گیاه گون (Astragalus)، با خواص دارویی و درمانی فراوان، یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی در طب سنتی چین است. این گیاه شامل بخش‌های مختلفی است که هرکدام کاربردهای خاص خود را دارند، اما مهم‌ترین بخش آن ریشه است که به دلیل خواص بی‌نظیرش در تقویت سیستم ایمنی، کاهش خستگی، سلامت قلب، دیابت و حتی مبارزه با سرطان، به طور گسترده در داروسازی و صنایع مختلف استفاده می‌شود. صمغ کتیرا که از ساقه و ریشه برخی گونه‌های گون استخراج می‌شود نیز خواص درمانی فراوانی دارد و در بهبود سلامت پوست، تقویت مو و درمان آلرژی‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. این مقاله به بررسی خواص دارویی ریشه گون، کاربردهای مختلف آن در درمان بیماری‌ها، و نکات ایمنی و دوز مصرف مناسب این گیاه می‌پردازد. همچنین، تأثیرات مثبت و منفی گیاه گون، از جمله اثرات جانبی احتمالی و تداخل‌های دارویی آن، به دقت بررسی شده است. برای علاقه‌مندان به درمان‌های طبیعی و گیاهی، این مقاله یک منبع جامع و معتبر برای شناخت بهتر گیاه گون و استفاده صحیح از آن است.
بخش های مفید گیاه گون
قسمت‌های مختلفی از گیاه گون (Astragalus) مورد استفاده قرار می‌گیرند، با این حال، برخی قسمت‌ها به دلیل خواص دارویی یا کاربردهای خاص، اهمیت بیشتری دارند.
ریشه گون: مهم‌ترین قسمت گیاه گون که از قرن‌ها پیش، به خصوص در طب سنتی چینی (TCM)، مورد استفاده قرار می‌گیرد، ریشه آن است. ریشه گیاه Astragalus membranaceus، که با نام‌هایی مانند ریشه استراگالوس یا هوانگ‌چی نیز شناخته می‌شود، در داروسازی کاربرد دارد. این ریشه سفت و نشاسته‌ای است و معمولاً از گیاهان چهار ساله برداشت می‌شود و تنها قسمتی از گیاه گون است که دارای مصرف دارویی است، هرچند قسمت‌های دیگر آن ممکن است به عنوان کنسانتره برای دام مورد استفاده قرار گیرند.
ریشه گون به اشکال مختلفی در دسترس است. می‌توان آن را به صورت کپسول و قرص، عصاره مایع، جوشانده (با جوشاندن ریشه در آب) یا دمنوش (با خیساندن ریشه تمیز شده در آب داغ) استفاده کرد. پودر ریشه نیز برای مصرف خوراکی یا موضعی وجود دارد. عصاره و پودر ریشه گون به عنوان مکمل‌های غذایی و همچنین به عنوان چاشنی در مواد غذایی به کار می‌روند. ریشه گون همچنین جزئی معمول در تهیه لوسیون‌ها، کرم‌ها و پمادهای ضد پیری است و به دلیل خواص تسکین‌دهنده طبیعی، جایگزین مفیدی برای پمادهای موضعی محسوب می‌شود. در طب سنتی چینی، ریشه گون به عنوان یک تونیک قوی برای سیستم ایمنی تلقی می‌شود که مغز استخوان را تقویت کرده و بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کند.
صمغ کتیرا: قسمت مهم دیگر که از گیاه گون به دست می‌آید، کتیرا یا صمغ کتیرا است. کتیرا در واقع از ترشحات هیدروکلوئیدی یا شیره گونه‌های کتیراده گون، که اغلب خاردار هستند، تهیه می‌شود. برای استخراج کتیرا، قسمت پایین ساقه و ریشه این گونه‌های گون را با کاردک‌های مخصوص خراش می‌دهند و سپس صمغ خارج شده را پس از خشک شدن جمع‌آوری می‌کنند. کتیرای مرغوب از شاخه‌های قدیمی‌تر به دست می‌آید و هرچه شفاف‌تر و رقیق‌تر باشد، کیفیت بهتری دارد. کتیرا به صورت قطعات مفتولی یا ورقه‌ای (سفید، زرد یا متمایل به قهوه‌ای) یا پودر یافت می‌شود. ایران حدود ۹۰ درصد کتیرای دنیا را تامین می‌کند. کتیرا سرشار از فیبر است.
