطان وابسته به هورمون باید احتیاط کنند.
- میزان مصرف: به دلیل کمیابی، باید با احتیاط و در حد اعتدال استفاده شود.
- عدم انتشار در حضور کودکان: در صورت انتشار، نباید در حضور کودکان زیر ۷ سال صورت گیرد. در این صورت، باید ۳۰ دقیقه پس از انتشار، اتاق تهویه شود.
تشخیص روغن بلسان بنفش اصل
روغن بلسان اصل بسیار غلیظ، سفیدرنگ و معطر است. برای تشخیص اصالت آن می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- اگر تکه‌ای پشم به روغن خالص بلسان مالیده شود و سپس با آب شسته شود، هیچ اثری از روغن باقی نمی‌ماند، در حالی که روغن تقلبی به پشم می‌چسبد.
- روغن خالص به آسانی در آب یا شیر حل شده و رنگ آب به شیری متمایل می‌شود، اما صمغ تقلبی روی آب باقی می‌ماند یا پخش می‌شود.
- افزودن روغن اصل به تره باعث شعله‌ور شدن آن می‌شود.
- ریختن چند قطره از این روغن در شیر ابتدا باعث دلمه شدن شیر می‌شود.
سلب مسئولیت پزشکی: مطالب ارائه شده در منابع صرفاً جهت اطلاع‌رسانی و آموزش بوده و جایگزین توصیه‌های پزشکی نیستند. همواره برای هرگونه سؤال یا درمان مربوط به وضعیت سلامتی خود، با پزشک یا متخصص بهداشت مشورت کنید.
