رایحه درمانی ( آروماتراپی ) یکی از درمان های مکمل (complementary therapies) است که در آن از روغن های اسانسی به عنوان عوامل اصلی درمانی برای درمان چندین بیماری استفاده می شود. اسانس یا روغن فرار (volatile oils) از گل، پوست، ساقه، برگ، ریشه، میوه و سایر قسمت های گیاه به روش های مختلف استخراج می شود. پس از آن که دانشمندان خواص ضد عفونی کنندگی و نفوذپذیری پوست اسانس ها را رمزگشایی کردند، به وجود آمد. استنشاق، استعمال موضعی و حمام روش‌های اصلی مورد استفاده در رایحه درمانی هستند که از این روغن‌ها برای نفوذ به سطح پوست انسان با هاله مشخص استفاده می‌کنند. هنگامی که روغن ها در سیستم قرار می گیرند، خود را تغییر می دهند و به شیوه ای دوستانه در محل نقص یا در منطقه آسیب دیده کار می کنند. این نوع درمان از جابجایی ها و ترکیبات مختلفی برای تسکین بیماری های متعدد مانند افسردگی، سوء هاضمه، سردرد، بی خوابی، درد عضلانی، مشکلات تنفسی، بیماری های پوستی، مفاصل متورم، عوارض مرتبط با ادرار و غیره استفاده می کند. زمانی که سایر جنبه های زندگی و رژیم غذایی مورد توجه قرار گیرد، اسانس ها مفیدتر هستند. این بررسی اطلاعات موجود در ادبیات مربوط به درمانی، پزشکی، زیبایی، روان‌شناسی، بویایی، رایحه درمانی ماساژ، مسائل ایمنی و گیاهان مختلف مورد استفاده در رایحه درمانی را بررسی می‌کند. تمام اطلاعات موجود از پایگاه های داده الکترونیکی مانند مجلات علمی، Ethnobotany، Google Scholar، PubMed، Science Direct، Web of Science و جستجوی کتابخانه گردآوری شده است.
مقدمه رایحه درمانی
رایحه درمانی (Aromatherapy) نام خود را از کلمه آروما (aroma) به معنی عطر یا بو و درمان به معنی درمان گرفته است. آروماتراپی یک روش طبیعی برای شفای ذهن، جسم و روح یک فرد است. بسیاری از تمدن های باستانی مانند مصر، چین و هند از حداقل 6000 سال پیش از این به عنوان یک درمان مکمل و جایگزین محبوب استفاده می کردند. رایحه درمانی خود را برای درمان مجموعه ای از عوارض و شرایط تثبیت کرده است. بررسی منابع علمی نشان می‌دهد که این درمان در اواخر قرن بیستم مورد توجه زیادی قرار گرفته است و در قرن بیست و یکم نیز بسیار محبوب است و به دلیل اهمیت، محبوبیت و کاربرد گسترده آن، به عنوان عطر درمانی شناخته شده است . اسانس ها در مصارف درمانی، آرایشی، معطر، معطر و معنوی اهمیت خود را یافته اند. در رایحه درمانی از اسانس ها به عنوان عوامل اصلی درمانی استفاده می شود که گفته می شود مواد بسیار غلیظی است که از گل ها، برگ ها، ساقه ها، میوه ها و ریشه ها استخراج می شود و همچنین از رزین ها تقطیر می شود. اسانس ها مخلوطی از هیدروکربن های اشباع و غیر اشباع، الکل، آلدئیدها، استرها، اترها، کتون ها، اکسیدها، فنل ها و ترپن ها هستند که ممکن است بوهای مشخصی ایجاد کنند. آنها مایعات بی رنگ و خوشبو با ضریب شکست بالا هستند. این روغن ها به قدری قوی و غلیظ هستند که روی نقاط فشار کار می کنند و باعث جوانی می شوند. اسانس‌های موجود در گیاهان در نواحی مختلفی مانند پاکت‌ها و مخازن، کرک‌های غده‌ای، سلول‌های تخصصی و یا حتی در فضاهای بین سلولی وجود دارند. تبخیر اسانس ها از گیاهان، آنها را در برابر حمله باکتری ها محافظت می کند و هاله گرمایی ناشی از اسانس ها، گیاه را از نوسانات دما محافظت می کند. روش‌های مختلفی وجود دارد که به‌وسیله آنها در مقادیر کم مانند استنشاق، ماساژ یا کاربردهای ساده روی سطح پوست تجویز می‌شوند و به ندرت به صورت داخلی مصرف می‌شوند. استنشاق و استفاده خارجی از این روغن ها برای درمان تعادل روحی و جسمی از اصول اولیه رایحه درمانی است. درمان این روغن ها برای کاهش استرس، جوان سازی و بازسازی فرد برای کار روز بعد شناخته شده است. اعصاب بویایی از بینی تا مغز محل عمل این اسانس ها هستند. این روغن ها خواص ضد باکتریایی، آنتی بیوتیکی و ضد ویروسی به خوبی ثابت شده اند و بسیاری از گزارش های منتشر شده در جاهای دیگر و همچنین متخصصان فولکلور (folkloric practitioners) پیشنهاد کرده اند که در بسیاری از بیماری های دیگر مانند آلزایمر (alzheimer)، قلب و عروق، سرطان و درد زایمان در بارداری و غیره مفید باشند. امروزه روند افزایشی برای استفاده از این درمان در درمان سرطان و اختلال خواب وجود دارد. شخصیت ارگانیک آنها و رفتار حمایتی با بدن، احساس خوشبختی را ایجاد می کند. مشخص شد که فعالیت حرکتی موش ها با استنشاق (inhalation) اسانس رزماری که در گیاه درمانی به عنوان داروی فعال و طراوت کننده برای خستگی استفاده می شود، به طور قابل توجهی افزایش یافت.
استفاده از رایحه درمانی در پزشکی کل نگر (holistic medicine) طی چند سال جهشی طولانی داشته است. با بررسی مقالات علمی این درمان، مشخص شد که مطالعات متعددی برای بررسی اثرات این درمان بر مغز انسان و احساسات آن انجام شده است. نقش آن در خلق و خوی، هوشیاری و استرس روانی در افراد سالم موضوع بحث داغی در میان جامعه علمی اخیر بوده است. برخی از محققان سعی کردند اثرات آن را بر توانایی کار، زمان واکنش و برخی اعمال خود به خودی بر روی مغز از طریق الگوهای الکتروانسفالوگرافی (electroencephalograph patterns) و مطالعات تصویربرداری عملکردی بررسی کنند. این درمان در مقایسه با بوهای سنتزی (synthetic odors) برتر است. عطرهای سنتزی (Synthetic fragrances) به طور کلی حاوی مواد محرک هستند، مانند حلال ها و مواد پیشران که باعث تحریک در برخی افراد می شود. به گفته متخصصان رایحه درمانی (aroma therapists)، بوی مصنوعی با اهمیت اسانس ها مطابقت ندارد زیرا آنها از نظر انرژی طبیعی یا حیاتی کمبود دارند. با این حال، این موضوع مورد بحث بین روانشناسان بو و بیوشیمی دانان باقی مانده است.
منبع:
