موریانه جدا از آن که در تجزیه مواد آلی در مناطق گرمسیری نقش دارد، منبع غذایی مهمی در سراسر جنوب صحرای آفریقا است، جایی که به عنوان خوراکی های لذیذ در مناطق روستایی و شهری مصرف می شوند.
موریانه ها با سطوح بالایی از پروتئین، چربی، ویتامین ها و مواد معدنی هستند. این حشرات مواد ضد مغذی مواد شیمیایی مضر و نگرانی های میکروبی بسیار کمی دارند و منبع غذایی عالی به نظر می رسند.
در ادامه معرفی کسب و کارهای زودبازده در حوزه پرورش و تکثیر حشرات خوراکی ، به معرفی موریانه به عنوان خوراکی جدید برای انسان و پرندگان، ماهیان و … می پردازیم.
مقدمه
جمعیت جهان روز به روز در حال افزایش است و یافتن منابع غذایی جدید اجتناب ناپزیر است. با توجه به این جمعیت رو به رشد و تغییر عادات غذایی، تقاضای فزاینده ای برای منابع پروتئین جایگزین پایدار وجود دارد. در حالی که برای فرهنگ غربی نسبتاً جدید است، مصرف حشرات خوراکی برای صدها سال در بسیاری از مناطق و فرهنگ‌های سراسر جهان رایج بوده است. بیش از دو میلیارد نفر به طور سنتی در سراسر جهان حشره‌خواری انجام می‌دهند. حشرات خوراکی سرشار از پروتئین و چربی هستند و مواد معدنی و ویتامین ها را فراهم می کنند.
به طور کلی، حشرات خوراکی نیازهای اسید آمینه انسان را برآورده می کنند و دارای اسیدهای چرب غیراشباع بالایی هستند. از گونه‌های حشرات مصرف‌شده به عنوان غذا که در منابع علمی شرح داده شده است، 31٪ سوسک‌ها (Coleoptera)، 18٪ کرم ها (Lepidoptera) هستند، 14٪ زنبورها و مورچه ها (Hymenoptera)، 13٪ ملخ و جیرجیرک (Orthoptera) هستند. علاوه بر سوسک‌ها و ملخ‌ها، موریانه‌ها بالاترین رتبه را در میان گونه‌های پرمصرف حشرات در جهان دارند.
از بیش از 45 گونه موریانه که در سراسر جهان به عنوان غذا یا خوراک مصرف می‌شوند، فقط در چهار خانواده پراکنده شده‌اند:
- [Termitidae (39 گونه، 87٪)
- Rhinotermitidae (7 گونه، 6٪)
- Kalotermitidae (2 گونه، 4٪).
- و Hodotermitidae (2 گونه، 4%)]
پرمصرف ترین موریانه هاMacrotermes bellicosus، M. subhyalinus، Nasutitermes macrocephalus و Pseudacanthotermes spiniger هستند.
نقش مرکزی موریانه ها به عنوان یک حشره خوراکی در آفریقا مدیون چربی غنی (44.82-47.31 گرم در 100 گرم ماده خشک) و محتوای پروتئین (33.51-39.74 گرم در 100 گرم ماده خشک) است. فرآوری و آماده سازی آن ها عمدتاً شامل بال زدایی و سپس سرخ کردن یا برشته کردن در روغن خود بود و گاهی اوقات نمک به آن اضافه می شد. این حداقل فراوری با وجود کاهش قابلیت هضم و در دسترس بودن برخی از ریز مغذی ها معمولاً بخاطر اطمینان از مصرف محصولات ایمن بود. حشرات همچنین به اشکال غیرقابل تشخیص دیگری در کلوچه ها و کراکرها تبدیل شده اند. مواردی از خام خوردن آن نیز مشاهده شد.
موریانه در هر یک از نمونه های بزرگسالان، سربازان و ملکه ها خورده می شوند. بزرگسالان که به آنها موریانه بالغ بالدار نیز گفته می شود، پر مصرف ترین مرحله موریانه ها در آفریقا هستند. این را می توان به رفتار ازدحام آنها در طول “پروازهای عروسی” برای ایجاد کلنی های جدید، به ویژه پس از بارندگی اشاره کرد. آنها معمولاً پس از چنین پروازهایی بال های خود را از دست می دهند. موریانه سرباز نیز خورده می شوند، اما بیشتر آنها را از خود تپه با سوراخ کردن و فرستادن شاخه ها یا چوب ها برای بیرون آوردن آنها برداشت می کنند. جای تعجب نیست که ملکه کم‌خورده‌ترین مرحله است، زیرا برداشت آنها سخت‌ترین مرحله است، زیرا این امر مستلزم از بین بردن کل تپه موریانه برای یافتن آنها است.