صمغ کتیرا خواص و کاربردهای متنوعی دارد. در طب سنتی، برای تقویت موی سر، درمان شوره، نرم کردن مو، رفع چین و چروک، درمان گرمازدگی، افزایش میل جنسی در آقایان، درمان بی‌اختیاری ادرار و سنگ مثانه، خشکی و خارش پوست، و همچنین برای دیابت مفید است. کتیرا خاصیت خلط‌آوری نیز دارد و برای درمان سرفه، خشکی سینه و گرفتگی صدا کاربرد دارد. کتیرا به فرآورده‌های کاهش وزن و ملین‌های افزایش‌دهنده حجم اضافه می‌شود. در صنایع آرایشی-بهداشتی به عنوان نرم‌کننده و تسکین‌دهنده استفاده می‌شود. در صنایع دارویی، به عنوان عامل سوسپانسیون‌کننده، امولسیون‌کننده، چسباننده و افزایش‌دهنده ویسکوزیته به کار می‌رود. همچنین در تولید خمیردندان‌ها، لوسیون‌ها، کرم‌ها و ژل‌ها و چسب دندان مصنوعی استفاده می‌شود. علاوه بر این، کتیرا کاربردهای صنعتی مانند کاغذسازی، نساجی، ساخت پاستل نقاشی و خمیر گل‌های شکری نیز دارد. ماسک‌های کتیرا برای رفع لک، سفید کردن، شفاف کردن و ضد پیری پوست استفاده می‌شوند. مصرف کتیرا با شیر و شکر می‌تواند انرژی را افزایش داده و ضعف بدن را برطرف کند. قرار دادن خمیر کتیرا روی لثه می‌تواند زخم‌ها و التهاب لثه را بهبود بخشد.
سایر قسمت‌ها: منابع به استفاده از قسمت‌های دیگر گون نیز اشاره کرده‌اند. ساقه گیاه، به خصوص قسمت پایین‌تر آن، برای استخراج کتیرا خراش داده می‌شود. همچنین، مصرف منظم ساقه گیاه گون به کاهش کلسترول بالای خون کمک کرده و از جذب چربی‌های نامناسب در روده جلوگیری می‌کند. ساقه گون دیواره‌های شریانی را در برابر پلاک‌ها محافظت کرده و مانع تصلب شرایین می‌شود. گل‌های گون شهد تولید می‌کنند که از آن عسل مرغوب تهیه می‌شود. گونه‌های دارویی گون گل‌هایی به رنگ‌های صورتی، قرمز، آبی، بنفش، زرد یا سفید دارند.
شایان ذکر است که در حالی که ریشه گون و کتیرا کاربردهای گسترده‌ای دارند، برخی از انواع و قسمت‌های گیاه گون ممکن است سمی باشند و حاوی سموم مختل‌کننده اعصاب باشند. این سموم ممکن است از زمان رویش تا خشک شدن کامل گیاه در آن باقی بمانند. به همین دلیل، استفاده از گون باید با احتیاط و آگاهی از قسمت‌های قابل استفاده و گونه‌های ایمن صورت گیرد.
خواص دارویی و درمانی گیاه گون
ریشه گون به دلیل داشتن ترکیبات گیاهی مفید مانند آستراگالوس پی ساکارید، ساپونین ها و پلی ساکاریدها، فلاونوئید ها و پلی فنول‌ها دارای خواص بسیاری است.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: یکی از مهم‌ترین فواید گون بهبود عملکرد سیستم ایمنی است. گون می‌تواند تولید سلول‌های ایمنی را افزایش دهد و فعالیت ضد ویروسی متعادلی داشته باشد. به نظر می‌رسد گون سیستم ایمنی ضعیف یا تحت فشار را تحریک می‌کند. برخی شواهد نشان می‌دهد که گون تولید گلبول‌های سفید خون را افزایش می‌دهد. تحقیقات حیوانی نشان داده که ریشه گون به کشتن باکتری‌ها و ویروس‌ها در موش‌های مبتلا به عفونت کمک می‌کند. گون می‌تواند با تقویت عملکرد ایمنی به محافظت در برابر سرماخوردگی معمولی کمک کند. مصرف منظم گون به جلوگیری از سرماخوردگی و آنفولانزا و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی کمک می‌کند.
- تقویت بنیه و کاهش خستگی: شواهدی هرچند محدود نشان می‌دهد که گون خاصیت تقویت کننده بنیه بدن دارد و سبب استحکام بنیه در ورزشکاران می‌شود. مصرف گون برای بیماران سرطانی سبب رفع ضعف و خستگی می‌شود. تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که مصرف عصاره گون به صورت داخل وریدی (IV) می‌تواند میزان خستگی مرتبط با شیمی درمانی را بعد از یک هفته بهبود بخشد. همچنین، ریشه گون می‌تواند علائم خستگی را در افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن کاهش دهد. پژوهش‌های اولیه نشان می‌دهد که مصرف گون می‌تواند ضعف افرادی که اخیراً دچار سکته شده بودند را بهبود دهد.
- سلامت قلب: گون می‌تواند سلامت قلب را تقویت کرده و سطح کلسترول بد خون را کاهش دهد. گون دارای خاصیت ادرارآوری است که می‌تواند فشار خون را کاهش داده و عملکرد رگ‌های خونی را بهتر کند. ساقه این گیاه مانع جذب چربی‌های نامناسب در روده می‌شود. گون به عنوان یک سم‌زدای طبیعی عمل می‌کند و دیواره‌های شریانی را از پلاک‌ها محافظت کرده و مانع بروز بیماری‌هایی مانند تصلب شرایین (سخت شدن شریان‌ها و رسوبات کلسترول) می‌شود. در مطالعه‌ای بر روی خرگوش‌ها، گون سطح کلسترول و فشار خون پایین‌تری را نشان داد که نشان دهنده کاهش خطر بیماری قلبی بود. گون ممکن است به بهبود عملکرد قلب در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی خاص، مانند نارسایی قلبی، کمک کند. برخی تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که استفاده از گون به صورت IV می‌تواند بعضی از علائم نارسایی قلبی را بهبود بخشد. تحقیقات اولیه از گون برای درمان عفونت‌های ویروسی قلب (میوکاردیت) استفاده کرده‌اند، هرچند نتایج متناقض است؛ اما بهترین شواهد نشان می‌دهد مصرف داروهای گون با داروهای معمولی می‌تواند ضربان‌های غیر طبیعی قلب را کاهش دهد، هرچند ممکن است فقط برخی علائم خونی آسیب قلبی را بهبود بخشد. استفاده از گون به صورت IV همراه با درمان متداول پس از جراحی برای اصلاح تترالوژی فالوت می‌تواند عملکرد قلب را بهبود بخشد. تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که مصرف گون می‌تواند مقیاس عملکرد قلبی را در افراد دارای درد قفسه سینه بهبود دهد.
- دیابت و تنظیم قند خون: مصرف گون می‌تواند میزان گلوکز خون را کنترل کرده و تأثیر رادیکال‌های آزاد تولید شده در بدن را خنثی کند. خواص آنتی اکسیدانی این گیاه ممکن است به درمان دیابت در زنان باردار کمک کند (هرچند توصیه به زنان باردار نشده است). ریشه گون یک گیاه اصلی ضد دیابت در طب سنتی چینی است. مطالعات مدرن ترکیباتی مانند فلاونوئیدها و پلی ساکاریدها را مسئول اثرات آن بر قند خون دانسته‌اند. این مولکول‌ها حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشند و به تنظیم سطح گلوکز خون کمک می‌کنند. در تجزیه و تحلیل ۱۳ مطالعه، گون در دوز حدود ۵۰ میلی‌گرم روزانه قند خون بالا را کاهش داد. مصرف روزانه ریشه گون می‌تواند سطح قند خون ناشتا را بهبود بخشیده و برای درمان دیابت مؤثر باشد. تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که مصرف گون به صورت IV یا خوراکی می‌تواند سطح قند خون ناشتا و بعد از غذا را در افراد دیابتی نوع ۲ بهبود بخشد. مصرف خوراکی گون ممکن است تأثیر بیشتری نسبت به تزریق آن داشته باشد و اثر انسولین را در بدن بهبود بخشد. تأثیر گون بر HbA1c نامشخص است. تزریق گون به ورید سبب بهبود بعضی از آسیب‌های کلیه (نفروپاتی دیابتی) در افراد دیابتی می‌شود. مصرف فرآورده‌های گیاهی حاوی گون ممکن است بینایی را در افراد مبتلا به رتینوپاتی دیابتی (مشکلات بینایی ناشی از دیابت) بهبود بخشد.
- مبارزه با سرطان و عوارض شیمی درمانی: ساپونین‌های موجود در گیاه گون مانع رشد تومورهای سرطانی می‌شوند. ساپونین‌ها از تکثیر سلول‌های سرطانی معده جلوگیری کرده و اجازه نمی‌دهند اکسیژن به آنها برسد. در آزمایشات انسانی، گون باعث افزایش اثرات ضد توموری شیمی درمانی می‌شود و می‌تواند تومورها را کوچک کرده و از گسترش سرطان جلوگیری کند. گون دارای اثرات ضد سرطانی در برابر سرطان ریه، سرطان سینه و سرطان روده بزرگ است. روش کار گون تقویت دفاع طبیعی سیستم ایمنی بدن در برابر رشد سلول‌های سرطانی است. آنتی اکسیدان‌های موجود در گون ممکن است با محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو به پیشگیری از سرطان کمک کنند. علاوه بر دفاع در برابر سرطان، گون می‌تواند به کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی مانند تهوع، استفراغ و اسهال نیز کمک کند. تجزیه و تحلیل تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که مصرف محصولات گیاهی حاوی گون در کنار شیمی درمانی با پایه پلاتین می‌تواند خطر مرگ در افراد مبتلا به سرطان ریه را از یک تا سه سال بعد از درمان کاهش دهد. مصرف گون همراه با Ligustrum lucidum به صورت خوراکی برای درمان سرطان سینه، سرطان دهانه رحم و سرطان ریه استفاده می‌شود.
- از بین بردن آلرژی: گون ممکن است در درمان آلرژی فصلی مانند تب یونجه مؤثر باشد. ترکیبات شیمیایی موجود در این گیاه ممکن است از انتشار هیستامین‌ها جلوگیری کرده و سبب بهبود خارش چشم، عطسه و آبریزش بینی شود. تحقیقات اولیه نشان می‌دهد مصرف روزانه عصاره ریشه گون علائم آلرژی فصلی را بهبود می‌بخشد.
- حمایت از سلامت کلیه: یکی از کاربردهای سنتی گون در طب چینی، حمایت از سلامت کلیه است. گون ممکن است با بهبود جریان خون و نتایج آزمایش کلیه مانند اندازه‌گیری پروتئین در خون یا ادرار، از سلامت کلیه حمایت کند. در مطالعات متعددی، گون باعث بهبود پروتئینوری (وجود پروتئین بیش از حد در ادرار) شده است. همچنین ممکن است به پیشگیری از عفونت در افراد مبتلا به کاهش عملکرد کلیه کمک کند. مصرف خوراکی گون موجب کاهش عفونت در کودکان مبتلا به سندرم نفروتیک (آسیب کلیه) می‌شود. استفاده از گون همراه با داروهای معمولی برای بیماری کلیوی می‌تواند بعضی از اقدامات عملکرد کلیه را بهبود بخشد، هرچند مشخص نیست که گون می‌تواند از مرگ پیشگیری کند یا زمان لازم برای دیالیز را افزایش دهد. به نظر می‌رسد استفاده از گون به صورت IV قبل، حین و بعد از جراحی قلب موجب کاهش نارسایی کلیه پس از جراحی قلب شود.
