پشن فروت: گنج استوایی برای جوانی پوست شما

پشن فروت، این میوه گرمسیری کوچک اما پرخاصیت که با نام گل ساعتی نیز شناخته می‌شود، فراتر از طعم منحصر به فردش، یک راز پنهان برای داشتن پوستی سالم، شاداب و جوان است. منابع متعدد تأیید می‌کنند که این میوه‌ی عجیب استوایی سرشار از آنتی‌ اکسیدان‌ های قدرتمندی مانند ویتامین C و بتاکاروتن (که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود)، ویتامین‌های دیگر (مانند ریبوفلاوین و کاروتن) و ترکیباتی مانند پیسه‌آتانول و کریسین است که نقشی کلیدی در سلامت و زیبایی پوست ایفا می‌کنند. اگر رویای داشتن پوستی درخشان، بدون چروک و مقاوم در برابر علائم پیری را در سر دارید و به دنبال استفاده از مواد طبیعی در روتین مراقبت از پوست خود هستید، این مقاله دریچه‌ای نو به دنیای خواص شگفت‌انگیز پشن فروت برای پوستتان می‌گشاید. با ما همراه باشید تا کشف کنید چگونه این گنج استوایی می‌تواند دستیار اصلی شما در دستیابی به پوست دلخواهتان باشد.

معرفی پشن فروت

پشن فروت میوه‌ای گرمسیری است که با نام‌های دیگری مانند گرانادیلا و در ایران به دلیل شباهت ظاهر گل‌های درخت آن به ساعت، به میوه گل ساعتی نیز شناخته می‌شود. این میوه از خانواده تاک‌ها است و نام علمی آن Passiflora edulis است و متعلق به سرده Passiflora و خانواده Passifloraceae است. پشن فروت دارای پوستی بیرونی سخت و محکم است و در داخل آن، گوشتی آبدار و پالپی نرم به همراه تعداد زیادی دانه وجود دارد. هم پالپ و هم دانه‌های این میوه خوراکی هستند.

مشخصات پشن فروت

• انواع و ظاهر: پشن فروت در دو رنگ ارغوانی (بنفش) و زرد رشد می‌کند. انواع ارغوانی (Passiflora edulis) معمولاً کوچکتر، گرد یا بیضی شکل با پوست بنفش هستند و حدود 35 گرم وزن دارند. انواع زرد (Passiflora flavicarpa) معمولاً کمی بزرگتر، گرد یا بیضی شکل با پوست زرد هستند و وزنشان به نزدیک 80 گرم می‌رسد. قطر این میوه بین 4 تا 7.5 سانتی‌متر است. میوه ارغوانی شبیه یک گریپ فروت توصیف شده است. پوست میوه خوراکی نیست.
• طعم: پشن فروت میوه‌ای بسیار خوش طعم است. طعم آن تمایل به ترشی دارد و دانه‌های آن نیز ترش هستند. اضافه کردن شیرین کننده می‌تواند ترشی آن را کاهش دهد.
• محل رشد و خاستگاه: خاستگاه اصلی این میوه جنوب برزیل، از طریق پاراگوئه و شمال آرژانتین است. در حال حاضر به صورت گسترده در سراسر جهان از جمله آسیا، اروپا، استرالیا، آمریکای جنوبی و شمالی کشت می‌شود. این میوه در آب و هوای گرم مانند استرالیا، آمریکای جنوبی، آفریقای جنوبی و هند رشد می‌کند. برخی از انواع آن می‌توانند در آب و هوای نیمه گرمسیری نیز رشد کنند.
• رشد در ایران: پشن فروت بومی ایران نیست. محیط کشت مناسب این میوه در ایران معمولاً وجود ندارد و به همین دلیل درخت آن بار نمی‌دهد. کشت آن در اقلیم ایران دشوار است، مگر اینکه منطقه‌ای شباهت زیادی به مناطق استوایی یا هند (گرم و مرطوب و بدون زمستان) داشته باشد که در این صورت ممکن است بار هم بدهد. بیشتر پشن فروت موجود در ایران از هند وارد می‌شود. با این حال، برخی دیدگاه‌ها به کاشت و میوه دادن این درخت در مناطقی از گیلان (کلاچای) و مازندران (چمستان، نور، آمل) اشاره کرده‌اند.
• روش مصرف: پشن فروت را می‌توان به تنهایی خورد. برای مصرف خام، آن را از وسط نصف کرده و قسمت نرم داخلی شامل پالپ و دانه‌ها را با قاشق خارج کرده و میل می‌کنند. آب پشن فروت را می‌توان با فشار دادن تمام قسمت‌های خوراکی میوه روی صافی به دست آورد. این آبمیوه را می‌توان با آبمیوه‌ها یا نوشیدنی‌های دیگر مانند شربت شکر، آب پرتقال یا آناناس، یا ماست میوه‌ای مخلوط کرد. همچنین با جوشاندن آن می‌توان شربت یا سس پشن فروت درست کرد که برای تهیه ژله یا مربا استفاده می‌شود. با پشن فروت نمی‌توان کمپوت درست کرد، اما می‌توان آن را خرد کرده و در فریزر نگهداری کرد تا هر زمان لازم بود با میوه‌های دیگر ترکیب شود. همچنین از آن در دسرها، سالاد (برای افزودن بافت ترد و طعم شیرین) و ماست استفاده می‌شود. کارخانه‌ها نیز از آن برای تهیه آبمیوه‌های صنعتی و طعم‌دهی به سایر آبمیوه‌ها استفاده می‌کنند.
• ارزش غذایی (در بستر خواص): میوه گل ساعتی منبع غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. این میوه حاوی ویتامین A، ویتامین C، ویتامین‌های گروه B (مانند ریبوفلاوین، نیاسین، فولات)، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، مس، فیبر و پروتئین است. درصد ویتامین‌ها و مواد معدنی در این میوه بالاست. پشن فروت همچنین کم کالری محسوب می‌شود، به طوری که هر 100 گرم آن حدود 97 کیلوکالری دارد و یک میوه متوسط حدود 17 کیلوکالری. این میوه حاوی ترکیباتی مانند پیسه‌آتانول (به ویژه در دانه‌ها)، پکتین، کریسین و هارمن (ترکیب آرامبخش) است. این مشخصات تغذیه‌ای اساس خواص سلامتی فراوان پشن فروت است که در منابع به تفصیل ذکر شده است.

خواص پشن فروت برای پوست

منابع متعددی اشاره می‌کنند که پشن فروت منبع غنی از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها است که نقش مهمی در سلامت پوست ایفا می‌کنند.

1. سرشار از ویتامین A: پشن فروت منبع قوی از ویتامین A محسوب می‌شود. ویتامین A یک ماده مغذی بسیار مهم و حیاتی برای سلامت پوست است.
2. منبع آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌های مفید: علاوه بر ویتامین A، این میوه حاوی مقادیر بالایی ویتامین C، ریبوفلاوین، کاروتن و پلی‌فنول‌ ها است که همگی به عنوان آنتی‌اکسیدان عمل کرده و سلامت و ظاهر پوست را بهبود می‌بخشند. این آنتی‌اکسیدان‌ها با رادیکال‌های آزاد که می‌توانند به سلول‌های پوست آسیب برسانند، مبارزه می‌کنند.
3. ضد پیری و کاهش چین و چروک: آنتی‌ اکسیدان‌ ها و ویتامین‌های موجود در میوه گل ساعتی به تأخیر انداختن علائم پیری زودرس کمک می‌کنند. ویتامین A، به همراه فنول‌ها و فلاونوئیدها، در جلوگیری از علائم پیری مانند چین و چروک نقش دارد. برخی منابع حتی می‌گویند افرادی که پشن فروت می‌خورند به ندرت پوست چروکیده دارند. پیسه‌آتانول موجود در پشن فروت نیز ممکن است اثرات ضد پیری داشته باشد.
4. آبرسانی پوست: این میوه پوست را هیدراته و شاداب می‌کند.
5. بهبود رنگ و چهره پوست: پشن فروت به بهبود رنگ پوست کمک کرده و چهره را شفاف‌تر می‌کند.
6. محافظت در برابر آسیب‌ها: مواد مغذی و آنتی‌اکسیدانی پشن فروت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند.

خواص دانه های پشن فروت برای پوست

• دانه‌های پشن فروت حاوی روغن‌های ضروری هستند. این روغن‌ها به طور طبیعی پوست را مرطوب کرده و به آن در حفظ رطوبت کمک می‌کنند. به همین دلیل، مردم در آمریکای جنوبی و آفریقا از عصاره دانه برای درمان موضعی پوست استفاده می‌کنند.
• روغن دانه پشن فروت می‌تواند ترشح سبوم (چربی پوست) را کنترل کند. کنترل سبوم به رفع مشکلات مرتبط با چربی پوست مانند جوش‌های سر سیاه، آکنه و کدر شدن پوست کمک می‌کند.
• اجزای موجود در دانه‌ها برای درمان زخم‌های سطحی ناشی از سوختگی و التهاب قدرتمند هستند.
• روغن دانه پشن فروت دارای خاصیت ضد قارچ است و می‌تواند رشد قارچ‌ها در پاها و ناخن‌ها را مهار کند.
• دانه‌ها حاوی ویتامین‌های C و A هستند که آنتی‌اکسیدان‌های قوی محسوب می‌شوند و روغن دانه پشن فروت می‌تواند به رفع چین و چروک کمک کند.
• خواص آنتی‌باکتریال و ضد التهابی روغن دانه پشن فروت قادر است آکنه را التیام بخشد، فرآیند بهبود را تسریع کند، درد و قرمزی را کاهش دهد و از لکه‌های سیاه جلوگیری کند.

استفاده پشن فروت در محصولات مراقبت از پوست

• ماسک‌های صورت حاوی عصاره پشن فروت به دلیل خواص ترمیم کننده، ضد پیری و رطوبت‌رسانی مورد توجه قرار گرفته‌اند. ماسک صورت نقابی پشن فروت حاوی ویتامین‌های A, C, D, و E است.

به طور کلی، منابع تأکید می‌کنند که مجموعه ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در پشن فروت، به ویژه ویتامین A و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در دانه‌ها، فواید قابل توجهی برای سلامت پوست، از جمله مبارزه با پیری، بهبود آبرسانی و رنگ پوست، درمان آکنه و التیام زخم‌ها دارند.

پشن فروت (Passiflora incarnata L.) گیاهی بومی جنوب شرقی آمریکای شمالی است و همچنین در جزایر برمودا، آنتیل، آمریکای مرکزی – به ویژه در مکزیک – و در برزیل، آرژانتین و هند یافت می شود. گل های باشکوه این گیاه (passion flower) در قرن شانزدهم، کاوشگران اسپانیایی را که در پرو با این گیاه رونده (climbing plant) برخورد کردند، مجذوب خود کرد. در سال 1609 به اروپا وارد شد. در اروپای مرکزی، تنها در مناطق گرمتر می توان آن را در فضای باز کشت کرد. مناطق اصلی کشت این گیاه در هند و آمریکای شمالی قرار دارد و مناطق کم اهمیت تر آن در اسپانیا و ایتالیا است. نام پشن فروت (passion flower) در قرن هفدهم زمانی که راهبان اجزای مختلف گل را به عنوان نمادهای مسیر رنج مسیح تفسیر کردند، به آن داده شد. پشن فروت (flesh-coloured passion flower) درختچه ای رونده است که می تواند تا ارتفاع 10 متر رشد کند.

نحوه مصرف میوه گل ساعتی

بر اساس منابع ارائه شده، روش‌های مختلفی برای مصرف پشن فروت وجود دارد:

1. مصرف خام: ساده‌ترین روش این است که میوه را با چاقو از وسط نصف کنید. قسمت نرم داخلی که شامل پالپ ژلاتینی و تعداد زیادی دانه است را با استفاده از قاشق خارج کرده و میل کنید. پالپ و دانه‌های این میوه خوراکی هستند. پوست پشن فروت خوراکی نیست.
   • دانه‌های پشن فروت ترش هستند. اضافه کردن شکر یا شیرین کننده می‌تواند ترشی آن را کاهش دهد. برخی منابع اضافه کردن خامه را نیز برای کاهش ترشی ذکر کرده‌اند.
2. تهیه آبمیوه: برای تهیه آب پشن فروت، می‌توانید تمام قسمت‌های خوراکی میوه (پالپ و دانه‌ها) را روی یک صافی فشار دهید. این کار یک آبمیوه ترش و خوشمزه ایجاد می‌کند. همچنین می‌توانید محتوای میوه را داخل مخلوط کن بریزید و سپس آب آن را از دانه‌ها جدا کنید. آب پشن فروت به تنهایی نیز لذیذ است.
   • آب پشن فروت را می‌توان با نوشیدنی‌های دیگر مانند شربت شکر، آب پرتقال یا آناناس، یا ماست میوه‌ای ترکیب و مصرف کرد.

1. تهیه شربت یا سس: با جوشاندن قسمت‌های خوراکی میوه (احتمالاً منظور پالپ و دانه‌ها است، اگرچه یک منبع اشاره دارد که شربت از تمام اجزای پشن فروت با جوشاندن در آب درست می‌شود) می‌توان شربت یا سس پشن فروت تهیه کرد. این شربت یا سس را می‌توان برای تهیه ژله یا مربا استفاده کرد.
2. تهیه شیره (پوره): شیره پشن فروت با جوشاندن پشن فروت (احتمالاً منظور پالپ بدون پوست است) با شکر برای بیش از پنج دقیقه و خارج کردن دانه‌ها درست می‌شود. برخی قبل از جوشاندن، دانه‌های وانیل یا افزودنی‌های دیگر اضافه می‌کنند. شیره این میوه می‌تواند به عنوان دسر روی ماست یا بستنی ریخته شود.
3. تهیه مربا: مربای پشن فروت مانند دیگر مرباها تهیه می‌شود و علاوه بر جوشاندن پالپ (احتمالاً ساقه ژلاتینی)، نیاز به افزودن لیمو و شکر دارد. برخی ممکن است میوه‌های دیگر مانند آناناس و انبه را نیز به مربا اضافه کنند.
4. استفاده در دسرها: پشن فروت اغلب به عنوان طعم دهنده برای کیک و دسر استفاده می‌شود.
5. استفاده در سالاد: می‌توان از پشن فروت در سالاد استفاده کرد تا بافت ترد و طعم شیرین به آن اضافه شود.
6. ترکیب با ماست: پشن فروت را می‌توان با ماست طبیعی مخلوط کرده و میل کرد.
7. نگهداری در فریزر: نمی‌توان با پشن فروت کمپوت درست کرد. اما اگر آن را خرد کرده و در فریزر قرار دهید، می‌توانید هر زمانی که خواستید با میوه‌های مختلف ترکیب کنید.

نکات مهم در مورد مصرف پشن فروت

• هنگام انتخاب میوه، به دنبال نوعی باشید که سنگین و بنفش یا زرد باشد. پوست آن ممکن است نرم یا چروک باشد؛ هرچه چروک‌تر باشد، رسیده‌تر است. از میوه‌های بی‌رنگ، پلاسیده یا دارای نقاط سبز (نشان‌دهنده نرسیده بودن) خودداری کنید.
• میوه را قبل از مصرف به دقت بشویید تا هرگونه آلایندگی از بین برود.
• اگرچه پشن فروت برای اکثر مردم سالم است، مصرف زیاد آن ممکن است به دلیل محتوای بالای فیبر باعث مشکلات گوارشی مانند درد معده و اسهال شود.
• افراد دیابتی باید در مصرف آن دقت کرده و در وعده‌های کمتری بخورند. همچنین هنگام بالا بودن قند خون از خوردن میوه اجتناب کنند.
• برخی افراد ممکن است به پشن فروت حساسیت داشته باشند، به خصوص کسانی که به لاتکس حساسیت دارند. این به دلیل شباهت ساختار پروتئین‌های گیاهی در میوه با پروتئین‌های لاتکس است. افراد با چنین حساسیت‌هایی باید هنگام خوردن پشن فروت مراقب باشند.
• مصرف زیاد پشن فروت ممکن است باعث خواب‌آلودگی شود. مصرف زیاد آن به افرادی که کارهایی با تمرکز بالا انجام می‌دهند توصیه نمی‌شود.
• برخی منابع مصرف زیاد پشن فروت را به دلیل ایجاد واکنش‌های آلرژیک احتمالی به زنان باردار و شیرده و کودکان زیر 3 سال توصیه نکرده‌اند. همچنین اشاره شده که گل پشن فروت نباید در دوران بارداری یا شیردهی مصرف شود.
• یک منبع توصیه می‌کند که مصرف پشن فروت حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی قطع شود، زیرا ممکن است سیستم عصبی مرکزی را تحریک کرده و بیهوشی را تحت تأثیر قرار دهد.

عوارض مصرف میوه گل ساعتی

• هنگام انتخاب، میوه‌ای را بردارید که سنگین و به رنگ بنفش یا زرد باشد.
• پوست میوه ممکن است نرم یا چروکیده باشد؛ هرچه چروکیده‌تر باشد، معمولاً رسیده‌تر است.
• از میوه‌هایی که بی‌رنگ، پلاسیده یا دارای نقاط سبز (نشانه‌ی نرسیده بودن) هستند، خودداری کنید.
• قبل از مصرف، میوه را به دقت بشویید تا آلودگی‌ها پاک شوند.
• به طور کلی، پشن فروت برای بیشتر افراد سالم است.
• مصرف زیاد آن ممکن است به دلیل محتوای بالای فیبر باعث مشکلات گوارشی مانند درد معده و اسهال شود.
• این میوه می‌تواند اثر آرامش‌بخش داشته باشد و ممکن است باعث خواب‌آلودگی شود. بنابراین، مصرف زیاد آن به افرادی که نیاز به تمرکز بالا دارند توصیه نمی‌شود.
• پشن فروت ممکن است برای برخی افراد آلرژی‌زا باشد. افرادی که به لاتکس حساسیت دارند ممکن است به پشن فروت نیز واکنش نشان دهند (واکنش متقاطع). این به دلیل شباهت ساختار پروتئین‌های گیاهی در میوه با پروتئین‌های لاتکس است. واکنش‌ها می‌توانند از کهیر تا آنافیلاکسی متغیر باشند. افراد با سابقه این حساسیت‌ها باید احتیاط کنند.
• مطالعات نشان داده‌اند که گل پشن فروت نباید در دوران بارداری یا شیردهی مصرف شود. اگرچه فولات موجود در میوه برای رشد جنین مفید است، مصرف زیاد میوه به دلیل احتمال واکنش‌های آلرژیک در زنان باردار و شیرده و همچنین کودکان زیر 3 سال توصیه نشده است.
• افراد مبتلا به دیابت می‌توانند از پشن فروت به دلیل شاخص گلیسمی پایین و فیبر بالا استفاده کنند. اما توصیه می‌شود در وعده‌های کمتری مصرف شود. هنگام بالا بودن قند خون باید از خوردن آن اجتناب شود. افراد دیابتی باید قند خون خود را هنگام مصرف منظم میوه کنترل کرده و برای تعیین مقدار مناسب با پزشک مشورت کنند.
• پوست پشن فروت بنفش ممکن است حاوی ترکیباتی به نام گلیکوزیدهای سیانوژن باشد که می‌توانند در مقادیر زیاد سمی باشند. (توجه داشته باشید که پوست آن خوراکی نیست و مطالعات روی اثرات پوست معمولاً با استفاده از عصاره آن انجام شده است).
• از آنجا که پشن فروت ممکن است سیستم عصبی مرکزی را تحریک کند، ممکن است بیهوشی را در حین جراحی تحت تأثیر قرار دهد. توصیه شده است که مصرف آن حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی قطع شود.
• در نهایت، هرگونه اطلاعات پزشکی در این منابع صرفاً جنبه آموزش و اطلاع‌رسانی دارد و پیش از استفاده از توصیه‌ها حتماً باید با پزشک متخصص مشورت کرد.