ارزش غذایی موریانه
چندین مقاله به ترکیبات تغذیه ای موریانه خوراکی از آفریقا پرداخته اند. جدول زیر خلاصه ای از ترکیب غذایی گونه های مختلف موریانه مصرف شده در آفریقا است که در مقالات علمی ثبت شده است (بر اساس ماده خشک).
به طور کلی، موریانه ها منابع خوبی از چربی، پروتئین، فیبر، مواد معدنی (خاکستر) و ویتامین ها هستند. جدول زیر به وضوح نشان می دهد که موریانه ها مانند اکثر حشرات خوراکی دیگر عمدتاً از چربی (39.74٪) و پروتئین (33.19٪) به طور متوسط (13 نفر) تشکیل شده اند. این ارزش ها به شدت با ارزش های غذایی منتشر شده در مقالات موریانه های خورده شده در سایر قاره ها مطابقت دارد.
ارزش انرژی موریانه
هر 100 گرم موریانه خشک بیش از 600 کیلو کالری انرژی در خود ذخیره دارد.
ترکیب اسیدهای چرب
چربی فراوان ترین ماده تشکیل دهنده توده بدن موریانه است. جدول زیر پروفایل اسیدهای چرب گونه های موریانه را همانطور که در مقالات منتشر شده نشان می دهد. میانگین نسبت اسیدهای چرب غیر اشباع به اشباع (PUFA/SFA ratio) در موریانه برابر با 0.52 است. با توجه به ایجاد خظر حملات قلبی برای روغن هایی که حاوی میانگین نسبت اسیدهای چرب غیر اشباع به اشباع (PUFA/SFA ratio) زیر 0.2 هستند این حقیقت نشان دهنده کیفیت بالای روغن موریانه و عدم ایجاد خطرات مربوط به بیماری های قلبی در انسان می باشد.
ترکیب شیمیایی آمینو اسیدهای در موریانه
کیفیت پروتئین هایی که برای مصرف انسان در نظر گرفته شده اند با مشخصات اسید آمینه و قابلیت هضم آنها ارزیابی می شود. با توجه به حجم داده بسیار کم پروفایل اسید آمینه برای موریانه ها (n = 3)، تنها اسیدهای آمینه ضروری در این بررسی در نظر گرفته شدند. جدول زیر طیف اسید آمینه ضروری سه موریانه را نشان می دهد. هیستیدین، که اولین اسید آمینه محدود کننده در رژیم های غذایی مبتنی بر غلات است، به طور قابل توجهی وجود داشت و بنابراین می توانست مکمل چنین رژیم هایی باشد.
گزارش شده است که پروتئین های حشرات دارای اسیدهای آمینه متیونین و سیستئین کم و لیزین و ترئونین بالا هستند. مقادیر متوسط نشان داده شده در جدول زیر به شدت با این واقعیت موافق است، با مقادیر کم متیونین (7.93) و سیستئین (6.53) و مقادیر بالای لیزین (40.58) و ترئونین (23.23 میلی گرم در گرم پروتئین).
بینش بیشتر در مورد سهم موریانه ها در رژیم غذایی روزانه، در مقایسه با مقادیر توصیه شده گوشت گاو توسط سازمان غذا و کشاورزی (FAO)، در شکل زیر نشان داده شده است.
محتوای مواد معدنی در موریانه
جدول زیر مقادیر میانگین برخی عناصر معدنی را نشان می دهد. محتویات کلسیم، آهن و روی مواد معدنی مورد نظر بودند، زیرا M. bellicosus دارای بالاترین محتوای کلسیم و آهن بود، در حالی که Pseudacanthotermes militaris دارای بالاترین محتوای روی بود. سطح کلسیم، آهن و روی موریانه های آفریقایی با مطالعات مشابه در سایر نقاط جهان مطابقت دارد.
محتوی ویتامین ها در موریانه ها
همانطور که از جدول زیر مشاهده می شود، داده های ویتامین برای موریانه ها بسیار کمیاب است (n = 3)، و به غیر از ریبوفلاوین که مقادیر کاملا مشابه است (میانگین = 1.56 میلی گرم در 100 گرم)، تغییرات زیادی در داده ها برای ویتامین های شناسایی شده وجود دارد.
منبع: