گواوا: راز جوانی پوست و جلوگیری از چین و چروک

گواوا (Guava) که نام علمی آن Psidium guajava است و گاهی به آن «سیب مناطق گرمسیری» یا در برخی مناطق ایران مانند سیستان و بلوچستان و هرمزگان، «زیتون محلی» یا «آمرود» نیز گفته می‌شود، میوه‌ای شیرین و خوش‌ طعم است که بومی آمریکای مرکزی بوده و در آب‌ و هوای گرمسیری و نیمه‌گرمسیری رشد می‌کند. این میوه استوایی که به دلیل فواید بی‌شمارش برای سلامتی به عنوان یک «ابر میوه» شناخته می‌شود، طعم و عطر منحصر به‌ فردی دارد و عطر آن شبیه به پوست لیمو یا ترکیبی از توت‌ فرنگی و گلابی توصیف شده است.

گواوا میوه‌ای فصلی است که گرد یا گلابی‌شکل بوده و هنگام رسیدن به رنگ‌های سبز، زرد یا نارنجی درمی‌آید. پوست خارجی آن می‌تواند خشن، تلخ، نرم یا شیرین باشد و ضخامت آن بسته به گونه میوه متفاوت است. پالپ داخلی میوه نیز ممکن است سفید، قهوه‌ای، صورتی، زرد، عنابی روشن یا قرمز باشد و حاوی دانه‌های سخت و کوچکی است که در خمیر نرم و شیرین آن قرار دارند. این دانه‌ها کاملاً خوراکی هستند، هرچند برخی افراد به دلیل سفتی از جویدن آنها خودداری می‌کنند.

پرورش گواوا نسبت به بسیاری از میوه‌های دیگر مانند انگور یا سیب، به سموم و مواد شیمیایی کمتری نیاز دارد که این امر آن را خاص و ارگانیک‌تر می‌کند. اولین بار گواوا در پرو کشف شد و از آن زمان کشت و پرورش آن در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان گسترش یافته است. هند بزرگترین تولیدکننده جهانی گواوا با 17.6 میلیون تن در سال 2011 گزارش شده است، و پس از آن کشورهایی مانند چین، تایلند و پاکستان قرار دارند. در ایران نیز کشت و تولید گواوا محدود است و در مناطقی از هرمزگان و سیستان و بلوچستان، از جمله چابهار، سرباز، نیک‌شهر و بخش زرآباد کنارک، یافت می‌شود. گیاه گواوا درختچه‌ای همیشه سبز از خانواده میرتاسه‌هاست که برگ‌های دراز و بیضی‌شکل دارد و علاوه بر تولید میوه، از آن به عنوان حصار و گیاه زینتی نیز استفاده می‌شود. این گیاه کم‌توقع است و می‌تواند تا 40 سال میوه دهد.

ارزش غذایی گواوا

گواوا یک نیروگاه مواد مغذی است که به عنوان «بمب خاصیت» نیز شناخته می‌شود. این میوه منبع عالی انرژی، فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. در مقایسه با سایر میوه‌ها، گواوا دارای مقادیر بسیار بالای ویتامین C، پتاسیم، و فیبر است. برخی منابع بیان می‌کنند که گواوا 3 تا 4 برابر پرتقال ویتامین C دارد و فیبر آن نیز بیشتر از آناناس است. همچنین، میزان پتاسیم آن کمی بیشتر از موز و لیکوپن آن دو برابر گوجه‌فرنگی است.

جدول ارزش غذایی گواوا در 100 گرم

خصوصیت	ارزش غذایی	بر حسب درصد (برخی منابع)
انرژی	68 کیلوکالری	3.50%
کربوهیدرات کل	14.3 گرم	11.50%
پروتئین	2.55 گرم	5%
چربی کل	0.95 گرم	3%
کلسترول	0 میلی‌گرم	0%
فیبر روزانه	5.4 گرم	14%
ویتامین‌ها
فولات (B9)	49 میکروگرم	12.50%
نیاسین (B3)	1.084 میلی‌گرم	7%
اسید پانتوتنیک	0.451 میلی‌گرم	9%
پیریدوکسین (B6)	0.110 میلی‌گرم	8.50%
ریبوفلاوین (B2)	0.040 میلی‌گرم	3%
تیامین (B1)	0.067 میلی‌گرم	5.50%
ویتامین A	624 IU (31 میکروگرم)	21%
ویتامین C	228 میلی‌گرم	396%
ویتامین E	0.73 میلی‌گرم	5%
ویتامین K	2.6 میکروگرم	2%
الکترولیت‌ها
سدیم	2 میلی‌گرم	0%
پتاسیم	417 میلی‌گرم	9%
مواد معدنی
کلسیم	18 میلی‌گرم	2%
مس	0.230 میلی‌گرم	2.50%
آهن	0.26 میلی‌گرم	3%
منیزیم	22 میلی‌گرم	5.50%
منگنز	0.150 میلی‌گرم	6.50%
فسفر	40 میلی‌گرم	2% (در برخی منابع 11 میلی‌گرم ذکر شده)
سلنیوم	0.6 میکروگرم	1%
روی	0.23 میلی‌گرم	2%
آب	80.80 گرم
قندها	8.92 گرم
کربوهیدرات خالص	8.92 گرم

گواوا همچنین حاوی اگزالات‌ها، تانن‌ها، فلاونوئیدها (مانند کامفرول، کوئرستین، آمریتوزید، لوکوآنتوسیانین)، اسیدهای آلی (مانند اورسولیک اسید، سیتریک اسید، گالاکتورونیک اسید، الاژیک اسید، گالیک اسید)، فیتواسترول‌ها (مانند بتاسیتوسترول) و ترکیبات معطر است.