- جلوگیری از تحلیل حافظه و محافظت از مغز: عصاره گون سلول‌های آسیب دیده مغز را پس از محدودیت رسانایی خون به مغز بهبود می‌بخشد؛ بنابراین این گیاه برای تقویت حافظه بسیار مفید بوده و مانع از بین رفتن سلول‌های مغز و تحلیل حافظه می‌شود. در مطالعه‌ای روی موش‌ها نشان داده شد که گون با آسیب‌های ذهنی و رفتاری ناشی از استرس مقابله کرده و عملکرد بهتری در عبور از مناطق پر پیچ و خم داشتند که به بهبود حافظه محیطی و یادگیری تعبیر شد. ریشه گون با پیشگیری از آسیب‌های عصبی، جلوگیری از تجمع آمیلوئید بتا (پسماند سمی که باعث آلزایمر و زوال عقل می‌شود) و کاهش اضطراب از ابتلا به بیماری‌های مغزی جلوگیری می‌کند. ریشه گون می‌تواند استرس و اضطراب مزمن را مهار کرده و آرامش را افزایش دهد.
- خواص دیگر ریشه گون:
- ضد پیری: ریشه گون به کاهش علائم پیری بر روی پوست، رشد بافت‌ها و جلوگیری از علائم بیماری‌های مزمن کمک می‌کند. برای چروک و لکه‌های ناشی از پیری مفید است. ریشه گون یک جزء معمول در لوسیون‌ها، کرم‌ها و پمادهای ضد پیری است.
- تسکین زخم: ریشه گون با افزایش بازسازی بافت به شتاب التیام زخم کمک می‌کند. طب سنتی چینی از این ریشه جهت درمان زخم‌ها و ترمیم و جوان‌سازی اندام‌ها و بافت‌های مجروح استفاده می‌کرده است.
- کاهش مشکلات خواب: بی‌خوابی و خواب ناآرام می‌تواند با مصرف ریشه گون برطرف شود. با بهبود سلامت کلی، متابولیسم و تعادل هورمونی بدن، ریشه گون می‌تواند به ایجاد یک خواب آرام کمک کند.
- سلامت چرخه سلولی: مطالعات بر روی استفاده از عصاره گون، افزایش پوشش غشای سلول‌های شریان را نشان داده است.
- ایدز: شواهد درباره اثرات گون در افراد مبتلا به ایدز واضح نیست. برخی مطالعات بهبود علائم و عملکرد ایمنی را نشان داده‌اند، اما این مورد در حد یک ایده ثابت نشده است.
- لوپوس (SLE): تحقیقات ابتدایی نشان می‌دهد که مصرف وریدی گون می‌تواند علائم این بیماری خودایمنی را بهبود داده و عفونت‌ها را کاهش دهد.
- از دست دادن شنوایی: تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که دریافت گون به صورت داخل وریدی می‌تواند شنوایی را در افرادی که ناگهان کر شده‌اند یا به علت صدای بلند شنوایی خود را از دست داده‌اند، بهبود بخشد.
- قاعدگی نامنظم: تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که مصرف ترکیبی از گون و سایر مواد گیاهی می‌تواند به بهبود منظم چرخه های قاعدگی در زنان مبتلا به قاعدگی نامنظم کمک کند.
- ضد التهاب و ضد اسپاسم: ریشه گون دارای خواص ضد التهاب و ضد اسپاسم است.
برخی منابع اشاره می‌کنند که شواهد علمی کافی برای تعیین مؤثر بودن یا نبودن گون برای بسیاری از مشکلات وجود نداشته است.
عوارض جانبی و موارد احتیاط ریشه گون
گون معمولاً در ترکیب با سایر مکمل‌های گیاهی مصرف می‌شود. در صورت استفاده مناسب، گون بسیار ایمن به نظر می‌رسد و عوارض جانبی کمی دارد.
- مصرف خوراکی: مصرف گون برای بیشتر بزرگسالان تقریباً بی‌خطر است. مقادیر حداکثر ۶۰ گرم در روز تا ۴ ماه با خیال آسوده استفاده شده است. گون امکان دارد موجب بثورات پوستی، خارش پوست، آبریزش بینی یا ناراحتی معده شود، هرچند این وقایع کمتر اتفاق می‌افتند. گون به خصوص در شکل پودری خود می‌تواند موجب مشکلات گوارشی شود.
- مصرف وریدی (IV): مصرف گون به صورت IV تحت نظارت پزشک متخصص تقریباً بی‌خطر است. مقادیر ۸۰ گرم در روز به صورت IV تا ۴ ماه با خیال آسوده مصرف شده است. گون امکان دارد موجب سرگیجه یا ضربان قلب نامنظم شود. فقط باید به صورت IV یا تزریقی تحت نظارت پزشکی تجویز شود. دوزهای بسیار بالا ممکن است سیستم ایمنی را سرکوب کند.
- بیماری‌های خودایمنی: گون ممکن است فعالیت سیستم ایمنی بدن را افزایش دهد. برای افراد دارای اختلالات خودایمنی مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS)، لوپوس یا آرتریت روماتوئید، گون ممکن است مضر باشد. افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی باید با احتیاط از گون استفاده کنند.
- مشکلات خونریزی: گون، به خصوص در شکل پودری آن، ممکن است مشکلات خونریزی را تشدید کند. گون می‌تواند لخته‌های خونی را از بین ببرد که منجر به مشکلات خونریزی می‌شود. زمانی که داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین مصرف می‌کنید، نباید گون مصرف کنید. حتی در موارد جراحی، مصرف گون باعث بروز مشکل می‌شود.
- فشار خون پایین: گون می‌تواند فشار خون را کاهش دهد. افراد با فشار خون پایین که گون مصرف می‌کنند ممکن است بیشتر در معرض خطر افت فشار خون قرار گیرند که می‌تواند باعث تشدید مشکلات شود.
- حساسیت‌ها: گون می‌تواند منجر به حساسیت‌های شدید شود. بیشتر آلرژی‌های ناشی از گون معمولاً استثنایی هستند. گون نوعی حبوبات محسوب می‌شود؛ بنابراین حساسیت به حبوبات مانند لوبیاها و باقلاها می‌تواند واکنش‌های آلرژیک را افزایش دهد.
- مسمومیت: بعضی از قسمت‌های گون می‌تواند مسموم باشد. اخیراً دریافته شده که نیمی از گون حاوی سموم مختل کننده اعصاب است. این گیاهان بعضاً از لحظه بیرون آمدن از خاک تا جایی که در تابستان خشک شوند، مسموم هستند. با این حال، گونه‌های مسموم مانند Astragalus lentiginosus و Astragalus mollissimus معمولا در مکمل‌های غذایی مورد استفاده انسان یافت نمی‌شوند و بیشتر مکمل‌ها حاوی Astragalus membranaceus هستند.
- بارداری و شیردهی: مصرف گون در زنان باردار ممکن است باعث واکنش‌های شدید شود. هیچ تحقیق کافی برای اثبات بی‌ضرر بودن گون برای زنان باردار و شیرده انجام نشده است. بنابراین بهتر است زنان باردار و شیرده از مصرف آن خودداری کنند.
تداخل‌های دارویی ریشه گون
- داروهای کاهش دهنده سیستم ایمنی: گون قدرت سیستم ایمنی را افزایش می‌دهد. مصرف گون در کنار این گروه از داروها ممکن است تأثیر آنها را کاهش دهد. سیکلوفسفامید برای افزایش قدرت سیستم ایمنی استفاده می‌شود و گون نیز قدرت سیستم ایمنی را افزایش می‌دهد، بنابراین مصرف گون در کنار این دارو ممکن است تأثیر آن را کاهش دهد.
- لیتیوم: گون خاصیت ادرار آور دارد. مصرف گون ممکن است عملکرد بدن در دفع لیتیوم را کاهش دهد. این اقدام می‌تواند میزان لیتیوم را در بدن افزایش داده و منجر به عوارض جانبی جدی شود.
- داروهای رقیق کننده خون: مصرف گون با داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین به دلیل افزایش خطر خونریزی توصیه نمی‌شود.
نحوه مصرف و دوز ریشه گون
ریشه گون معمولاً به صورت کپسول، قرص، عصاره مایع یا به شکل ریشه خشک یا پودری در دسترس است. دم نوش گون با خیساندن یا جوشاندن ریشه تمیز شده در آب داغ تهیه می‌شود که روش محبوبی برای مصرف است. گاهی اوقات گون با گیاهان دیگر ترکیب می‌شود. ریشه گون همچنین جزء معمول در لوسیون‌ها، کرم‌ها و پمادهای ضد پیری است.
شواهد علمی کافی برای تعریف یک دوز مصرف مناسب گون وجود ندارد. دوز مصرف مناسب به عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت و تاریخچه پزشکی فرد بستگی دارد. دوز معمول این گیاه ۹ تا ۳۰ گرم در روز است. تحقیقات نشان می‌دهد که دوزهای خوراکی تا ۶۰ گرم در روز تا چهار ماه برای اکثر افراد بی‌خطر به نظر می‌رسد. با این حال، هیچ مطالعه‌ای برای تعیین ایمنی دوزهای بالا در طولانی مدت وجود ندارد. دوزهای خاصی در مطالعات برای شرایطی مانند نارسایی احتقانی قلب (۲ تا ۷.۵ گرم دو بار در روز تا ۳۰ روز)، کنترل قند خون (۴۰ تا ۶۰ گرم به صورت جوشانده تا چهار ماه)، بیماری کلیوی (۷.۵ تا ۱۵ گرم دو بار در روز تا شش ماه برای کاهش خطر عفونت)، سندرم خستگی مزمن (۳۰ گرم به صورت جوشانده با گیاهان دیگر) و آلرژی‌های فصلی (دو کپسول ۸۰ میلی‌گرمی دو بار در روز به مدت شش هفته) استفاده شده است. مصرف وریدی (IV) گون با دوز ۸۰ گرم در روز تا ۴ ماه تحت نظارت پزشک بی‌خطر گزارش شده است.
مهم: لطفاً توجه داشته باشید که قبل از مصرف هر مکملی، به خصوص اگر بیماری خاصی دارید یا دارو مصرف می‌کنید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه اطلاع‌رسانی و آموزشی دارد و توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی‌شود.
سؤالات متداول در مورد گیاه گون
چه افرادی نباید از گیاه گون استفاده کنند؟
مصرف گیاه گون برای برخی افراد توصیه نمی‌شود و یا باید با احتیاط فراوان و تحت نظر پزشک صورت گیرد. این افراد شامل:
- زنان باردار و شیرده: به دلیل عدم وجود تحقیقات کافی در مورد بی‌خطر بودن گون در این دوران.
- افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی: مانند مولتیپل اسکلروزیس، لوپوس یا آرتریت روماتوئید، زیرا گون ممکن است فعالیت سیستم ایمنی را افزایش دهد.
- افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند: گون می‌تواند اثرات این داروها را کاهش دهد.
- افراد با مشکلات خونریزی یا مصرف کنندگان داروهای رقیق کننده خون: گون ممکن است مشکلات خونریزی را تشدید کرده و با داروهای رقیق کننده خون تداخل داشته باشد.
- افراد با فشار خون پایین: گون می‌تواند فشار خون را کاهش دهد و در این افراد باعث افت بیشتر فشار خون شود.
- افراد مبتلا به دیابت یا مشکلات فشار خون: گون می‌تواند بر سطح قند خون و فشار خون تاثیر بگذارد و باید با احتیاط مصرف شود.
ریشه گون به چه اشکالی قابل مصرف است؟
ریشه گون به روش‌های مختلفی قابل مصرف است. رایج‌ترین اشکال مصرف آن عبارتند از:
- کپسول و قرص: به عنوان مکمل‌های دارویی در دسترس هستند.
- عصاره مایع: شکلی تغلیظ شده از ترکیبات مفید گون است.
- دمنوش: با خیساندن یا جوشاندن ریشه خشک شده در آب داغ تهیه می‌شود.
- پودر: که می‌توان آن را به دمنوش یا سایر مواد غذایی اضافه کرد.
- استفاده موضعی: عصاره گون در لوسیون‌ها، کرم‌ها و پمادهای ضد پیری و برای التیام زخم‌ها استفاده می‌شود.
- تزریق وریدی: در موارد خاص و تحت نظارت پزشک متخصص.