خواص دارویی و درمانی بی‌نظیر گواوا

گواوا به دلیل داشتن مواد مغذی فراوان، خواص دارویی و درمانی گسترده‌ای دارد که از میوه، برگ و حتی ریشه آن بهره‌برداری می‌شود.

1. سلامت پوست و مو

گواوا و برگ‌های آن سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین C، ویتامین A و سایر مواد مغذی هستند که به شدت برای سلامت و جوانی پوست مفیدند.

• جلوگیری از پیری زودرس و چین و چروک: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در گواوا با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کنند که از دلایل اصلی پیری زودرس پوست و ایجاد چین و چروک هستند. ویتامین C نیز با کلاژن‌سازی و بازسازی سلول‌های پوستی، به حفظ استحکام و انعطاف‌پذیری پوست کمک می‌کند و ویتامین A و پتاسیم نیز در این فرآیند یاری‌رسانند.
• روشن‌کنندگی و بهبود رنگ پوست: ویتامین C گواوا به روشن شدن لکه‌های تیره و یکنواخت شدن رنگ پوست کمک می‌کند. شستن صورت با گواوای نارس یا مصرف آن، پاکسازی و فعالیت‌های ضد باکتریایی پوست را افزایش داده و به طراوت و انعطاف‌پذیری آن کمک می‌کند.
• آبرسانی پوست: گواوا با داشتن 81 درصد آب، یک آبرسان طبیعی پوست محسوب می‌شود و به حفظ طراوت و شادابی آن کمک می‌کند. ویتامین C نیز نقش مهمی در جلوگیری از خشکی پوست ایفا می‌کند. نوشیدن آب گواوا نیز پوست را از درون آبرسانی می‌کند.
• درمان آکنه و مشکلات پوستی: عصاره برگ گواوا به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی، برای درمان آکنه و از بین بردن جای زخم آن‌ها مؤثر است. برگ‌های خرد شده گواوا همچنین می‌توانند به عنوان لایه‌بردار برای از بین بردن دانه‌های سرسیاه و ناخالصی‌ها از روی پوست استفاده شوند. ویتامین K موجود در گواوا به از بین بردن بی‌رنگی پوست، حلقه‌های تیره و قرمزی ناشی از آکنه کمک می‌کند.
• ضد آفتاب طبیعی: لیکوپن موجود در گواوا، مانند یک ضد آفتاب طبیعی عمل کرده و از پوست در برابر اشعه مضر UV محافظت می‌نماید.
• تقویت مو و جلوگیری از ریزش مو: ویتامین‌های گروه B (تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، فولات، پانتوتنیک اسید، پیریدوکسین) موجود در برگ‌های گواوا می‌توانند از ریزش مو جلوگیری کرده و رشد آن را بهبود بخشند. ویتامین C نیز فولیکول‌های مو را تقویت می‌کند.

2. جلوگیری از سرطان

یکی از مهم‌ترین مزایای گواوا، توانایی آن در مهار رشد و متاستاز سلول‌های سرطانی است. مطالعات متعددی بر روی اثرات گواوا بر سرطان پروستات، پستان و دهان انجام شده است. خواص ضدسرطانی گواوا ناشی از آنتی‌اکسیدان‌های قوی، به خصوص لیکوپن، کوئرستین، ویتامین C و سایر پلی‌فنول‌ها است که با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد از سلول‌ها و DNA در برابر آسیب‌های مخرب محافظت می‌کنند. روغن برگ گواوا نیز به عنوان ضد انعقادی عمل کرده و در کاهش رشد سلول‌های سرطانی مؤثر بوده است.

3. کنترل دیابت

مصرف گواوا می‌تواند به بیماران مبتلا به دیابت کمک کند. سطح بالای فیبر در این میوه باعث کاهش سطح گلوکز خون در بدن می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف گواوا می‌تواند به جلوگیری از دیابت نوع 2 کمک کند. برگ‌های گواوا حاوی فلاونوئیدی به نام کورستین هستند که تأثیر زیادی در کاهش سطح قند خون دارد و می‌توان از دمنوش برگ گواوا برای بهره‌مندی از این خاصیت استفاده کرد. همچنین، گواوا به دلیل شاخص گلیسمی پایین، از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری می‌کند.

4. سلامت قلب و تنظیم فشار خون

گواوا به روش‌های متعددی به تقویت سلامت قلب کمک می‌کند.

• کاهش کلسترول: گواوا به کاهش کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسیرید در خون کمک کرده و در عین حال سطح کلسترول خوب (HDL) را افزایش می‌دهد. این امر به حفظ سیالیت خون و کاهش خطر بیماری‌های قلبی و سکته کمک می‌کند.
• تنظیم فشار خون: گواوا به بهبود تعادل سدیم-پتاسیم بدن کمک می‌کند و فشار خون را در افراد مبتلا به فشار خون بالا تنظیم می‌نماید.
• خواص آنتی‌اکسیدانی: آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌های موجود در گواوا، از قلب در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند.
• اسید آرجونولونیک: گواوا حاوی اسید آرجونولونیک است که یک مقوی قلب با خواص آنتی‌اکسیدانی است و در گیاهان بسیار کمی یافت می‌شود.

5. بهبود عملکرد سیستم گوارش

گواوا دارای خواص رطوبتی، قابض، ضدعفونی‌کننده و ضدباکتریایی است که به درمان اختلالات گوارشی مانند اسهال و دیازنتری کمک می‌کند.

• درمان اسهال: گواوا با مهار رشد میکروبی و حذف مخاط اضافی از روده، به کاهش شدت و مدت اسهال ناشی از عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی کمک می‌کند.
• جلوگیری از یبوست: فیبر موجود در گواوا از یبوست جلوگیری کرده و باعث نرم شدن حرکات روده می‌شود. مصرف تنها یک میوه گواوا می‌تواند 12 درصد از نیاز روزانه فیبر بدن را تأمین کند. دانه‌های گواوا نیز به عنوان یک ملین عالی عمل می‌کنند.
• بهبود هضم غذا و سم‌زدایی: فیبر محلول گواوا به جذب آب کمک کرده و فرآیند هضم را کند می‌کند، در حالی که فیبر نامحلول به حرکت منظم‌تر روده‌ها کمک می‌کند. ویتامین C، کاروتنوئید ها و پتاسیم موجود در گواوا نیز سیستم گوارش را تقویت و ضدعفونی می‌کنند. این میوه به سم‌زدایی از بدن و پاکسازی روده‌ها نیز کمک می‌کند.

6. تقویت سیستم ایمنی

گواوا منبع بسیار غنی ویتامین C است، به طوری که برخی منابع آن را 4 برابر بیشتر از پرتقال در ویتامین C می‌دانند. ویتامین C نقش حیاتی در تقویت سیستم ایمنی بدن و محافظت در برابر عفونت‌ها و عوامل بیماری‌زا ایفا می‌کند. خواص ضد میکروبی گواوا نیز باکتری‌ها و ویروس‌های ایجادکننده عفونت را از بین می‌برد.

7. کمک به کاهش وزن

گواوا میوه‌ای ایده‌آل برای کاهش وزن است.

• کالری کم و فیبر بالا: گواوا تنها 37 کالری در یک میوه متوسط دارد و منبع غنی فیبر است (حدود 9 گرم در هر میوه)، که به شما احساس سیری طولانی‌مدت می‌دهد و از پرخوری جلوگیری می‌کند.
• کربوهیدرات و قند پایین: گواوا دارای مقدار کمی کربوهیدرات قابل هضم و قند طبیعی کمتری نسبت به سیب، پرتقال و انگور است، که آن را برای رژیم‌های کم کربوهیدرات و افراد دیابتی مناسب می‌سازد .
• تنظیم متابولیسم: گواوا به تنظیم متابولیسم بدن کمک می‌کند و فرآیند چربی‌سوزی را تسریع می‌بخشد. همچنین به جلوگیری از تبدیل قند اضافی به چربی کمک می‌کند.
• حفظ مواد مغذی: این میوه سرشار از پروتئین، ویتامین‌ها و فیبر است، بنابراین با مصرف آن، کمبود هیچ ماده مغذی نخواهید داشت.

8. بهبود سلامت مغز و اعصاب

گواوا منبع غنی ویتامین‌های B3 (نیاسین) و B6 (پیریدوکسین) است که برای عملکرد مغز و اعصاب بسیار مهم هستند.

• افزایش گردش خون و عملکرد شناختی: ویتامین B3 می‌تواند جریان خون را در مغز افزایش داده و عملکرد شناختی را تحریک کند.
• تقویت اعصاب: ویتامین B6 یک ماده مغذی عالی برای عملکرد مغز و اعصاب است.
• خواب راحت: تیامین موجود در پالپ میوه، نقش مهمی در عملکرد طبیعی سیستم عصبی دارد و به خواب راحت کمک می‌کند. دمنوش برگ گواوا نیز به آرامش اعصاب و ذهن و بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند.

9. بهبود سلامت تیروئید

گواوا منبع خوبی از مس است که برای تنظیم میزان متابولیسم و کنترل تولید و جذب هورمون‌های تیروئید مهم است. هورمون‌های تیروئید نقش کلیدی در تنظیم انرژی و سوخت‌وساز بدن دارند.

10. درمان سرفه و سرماخوردگی

آب میوه گواوا خام و نارس، یا عصاره برگ‌های آن، در کاهش سرفه و سرماخوردگی با کاهش مخاط، ضدعفونی دستگاه تنفسی، گلو و ریه‌ها و مهار فعالیت‌های میکروبی بسیار مفید است. گواوا به دلیل داشتن مقدار زیاد ویتامین C و آهن، تأثیر مثبتی بر جلوگیری و بهبود علائم سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی دارد. در برخی مناطق هند، میوه رسیده را کباب کرده و به عنوان درمانی برای موارد حاد سرماخوردگی، سرفه و جمع شدن خلط گلو استفاده می‌کنند.

11. بهبود بینایی

گواوا منبع بسیار خوبی از ویتامین A است که به عنوان یک تقویت‌کننده برای سلامت بینایی شناخته شده است. این میوه می‌تواند سرعت بروز آب مروارید، دژنراسیون ماکولا (تباهی لکه زرد) را کاهش دهد و به بهبود سلامت کلی چشم‌ها کمک کند. گواوا به محافظت از سلول‌های چشمی و جلوگیری از از دست رفتن بینایی نیز کمک می‌کند.

12. کاهش استرس اکسیداتیو

آب گواوا غنی از ویتامین C و تعدادی از مواد مغذی مهم دیگر است که می‌تواند به حذف رادیکال‌های آزاد و کاهش استرس اکسیداتیو در بدن کمک کند. منیزیم موجود در گواوا به آرام شدن عضلات و اعصاب بدن کمک می‌کند و انرژی را افزایش می‌دهد.

13. سلامت دندان و دهان

برگ‌های گواوا علاوه بر میوه، مزایای بسیاری نیز برای سلامت دهان و دندان دارند. آب برگ‌های گواوا برای درمان دندان‌درد، التهاب لثه‌ها و زخم‌های دهانی شناخته شده است. این برگ‌ها دارای خواص ضدالتهابی، ضدباکتریایی و ضدعفونی‌کننده قوی هستند که با عفونت‌ها مقابله کرده و میکروب‌ها را از بین می‌برند. جویدن برگ‌های تازه گواوا به تثبیت بهداشت دهان و کاهش بوی بد دهان کمک می‌کند.

14. تسکین علائم دردناک پیش از قاعدگی (PMS)

تحقیقات نشان داده است که عصاره برگ گواوا به کاهش دردهای قاعدگی، از جمله دل‌درد و گرفتگی شکم، کمک می‌کند. به نظر می‌رسد که اثر ضد درد گواوا از برخی مسکن‌ها نیز بیشتر باشد. همچنین، برگ و پوست میوه گواوا می‌تواند به تنظیم قاعدگی‌های نامنظم کمک کند.

15. فواید گواوا در بارداری و شیردهی

گواوا با دارا بودن طیف وسیعی از ویتامین‌ها و مواد معدنی، می‌تواند به عنوان یک مکمل غذایی ایده‌آل در دوران بارداری نقش‌آفرینی کند.

• حفظ سلامت جنین: گواوا منبع غنی از اسید فولیک (ویتامین B9) است که نقشی اساسی در پیشگیری از نقص لوله عصبی در جنین دارد. ویتامین‌های گروه B نیز به تقسیم سلولی و تشکیل DNA و مواد ژنتیکی برای جنین کمک می‌کنند.
• تقویت سیستم ایمنی مادر: ویتامین C موجود در گواوا، سیستم ایمنی بدن مادر را تقویت کرده و به مقابله با عفونت‌ها کمک می‌کند.
• کاهش خطر کم‌خونی: گواوا سرشار از آهن است که به خون‌سازی و پیشگیری از کم‌خونی در دوران بارداری کمک می‌کند. ویتامین C نیز جذب آهن را افزایش می‌دهد.
• تنظیم فشار خون: گواوا به تنظیم فشار خون کمک می‌کند و از بروز عوارض شایع بارداری مانند پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری) جلوگیری می‌نماید.
• کاهش دیابت بارداری: فیبر موجود در گواوا به تنظیم قند خون و پیشگیری از دیابت بارداری کمک می‌کند.
• کاهش یبوست: گواوا به دلیل دارا بودن فیبر، می‌تواند به رفع یبوست که در دوران بارداری شایع است، کمک کند.
• کاهش تهوع صبحگاهی: ویتامین B6 موجود در گواوا به کاهش علائم تهوع صبحگاهی و استفراغ کمک می‌کند.
• تقویت استخوان‌ها: کلسیم موجود در گواوا برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌های مادر و جنین ضروری است.
• سم‌زدایی: گواوا سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و سم‌زداهایی است که با میکروب‌ها و عفونت‌ها مبارزه کرده و از بیماری مادر جلوگیری می‌کنند.

16. خواص ضد ویروسی و ضد میکروبی

برگ‌ها و پوست درخت گواوا حاوی اسید الاژیک، تانن و کوئرستین هستند که خواص ضد ویروسی از جمله در برابر HIV نشان داده‌اند، هرچند نیاز به مطالعات بیشتر است. عصاره برگ گواوا همچنین فعالیت ضد باکتریایی قوی علیه وبا نشان داده است.

17. جلوگیری از کم‌خونی

آب گواوا به دلیل محتوای بالای ویتامین C، جذب آهن رژیم غذایی را افزایش می‌دهد و یک غذای مناسب برای پیشگیری از کم‌خونی محسوب می‌شود.

18. التیام زخم‌ها

زمانی که میوه گواوا یا برگ‌های له شده آن به صورت مستقیم روی زخم قرار داده شود، می‌تواند روند بهبود زخم را سرعت بخشد.

19. تسکین آلرژی و نیش حشرات

گواوا حاوی کوئرستین، یک فلاونوئید آنتی‌اکسیدان است که به عنوان آنتی‌هیستامین قوی عمل می‌کند و واکنش‌های آلرژیک را کاهش می‌دهد. این خاصیت همچنین برای تسکین سوزش و خارش ناشی از نیش حشرات مؤثر است.

20. بهبود وضعیت کبد

مطالعات نشان داده‌اند که برگ‌های گواوا فعالیت محافظتی از کبد دارند و می‌توانند جراحات ناشی از مصرف پاراستامول را درمان کنند. همچنین در حفاظت از کبد در برابر برخی آنزیم‌های آسیب‌رسان به سلول‌های کبد مؤثر هستند.

21. درمان تب دنگی

نتایج پژوهش‌ها نشان داده‌اند که عصاره برگ گواوا می‌تواند درمانی مؤثر برای تب دنگی باشد و به افزایش پلاکت و محتوای خون کمک کند.

کاربردها و نحوه مصرف گواوا

گواوا میوه‌ای چندمنظوره است که می‌توان آن را به روش‌های مختلفی مصرف کرد.

• مصرف تازه: ساده‌ترین روش، خوردن گواوا به صورت تازه است. می‌توانید آن را خوب بشویید و از وسط به دو نیم کنید. مصرف آن با پوست یا بدون پوست امکان‌پذیر است. میوه‌های رسیده طعم شیرین‌تر و پوست نرم‌تری دارند. برخی افراد آن را با پودر فلفل یا نمک و فلفل مصرف می‌کنند.
• در سالاد میوه: گواوا را می‌توان به مکعب‌های کوچک خرد کرده و به سالاد میوه یا حتی سالادهای سبز اضافه کرد تا طعمی منحصربه‌فرد به آن بدهد.
• آب‌میوه و اسموتی: گواوا منبع عالی ویتامین C است و برای تهیه آب‌میوه‌ای خوشمزه و مغذی ایده‌آل است. می‌توان آن را با کمی آب و شکر یا عسل در مخلوط‌کن ریخت. تهیه اسموتی با گواوا و موز، ماست، عسل و دانه‌های چیا نیز یک میان‌وعده یا صبحانه سیرکننده است .
• در دسرها و مرباها: از آنجایی که گواوا طعمی ترش و شیرین دارد، به خوبی با طعم‌هایی مانند دارچین، زنجبیل و وانیل ترکیب می‌شود. می‌توان از آن در تهیه انواع دسرها مانند مربا، ژله، کمپوت، اسموتی، پای، پودینگ، بستنی و شیرینی‌جات استفاده کرد.
• چای برگ گواوا: از برگ‌های گواوا نیز می‌توان برای تهیه چای استفاده کرد که خواص زیادی برای سلامتی، هضم غذا، تقویت سیستم ایمنی و کاهش قند خون دارد. برای تهیه آن، برگ‌های گواوا را به مدت 10 دقیقه در آب جوش دم می‌کنند.
• استفاده در غذاهای شور: گواوا با گوشت گاو، ماهی تن، ژامبون، گوجه‌ فرنگی، فلفل دلمه‌ای قرمز و گیاهان مختلف به خوبی ترکیب می‌شود. ژله گواوا نیز می‌تواند به عنوان دسر در کنار کباب سرو شود. خورش گواوا بدون هسته نیز از غذاهای محبوب در آمریکای جنوبی است.

انواع گواوا

بیش از 100 گونه مختلف گواوا وجود دارد که از نظر اندازه، شکل، رنگ پوست و پالپ و طعم متفاوت هستند.

• گواوا سیب (Lemon Guava/Apple Guava): این نوع گواوا طعمی مشابه لیمو دارد و کاملاً شیرین و کوچک است. پوست میوه نارس آن سبز است که پس از رسیدن، به زرد طلایی تغییر رنگ می‌دهد.
• گواوا گیلاس زرد (Yellow Cherry Guava): یکی از انواع رایج گواوا.
• گواوا توت‌فرنگی (Strawberry Guava): یکی از انواع رایج گواوا با طعمی شبیه توت‌فرنگی.
• گواوا سیب سرخ (Red Apple Guava): یکی از انواع رایج گواوا.
• گواوا صورتی گرمسیری (Tropical Pink Guava): دارای پوست زرد روشن و گوشت صورتی با رایحه‌ای قوی است. میوه‌های آن گرد و بیضی‌شکل هستند و طعم شیرین با اسیدیته متوسط دارد. این نوع گواوا منبع عالی ویتامین C، پتاسیم و پکتین است.
• گواوا سفید گرمسیری (Tropical White Guava): دارای پوست زرد و گوشت سفید است و به دلیل طعم بسیار شیرین، برای تهیه دسرها مناسب است.
• گواوا زرد یا کرم گرمسیری (Tropical Yellow/Cream Guava): دارای پوست سفید و گوشت نارنجی است، نسبتاً شیرین و آبدارتر از سایر انواع گواوا.
• گواوا قرمز مالزی (Malaysian Red Guava): دارای پوست قرمز تیره و گوشت صورتی رنگ با بافتی ترد و محکم. این نوع گواوا منبع خوبی از ویتامین‌های A و C، فیبر، پتاسیم و منیزیم است.
• گواوا زرد برزیلی (Brazilian Yellow Guava): میوه‌ای گرد و متمایل به زرد با عرض حدود 2.5 سانتی‌متر. گوشت آن دارای دو لایه زرد در بیرون و سفید در داخل است. پالپ داخلی آن طعم توت‌فرنگی ترش یا تلخ دارد و معمولاً برای پخت و تهیه ژله استفاده می‌شود.

محصولات گواوا در بازار

گواوا علاوه بر مصرف به صورت میوه تازه، در اشکال مختلفی نیز در بازار یافت می‌شود.

• آب گواوا: آب میوه تهیه شده از گواوا یا پوره گواوا که معمولاً حاوی بیش از 25 درصد میوه است. توصیه می‌شود از آب‌میوه‌های طبیعی و بدون قند اضافه استفاده شود.
• شهد گواوا: از کنسانتره میوه تهیه می‌شود و میزان قند آن بیشتر از آب‌میوه طبیعی است. در مقیاس صنعتی تولید شده و ویتامین‌های طبیعی خود را از دست داده است.
• خمیر منجمد: محصول صنعتی که از خمیر گواواهای رسیده تهیه می‌شود و به صورت منجمد برای افزودن به کیک، پای، میلک‌شیک و غیره به فروش می‌رسد.
• مربای گواوا: از تفاله گواوا و شکر پخته و بسته‌بندی می‌شود. می‌توان آن را در خانه تهیه کرد.
• ژله یا شربت گواوا: نوعی مربای غلیظ و بسیار شیرین که برای افزودن به وافل، بستنی، پودینگ و میلک‌شیک آماده می‌شود. شربت گواوا به دلیل عطر و طعم لذیذش محبوب است و ویتامین‌ها و مواد معدنی آن حتی پس از عملیات حرارتی نیز حفظ می‌شوند.
• سرکه گواوا: از دیگر محصولات موجود در بازار .

ملاحظات و موارد منع مصرف گواوا

با وجود فواید بی‌شمار گواوا، برخی ملاحظات و موارد منع مصرف نیز وجود دارد.

• مصرف بیش از حد: مصرف بیش از حد گواوا به دلیل محتوای بالای فیبر و فروکتوز، می‌تواند منجر به نفخ، گاز روده، اسهال و ناراحتی معده شود.
• بارداری و شیردهی: اگرچه گواوا برای زنان باردار مفید است، اما توصیه می‌شود زنان باردار یا شیرده قبل از مصرف مکمل‌های حاوی عصاره گواوا یا مصرف بی‌رویه آن با پزشک خود مشورت کنند. بهتر است میوه را به صورت طبیعی مصرف کنند.
• بیماران دیابتی: با وجود فواید گواوا برای کنترل دیابت، افراد دیابتی باید سطح قند خون خود را هنگام مصرف گواوا به طور مداوم پیگیری کنند، زیرا ممکن است قند خون را کاهش دهد.
• بیماری‌های کلیوی: افرادی که مشکلات کلیوی دارند و مستعد تشکیل سنگ هستند، نباید از میوه‌های نارس گواوا استفاده کنند. همچنین مصرف بیش از حد گواوا ممکن است منجر به تشکیل سنگ کلیه شود.
• دوران سرماخوردگی حاد: در طول بیماری سرماخوردگی، نباید میوه‌های رسیده گواوا را مصرف کرد، زیرا ممکن است وضعیت را تشدید کند، چرا که میکروب‌ها در محیط‌های شیرین‌تر سریع‌تر تکثیر می‌شوند. همچنین از نوشیدن آب بلافاصله پس از خوردن میوه خودداری شود زیرا ممکن است باعث گلودرد شود.
• آلرژی: برخی افراد ممکن است به گواوا یا سایر میوه‌های گرمسیری آلرژی داشته باشند. همچنین عصاره برگ‌های گواوا ممکن است در برخی افراد باعث تحریک پوست یا تشدید بیماری‌هایی مانند اگزما شود.
• قبل از جراحی: افرادی که برای هر نوع جراحی برنامه‌ریزی شده‌اند، باید سعی کنند در دو هفته منتهی به آن از خوردن گواوا خودداری کنند، زیرا ممکن است در کنترل قند خون اختلال ایجاد کند یا خطر خونریزی را بدتر کند.
• آسیب به مینای دندان: خوردن گواوا به دلیل هسته‌های سفت میوه می‌تواند به مینای دندان آسیب برساند.
• شستشوی میوه: گواوا بهتر است قبل از خوردن کاملاً شسته شود، زیرا پوست آن ممکن است حاوی سموم ناشی از عملیات شیمیایی برای حفظ تازگی باشد.
• مصرف با شیر: از آنجایی که گواوا سرشار از ویتامین C است، بهتر است آن را با شیر مصرف نکنید، زیرا ممکن است باعث مشکلات گوارشی یا اسیدیته شود.

کشت و نگهداری گواوا

گواوا گیاه بسیار کم‌توقعی است و کاشت و پرورش آن به صورت باغ یکدست یا مخلوط با سایر درختان میوه رواج دارد. این گیاه در آب‌وهوای گرم و مرطوب بهترین رشد را دارد و در خاک‌های با مواد آلی فراوان و زهکش خوب به خوبی عمل می‌آید، هرچند به شوری خاک نیز مقاوم است.

نحوه انتخاب و نگهداری گواوا

• انتخاب میوه: به دنبال میوه‌هایی باشید که سفت، صاف و به رنگ سبز یا زرد روشن باشند. از انتخاب میوه‌هایی که له شده یا لکه‌دار هستند خودداری کنید.
• بو: گواوا بوی توت‌فرنگی آبدار و مشک می‌دهد. میوه‌های بدون بو به احتمال زیاد بیش از حد رسیده هستند.
• رسیدگی: میوه‌های بیش از حد رسیده با لکه‌های قهوه‌ای و پالپ بیش از حد نرم قابل تشخیص هستند. میوه‌های نارس بسیار سفت و ترش هستند و معمولاً با شکر، نمک یا فلفل خورده می‌شوند.
• ذخیره‌سازی: میوه‌های تازه را می‌توان تا دو هفته در دمای 2.2 درجه سانتی‌گراد یا یک هفته در دمای 7.2 درجه سانتی‌گراد نگهداری کرد. در دمای بالاتر، عمر مفید میوه کوتاه می‌شود. در دمای اتاق، میوه چند روز دوام می‌آورد و سپس شروع به فاسد شدن می‌کند. برای نگهداری طولانی‌تر، گواوا را می‌توان بدون از دست دادن خواص مفید منجمد کرد .

روغن تخم گواوا

روغن گواوا (guava seed oil) بدون هیچگونه حلال یا استخراج شیمیایی بوسیله فرایند پرس سرد بدست می آید. این روغن سبک است و بوسیله ی پوست به آسانی جذب می شود. روغن گواوا غنی از لیکوپن، بتا کاروتن، انواع ویتامین های A ،B ،C ،E و K و انواع مواد معدنی است. این روغن همچنین خواص آنتی باکتریال و ضد ویروسی دارد. این روغن بافت پوست را بهبود می دهد، افتادگی پوست را کاهش می دهد، خاصیت ارتجاعی پوست را افزایش می دهد، علایم چین و چروک را برطرف می کند و با آکنه مقابله می کند.

انواع میوه گواوا بر روی درختان همیشه سبز کوچک بومی کارائیب و آمریکای مرکزی و جنوبی رشد می کنند. تمامی اجزای این میوه به طور موضعی و دارویی استفاده می شوند. میوه، برگ ها و بذرهای این گیاه فواید متفاوتی دارند. میوه گواوا سرشار از انواع آنتی اکسیدان ها، فلاونوئید ها، تانن ها، اسکوربیک اسید و انواع قندهای طبیعی میوه ها است. تفاله این میوه در پاک کنندگی، زدودن گرفتگی منافذ پوستی، لایه برداری، تسکین درد و در ضمادها برای انواع عفونت ها استفاده می شود. همچنین این میوه خطوط ظریف و چین و چروک های قابل رویت را کاهش می دهد و از پوست در مقابل تخریب محیطی محافظت می کند. این میوه می تواند به صورت پودر یا تازه استفاده شود.

عصاره میوه گواوا

عصاره میوه گواوا سرشار از انواع آنتی اکسیدان ها، ویتامین ها، مواد معدنی و مواد مغذی است و تصور می شود در حالی که قوام دهنده و روشن کننده پوست است، دارای خواص محافظت کنندگی پوست باشد. قابض بودن، خواص ضد التهابی و آنتی باکتریال این عصاره آن را به یک جزء سازنده محبور در طیف گسترده ای از انواع محصولات مراقبت پوست و مو تبدیل می کند. این عصاره به ویژه در فرمولاسیون های ضد پیری، ضد آکنه و شفاف کننده با ارزش است.

اسانس روغنی برگ گواوا

اسانس روغنی برگ گواوا بسیار غلیظ است و تمامی فواید عصاره این میوه را دارد اما بخاطر عطرش نیز استفاده می شود. به طور موضعی، اسانس روغنی برگ گواوا برای پای ورزشکاران و در انواع ضمادها و لوسیون های برای تسکین درد و عفونت ها استفاده می شود.

عصاره برگ گواوا

عصاره برگ گواوا خواص ضد التهابی، ضد ویروسی و آنتی باکتریال دارد و در درمان آکنه و کاهش اثرات انواع عفونت ها و تسریع التیام زخم ها موثر است. تحقیقات نشان می دهد که در حالی که عصاره برگ گواوا می تواند از پوست در مقابل پرتو UV و تخریب محیطی محافظت کند می تواند پوست را روشن و شفاف کند. عصاره گواوا بخاطر درمان آکنه و پیری هر دو محبوبیت رو به رشدی دارد.

سخن پایانی

گواوا، این «سوپرمیوه» مناطق گرمسیری، با توجه به ارزش غذایی فوق‌العاده و خواص دارویی بی‌شمارش، می‌تواند جایگاه ویژه‌ای در رژیم غذایی روزانه هر فرد داشته باشد. از تقویت سیستم ایمنی و بهبود گوارش گرفته تا کمک به سلامت قلب، کنترل دیابت و مراقبت از پوست و مو، گواوا یک منبع طبیعی و قدرتمند برای حفظ سلامتی و افزایش تندرستی است. با مصرف منظم این میوه شگفت‌انگیز، می‌توان از بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری کرده و کیفیت کلی زندگی را بهبود بخشید.

پرسش‌های متداول (FAQ)

 گواوا چیست؟

گواوا (Guava) یک میوه گرمسیری شیرین و خوش‌طعم است که نام علمی آن Psidium guajava می‌باشد. در مناطق گرمسیری کشت می‌شود و به دلیل خواص دارویی و ارزش غذایی بالا، به آن «سیب مناطق گرمسیری» یا در برخی نقاط ایران «زیتون محلی» نیز گفته می‌شود.

ارزش غذایی گواوا چقدر است؟

گواوا منبع عالی ویتامین C (چندین برابر پرتقال)، فیبر، پتاسیم، ویتامین A و ویتامین‌های گروه B است. 100 گرم گواوا حدود 68 کالری انرژی دارد و حاوی پروتئین، کربوهیدرات، و مقدار کمی چربی است.

آیا گواوا به کاهش وزن کمک می‌کند؟

بله، گواوا برای کاهش وزن مفید است. کالری کمی دارد و سرشار از فیبر است که احساس سیری طولانی‌مدت ایجاد می‌کند و از پرخوری جلوگیری می‌نماید. همچنین قند کمی دارد و به تنظیم متابولیسم بدن کمک می‌کند.

 گواوا چه فوایدی برای پوست دارد؟

گواوا سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌های A و C است که به جلوگیری از پیری زودرس، کاهش چین و چروک، روشن شدن لکه‌های تیره، آبرسانی پوست، درمان آکنه و محافظت در برابر اشعه UV کمک می‌کند.

آیا گواوا برای مو مفید است؟

بله، ویتامین‌های گروه B موجود در برگ‌های گواوا می‌توانند از ریزش مو جلوگیری کرده و رشد آن را بهبود بخشند. ویتامین C نیز فولیکول‌های مو را تقویت می‌کند.

گواوا چگونه می‌تواند به کنترل دیابت کمک کند؟

گواوا دارای فیبر بالا و شاخص گلیسمی پایینی است که به کاهش و تنظیم سطح گلوکز خون کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که برگ‌های گواوا حاوی کورستین هستند که قند خون را کاهش می‌دهد و می‌تواند به جلوگیری از دیابت نوع 2 کمک کند.

آیا گواوا برای زنان باردار مفید است؟

بله، گواوا منبع غنی از اسید فولیک است که برای رشد صحیح جنین ضروری است. همچنین به دلیل داشتن ویتامین C، آهن، کلسیم و منیزیم، سیستم ایمنی مادر را تقویت کرده، از کم‌خونی و دیابت بارداری جلوگیری کرده و به کاهش تهوع صبحگاهی و یبوست کمک می‌کند. اما در مصرف آن در دوران بارداری یا شیردهی باید با پزشک مشورت شود.

 آیا می‌توان دانه‌های گواوا را مصرف کرد؟

بله، دانه‌های گواوا کاملاً خوراکی هستند و به دلیل فیبر بالایی که دارند، به بهبود مشکلات گوارشی و جلوگیری از یبوست کمک می‌کنند. اما به دلیل سفتی، برخی افراد از جویدن آنها خودداری می‌کنند.

چه مقدار گواوا را می‌توان در روز مصرف کرد؟

مصرف یک یا دو عدد گواوا در روز برای اکثر افراد کافی است. 80 تا 100 گرم گواوا به عنوان یک وعده در روز ایده‌آل است. با این حال، در صورت احساس نفخ یا ناراحتی گوارشی، مصرف خود را کاهش دهید.

آیا گواوا عوارض جانبی دارد؟

گواوا به خودی خود عوارض جدی ندارد، اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به نفخ، گاز روده، اسهال یا ناراحتی معده شود. در برخی افراد، ممکن است سردرد، سرگیجه، افت فشار خون یا تپش قلب موقتی در روزهای اول مصرف مشاهده شود.

 بهترین زمان برای خوردن گواوا چه زمانی است؟

گواوا را می‌توان در هر زمانی از روز مصرف کرد، اما معمولاً به عنوان میان‌وعده یا دسر مصرف می‌شود. همچنین می‌توان آن را به اسموتی، سالاد یا ماست اضافه کرد. مصرف آن قبل از خواب نیز می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.

 آیا گواوا برای سرماخوردگی خوب است؟

بله، گواوا به دلیل غنی بودن از ویتامین C و آهن، می‌تواند به پیشگیری و بهبود علائم سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی کمک کند. آب میوه نارس یا چای برگ گواوا نیز برای کاهش سرفه و ضدعفونی دستگاه تنفسی مفید است. اما از مصرف میوه رسیده در دوران سرماخوردگی حاد خودداری شود.

 چه کسانی نباید گواوا بخورند؟

افرادی که به گواوا یا سایر میوه‌های گرمسیری آلرژی دارند، بیماران کلیوی مستعد سنگ، بیماران با فشار خون بالا، بیماری‌های کلیوی، ریوی و مغزی، و افراد کمتر از 18 سال و بیش از 60 سال، زنان باردار یا شیرده (بدون مشورت پزشک) و افرادی که در دو هفته آینده جراحی دارند، باید در مصرف گواوا احتیاط کنند یا از آن اجتناب نمایند.